Pređi na sadržaj

Gavro Vučković Krajišnik

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Gavro Vučković
Gavro Vučković Krajišnik
Datum rođenja(1826-00-00)1826.
Mesto rođenjaDonji Dabar, Sanski Most, Otomansko carstvo
Datum smrti1876.(1876-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (49/50 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kneževina Srbija

Gavro Vučković Krajišnik (Donji Dabar, 1826[1] — Beograd, 1876) bio je narodni predstavnik Srba iz Bosne pri Vaseljenskoj patrijaršiji, trgovac i pisac.

Biogafija

[uredi | uredi izvor]

Potiče iz imućne trgovačke porodice koja se seli iz Dabra u Bosanski Petrovac radi Gavrinog osnovnog školovanja.

Njegov rođak je Konstantin Vučković, imućni bankar i osnivač Matice srpske u Dubrovniku.[2]

Od oca uči zanat i počinje da se bavi trgovinom i vremenom razvija trgovače veze. Istovremeno sam čita i uči jezike tokom putovanja radi trgovine. On se služi nemačkim, francuskim, grčkim, italijanskim a kasnije turskim i arapskim jezikom.

Za vreme bosanske bune protiv Omer-paše Latasa sklanja se u Beograd „radi nekojih spljetaka”.[3] Po gušenju bune vraća se u Bihać, gde dodatno razvija trgovačke veze i počinje da radi sa poslovnim ljudima Trsta, Beča, Senja, Splita i Sarajeva.[4]

Izabran je za predstavnika svih pravoslavnih građana Bosne i Hercegovine pri Carigradskoj patrijaršiji na narodno-crkvenom saboru u Sarajevu 1858.[5] Aktivno se zalaže za borbu protiv samovolje i agresije grčkih vladika, prosvećenost srpskog naroda i obnovu crkvi. Na toj poziciji zadržao se pet godina.[6]

Zaslužan je za obnovu Manastira Rmanj, za čiju obnovu je isposlovao sultanov ferman, kao i drugih crkvi i manastira po Bosni i Hercegovini. Ima zasluge i za obnovu puteva i otvaranje vilajetske štamparije.[7]

Po povratku u Bosnu obavljao je funkciju visokog poreskog činovnika. Ubrzo je optužen od strane bosanskih begova i aga na čelu sa Safvet-pašom da je pripadnik tajnog društva i da „propagira neke srpske stvari”. Osuđen je i poslat u ropstvo, prvo u Istanbul a kasnije u Bejrut pa Akru. Iz Akre beži u rusko poslanstvo i maskiran u ruskog vojnika brodom beži prvo u Carigrad a odatle u Beograd.[8] Ostaje u Beogradu gde pokreće veliku anti-tursku kampanju.

Nakon izbijanja Nevesinjske puške kreće za Bosnu ali umire na putu u 50. godini.

Nasleđe

[uredi | uredi izvor]

O njegovom životu su pisali Petar Kočić[9] i Ivo Andrić. Zajedno sa knezom Mihailom Obrenovićem spominje u Kočićevoj pripoveci Zmijanje.[1]

Smatra se za najaktivnijeg narodnog delatnika među Srbima Bosne i Hercegovine šezdesetih godina devetnaestog veka i značajnog narodnog tribuna.[10]

Vrednost Vučkovićevih književnih radova varira a dela sadrže i značajnu istorijsku vrednost.[11]

