Gavrilo Dimić
| Gavrilo Dimić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1834. |
| Mesto rođenja | Bavanište, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 26. decembar 1864. (29/30 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kneževina Srbija |
| Prebivalište | Kneževina Srbija |
| Nacionalnost | Srbin |
| Naučni rad | |
| Polje | medicina |
Gavrilo Dimić (Bavanište 1834 — Beograd, 26. decembar 1864) bio je srpski lekar prečanin koji je nakon završenih studija medicine u Pešti[1] najveći deo svog kratkog radnog veka proveo u Kneževini Srbiji, u kojoj je i preminuo 26. decembra 1864. godine od trbušnog tifusa lečeći bolesnike.[2]
Život i karijera[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1834. godine u Bavaništu u Banatskoj vojnoj krajini u Austrijskom carstvu, od oca Save, sveštenika, i majke Marte. O njegovom detinjstvu i školovanju nema sačuvanih pisanih podataka, sve do objave u mađarskom Medicinskom nedeljniku od 15. avgusta 1858. da je Dimics Gábor iz Bavaništa u letnjem semestru apsolvirao medicisnki fakultet u Pešti kao doktor medicinskih nauka.[3]
Dana 10. oktobra 1858. godine prijavio se na konkurs koji je Ministarstvo unutrašnjih dela raspisalo za popunu upražnjenih mesta okružnih fizikusa u Užicu i Loznici. Stalna lekarska komisija u okviru Sanitetskog odeljenja Ministarstva unutrašnjih dela prihvatila je njegovu molbu i predlog za razmeštaj i 25. i 26. novembra 1858. godine saglasila se da Dimić dobije radno mesto u Loznici.[4]
Nakon što je oko pet godina radio kao kontraktualni fizikus Okruga podrinjskog, na lični zahtev je u septembru 1863. godine razrešen dužnosti, tek nakon što mu je istekao ugovor.[5] Iz Podrinja odlazi u Beč i u njemu se usavršava i radi nekoliko meseci.
Ponovo podnosi zahtev za rad u Srbiji 1864. godine, ovoga puta za upražnjeno radno mesto lekara Opštine beogradske (nakon ostavke dr Karla Kika). Iako je na ovu dužnost izabran između pet prijavljenih kandidata, na osnovu odluke Upraviteljstva varoši od 2. juna 1864. godine, Ministarstvo unutrašnjih dela, kome je na uvid podneta Dimićeve dokumentacija imalo je primedbu na njegovu stručnost sa obrazloženjem:
Iz priloga koje je Upraviteljstvo dostavilo 2. o. m. ne vidi se da je dr Gavrilo Dimić, koga je ovovaroška obština izabrala za lekara bolnice svoje, učio lečiti hirurgičeske bolesti, a u ovovaroškom špitalju, po izvestijima mesečnim toga špitalja, ima svagda 1/3 hirurgičnih slučajeva, pa inače neće moći bolesnike od hirurgičeski bolesti u špitalju lečiti... i...nalaže Upraviteljstvu, da ono ovamo izvesti da li je G. Dr Dimić učio Hirurgiju i kakve ima za to dokaze.[2]
U odgovoru Upraviteljstva Ministarstvu unutrašnjih dela, od 16. juna osporena je ova tvrdnja ovim činjenicama:
Gospodin Dimić, pre nego što je postao doktor medicine, morao je redovno slušati i ispite polagati iz teoretične i praktične hirurgije, i da je osim toga već kao Doktor baveći se u Beču posećavao hirurgičnu kliniku i upražnjavao se u hirurgičnim operacijama, što dokumentuje svedočanstvom prof. Durmajhera koje pokazuje, a ujedno se upražnjavao u operacijama porodiljnim, kao što osvedočava podnetim prilogom.[2]
Nakon ovog objašnjenja Ministarstvo unutrašnjih dela je odgovorilo:
da za sada...odobrava izbor dr Dimića s tim da Upraviteljstvo naredi svom fizikusu da češće nadgleda rad opštinskog lekara.[6]
Kao opštinski i bolnički lekar dr Dimić je radio nepunih šest meseci, u bolnici koja je bila smeštena u tri kuće od kojih su dve bile u tadašnjoj Paliluli, a jedna na Dorćolu (kod nekadašnje Saka-česme, na uglu današnjih ulica Kralja Petra i Gospodar Jovanove).[2] Prva namenska zgrada gradske bolnice otvorena je tek 1868. godine.[7]