Radovi

[uredi | uredi izvor]
  • Riječ krajišnička, 1868.[12][13]
  • Robstvo u slobodi ili ogledalo pravde u Bosni, 1872.[14]
  • Crno putovanje za Carigrad, 1910.[15]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b „Petar Kocic: Sabrana djela”. www.rastko.rs. Pristupljeno 2019-07-16. 
  2. ^ „Krajiški Vučkovići (Nikoljdan) - Poreklo”. www.poreklo.rs (na jeziku: srpski). 2020-07-15CEST09:37:17+02:00. Pristupljeno 2021-03-29.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)
  3. ^ Ćurić, Hajrudin (1957). Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne. Tuzla. str. 223. 
  4. ^ srbiubih (2015-07-22). „GAVRO VUČKOVIĆ KRAJIŠNIK (1812—1876) I MANASTIR RMANJ”. SRBI U BIH. Pristupljeno 2019-07-16. 
  5. ^ „Politicki i međunarodni odnosi i sistemi – Docsity”. www.docsity.com. Pristupljeno 2019-07-16. 
  6. ^ „Gavro Vučković – Krajišnik”. www.zapadnisrbi.com. Pristupljeno 2019-07-16. 
  7. ^ R. Marković Riđanin, Ratko (2016). „Petar Kočić (srpski soko) i Prvi svetski rat” (PDF). Fizičko vaspitanje i sport kroz vekove: 30. Arhivirano iz originala (PDF) 16. 07. 2019. g. Pristupljeno 16. 07. 2019. 
  8. ^ „Gavro Vučković – Krajišnik optuživan da špijunira za otomansku vlast – Vikići portal” (na jeziku: bošnjački). Pristupljeno 2019-07-16. 
  9. ^ Jelić, Danijela (2016). „RIJEČ KRAJIŠNIČKA GAVRE VUČKOVIĆA KRAJIŠNIKA – TEMATSKO-IDEJNE I STILSKE OSOBINE DJELA” (PDF). PAISII HILENDARSKI UNIVERSITY OF PLOVDIV – BULGARIA – RESEARCH PAPERS. 54. 
  10. ^ „„Dani Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori“ u Nikšiću | Eparhija budimljansko-nikšićka”. www.eparhija.me. Pristupljeno 2019-07-16. 
  11. ^ Jelic, Danijela D. (2016-06-30). „Gavro Vučković Krajišnik – literarizacija polemičkog teksta”. Filolog – časopis za jezik, književnost i kulturu. 0 (13): 287—305. ISSN 2233-1158. doi:10.21618/fil1613287j. 
  12. ^ Jelić, Danijela (2016). „RIJEC KRAJISNICKA BY GAVRO VUCKOVIC KRAJISNIK: THEMES, IDEAS AND STYLISTIC FEATURES OF THE WORK” (na jeziku: other). ISSN 0861-0029. 
  13. ^ „Reč krajišnika - VUČKOVIĆ, Gavro - Digitalna BMS”. digital.bms.rs. Pristupljeno 2024-01-29. 
  14. ^ Vučković, Gavro (1872). Robstvo u slobodi ili Ogledalo pravde u Bosni: u tri sveske. Srpska narodna zadružna štamparija. 
  15. ^ Jelić, Danijela (2023-06-30). „ON POSTHUMOUSLY PUBLISHED FRAGMENTS OF THE THIRD VOLUME OF THE BOOK ENTITLED ROBSTVO U SLOBODI ILI OGLEDALO PRAVDE U BOSNI (SLAVERY IN FREEDOM OR MIRROR OF JUSTICE IN BOSNIA) BY GAVRO VUČKOVIĆ KRAJIŠNIK”. PHILOLOGIST – Journal of Language, Literature, and Cultural Studies (na jeziku: engleski). 14 (27): 463—479. ISSN 2233-1158. doi:10.21618/fil2327463j. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Andrić, Ivo (1930), „Jedan bosanski poslanik iz prošlog stoljeća”, Politika, 27 (7788), 14.
  • Andrić, Ivo (1952), „O Gavri Vučkoviću i povodom njega”, Zbornik radova Instituta za proučavanje književnosti SANU (knjiga II).
  • Đurić, Hajrudin (1957), „Iz prepiske Gavre Vučkovića”, Članci i građa za kulturnu istoriju Istočne Bosne (knjiga I), Tuzla: Zavičajni muzej u Tuzli, 223—243
  • Andrić, Ivo (1976), „O Gavri Vučkoviću i povodom njega”, Sabrana dela Ive Andrića (knjiga trinaesta), Beograd, Prosveta.
  • Vulin, Miodrag (1981), „Gavro Vučković-Krajišnik: Čovek i delo”, Jugoslovenski istorijski časopis, XX (1—4), 53—74.[1]
  • Letić, Branko (1992), „Gavro Vučković”, Srpska i hrvatska književna tradicija u turskom periodu, Sarajevo: Institut za književnost — Svjetlost
  • Ilić, Pavle (2007), „Gavro Vučković — prototip brojnih Kočićevih, Andrićevih i Ćopićevih junaka”, Glasovi prošlosti, Novi Sad, Zmaj.
  • Kršić, Jovan (2012), „Gavro Vučković — Krajišnik”, O srpskoj književnosti u Bosni i Hercegovini, Banja Luka: Matica srpska — Društvo članova Matice srpske u Republici Srpskoj.
  • Mićić Kondić, Branko (2012), Gavro Vučković o sebi i svome vremenu, Novi Sad: Samoizdat.
  • Đuričković, Dejan (2013), Srpski pisci Bosne i Hercegovine, Leksikon, Istočno Sarajevo: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Džaja, Mato (1973). Banja Luka u putopisima i zapisima [III izdanje]. Banja Luka: Glas.  COBISS.SR 113716231 COBISS.RS 39117312 COBISS.BH 39117312


  1. ^ Марибор, IZUM-Институт информацијских знаности. „Gavro Vučković - Krajišnik : čovek i delo :: COBISS+”. plus.sr.cobiss.net (на језику: српски). Приступљено 2021-03-29. [мртва веза]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Гавро_Вучковић_Крајишник&oldid=27356760”