Prerana smrt[uredi | uredi izvor]
U Opštinskoj bolnici Dimić je radio u jako lošim uslovima jer je bolnica radila u iznajmljenim kućama čije su sobe bile niskih tavanica, mračne i zagušljive, bez ikakvih sistema ventilacije, što je pogodovalo širenju zaraze. U oko 60 postelja, u ovoj bolnici mesečno je lečeno i po 120 bolesnika, a pošto su kuće bile na više lokacija u toku dana osoblje je moralo da ide s kraja na kraj grada i po više puta.[2]
Stanje u bolnici se pogoršalo kada se u jesen u Beogradu 1864. godine pojavila epidemija trbušnog tifusa. U novembru su u bolniici oboleli i preminuli jedan poslužitelj i nadziratelj bolnice,[8] a 26. decembra 1864. godine i sam dr Gavrilo Dimić, u tridesetoj godini života, lečeći bolesnike od trbušnog tifusa.[9]
Sahranjen je na Topčiderskom groblju u porodičnoj grobnici svoga brata od strica.[2]
Porodica[uredi | uredi izvor]
Gavrilo Dimić nije bio oženjen i nije imao dece. Imao je četiri starija brata: dva sveštenika Aksentija i Mihajla, revolucionara, profesora, školskog direktora i naučnika Teofila, i trgovca Dimitrija. Inače, razgranata porodica Dimić vodi poreklo od Dime Putnika, Cincarina koji se iz Blace u Egejskoj Makedoniji doselio u Vojvodinu u vreme seoba sredinom 18. veka[10][11], i dala je brojne naučno-prosvetne radnike, uključujući, pored Aksentija i Teofila, Petra, Teodora, Đuru B(ožidara), Dušana (Gugu), Platona Dimića i Emiliju Dimić, ženu Bogoljuba Jovanovića.[12][13]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Orvosi Hetilap, 15. avgust 1858., str. 509-510
- ^ a b v g d đ Dr Gavrilo Dimić (1834–1864) U: Jelena Jovanović Simić, Lekari Beogradske bolnice (1841–1881), 800 godina srpske medicine, Srpsko lekarsko društvo Beograd 2019.
- ^ Orvosi Hetilap, 15. avgust 1858., str. 509-510
- ^ AS, MUD – S, 1858, Delovodni protokol, 1811. Dokumenta nisu sačuvana
- ^ AS, MUD – S, 1863, Delovodni protokol, 1332, 2087. Dokumenta nisu sačuvana
- ^ AS, MUD – S, 1864, Delovodni protokol, 1165 i AS, MUD – S, 1864, II, 41.
- ^ „Prva varoška bolnica, Džordža Vašingtona 19 U: Kulturna dobra Beograda”. beogradskonasledje.rs. Pristupljeno 2022-07-21.
- ^ Valenta, J. „Varoška bolnica u Beogradu“. Vidovdan 1865 Januar 21; V(8):2
- ^ IAB, Matična knjiga umrlih Saborne crkve – Hrama Sv. Arhanđela Mihaila, inv.Br. 23, 1864/307.
- ^ Dušan J. Popović: O Cincarima. Prilozi pitanju postanka našeg građanskog društva. 2. dopunjeno izd., Beograd, 1937. Str. 356
- ^ Jovan Erdeljanović: Srbi u Banatu. Novi Sad, 1992. Str. 34
- ^ Srpski biografski rečnik (2007). Knjiga 3, D-Z.
- ^ Poreklo.rs: Poreklo prezimena Dimić. Komentar Jovana Dimića od 21. septembra 2017. u 22:11.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jeremić, Risto, Zdravstvene prilike u jugoslovenskim zemljama do kraja devetnaestog veka. Zagreb: škola narodnog zdravlja, 1935.
- Jeremić, Risto, „Studenti medicine, hirurgije i farmacije, doktori medicine, hirurzi, apotekari i veterinari prenumeranti na srpske knjige (1801 – 1886)“. U Miscellanea 3, Biblioteka Centralnog higijenskog zavoda knj. 41, Prilozi za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije i Balkanskog poluostrva XI, sakupio Risto Jeremić, uredio Stevan Z. Ivanić, str. 247–252. Beograd: Centralni higijenski zavod, 1940.
- Jovanović Simić, Jelena, Lekari Beogradske bolnice (1841–1881), 800 godina srpske medicine, Srpsko lekarsko društvo Beograd 2019.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Portret dr Gavrila Dimića - www.europeana.eu
