Pređi na sadržaj

Katedrala u Špejeru

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Katedrala u Špejeru
Svetska baština Uneska
Zvanično imeKatedrala u Špejeru
MestoŠpajer, Nemačka Uredi na Vikipodacima
Koordinate49° 19′ 02″ S; 8° 26′ 33″ I / 49.31722° S; 8.4425° I / 49.31722; 8.4425
KriterijumKulturno dobro: ii
Upis1981. (5. sednica)
Veb-sajthttp://whc.unesco.org/en/list/168

Kraljevska katedrala u Špejeru, službenog imena Kraljevska katedralana bazilika voznesenja Svetog Stefana, (lat. Domus sanctae Mariae Spirae), (nem. Dom zu Unserer lieben Frau in Speyer) u Špejeru, Rajna-Palatinat (Nemačka), je sedište katoličke Špejerske biskupije koja je deo bambergške nadbiskupije. Katedrala, posvećena Svetoj Devici Mariji, zaštitnici grada Špejera ("Patrona Spirensis") i Svetom Stefanu je uglavnom poznata kao Kaiserdom zu Speyer (Kraljevska katedrala u Špejeru).[1] Papa Pije XI je uzdigao katedralu u Špejeru na nivo manje bazilike rimokatiličke crkve 1925. godine.

Započeta 1030. godine, pod upravom Konrada II, ova markantna trobrodna nadsvođena bazilika od crvenog peščara je "vrhunac dizajna koji je bio izuzetno uticajan u razvoju romaničke arhitekture tokom 11. i 12. veka". Kao grobno mesto Salijsku dinastiju, porodicu Štaufer i Habzburške careve i kraljeve, katedrala je predstavljala simbol carske moći.[2][3] Kako je opatijom Kluni u ruševinama, ona predstavlja najveću romaničku crkvu.[4] Smatra se “prekretnicom u evropskoj arhitekturi”[5], i jednim od najvažnijih arhitektonskih spomenika svoga vremena[6] i jednim od najlepših romaničkih spomenika uopšte[7][8][9] .

Godine 1981, katedrala je dodata na UNESKOv spisak mesta Svetske baštine u Evropi zbog svog kulturnog značaja kao "vodeći spomenik romaničke umetnosti u Nemačkom carstvu".[10][11] [12]

Katedrala iznutra

Istorija[uredi | uredi izvor]

Katedrala u Špejeru s juga
Pečat grada Špejera iz 1293. s prikazom katedrale
Detalj istočnog pročelja

Kraljevska katedrala u Špejeru, najznačajnija romanička građevina u Nemačkoj, izgrađena je i posvećena kao poslednje počivalište careva Svetog rimskog carstva i kao simbol njihove moći. Gradnja je započela oko 1030. godine, pod upravom Konrada II, a osveštena je 1061. godine. Za vreme Henrika IV preduzete su obnova i nadogradnja. Špejerska katedrala je prva poznata građevina s galerijama koje idu okolo cele građevine. Sistem arkada, dodat prilikom Henrikove obnove je takođe prvi takav u istoriji arhitekture.

Upravo u Špejerskoj katedrali je 27. decembar 1146. godine Konrad III objavio da ide u Drugi krstaški rat. Na sastanku u Špejeru 1529. godine luteranisti su zahtevali od Rimske Crkve garanciju slobode savesti, protestvujući protiv dotadašnje prakse Rimske Crkve [2].

U gradskom požaru 1689. godine uništen je veći deo glavnog broda, ali je potpuno renoviran i vraćen u pređašnje stanje od 1758. do 1778. godine. Bavarski kralj Luj I Pobožni je naručio slike za enterijer, te su od 1846—1853. god. slikari škola J. Šraudolfa i J. Švarcmana završili uređenje u nazarenskom stilu. Od 1854—1858. god. zapadno pročelje katedrale obnovio je Hajnrih Hibš u neo-romanskom stilu. Tokom obnove 1950-ih, većina slika iz 19. veka je uklonjena kako bi se otkrila veličanstvena arhitektura.

Godine 1981, katedrala je dodata na UNESKOv spisak Svetske baštine, a Kraljevska katedrala sv. Device Marije i sv. Stefana je sedište Špejerske nadbiskupije i papina bazilika.

Karakteristike[uredi | uredi izvor]

Plan katedrale

Špejerska katedrala je uglavnom zadržala oblik i dimenzije crkve iz 11. veka i, uprkos značajnim gubicima originalne građe i kasnijim restauracijama, predstavlja celovitu i jedinstvenu romaničku građevinu. Oblik uglavnom prati nacrt koji je ustanovljen na crkvi Sv. Mihaila u Hildeshajmu i predstavlja standard koji je prihvaćen u rajnskoj oblasti (Rurska oblast). On je kompromisno rešenje uzdužne crkve s visokim bačvastim svodom i centralne crkve s kupolom koja na svojim krakovima transepta završava apsidama. Njeno stremljenje visini već najavljuje razvoj gotičke arhitekture.

Veliki kameni plitki bazen kapaciteta 1560 litara stoji ispred ulaza u katedralu. Ova tačka je nekada predstavljala granicu između vlasti grada i nadbiskupije.

Skulptura nazvana „Planina maslina“ nalazi se u južnom vrtu, a u srednjem veku je bila u središtu klaustra katedrale. Ovu grupu figura napravio je špejerski kipar, Gotfrid Ren, u 19. veku, a zamenila je originalnu skulpturu iz 15. veka koja je uništena.

Kripta je naročito posebna jer je u potpunosti zadržala izvorni izgled. Kako je izgrađena kao grobno mesto salijskih careva, tu je sahranjeno i osam nemačkih careva i kraljeva i četiri kraljice i brojni biskupi.

Dimenzije katedrale[uredi | uredi izvor]

  • Ukupna dužina katedrale: 134 m (od stuba na ulazu do spoljašnjeg zida apside)
  • Dužina broda: 37.62 m (od spoljašnjeg do spoljašnjeg zida)
  • Visina broda na krunama lukova svoda: 33 m
  • Visina istočnih tornjeva: 71.20 m
  • Visina zapadnih tornjeva: 65.60 m
  • Dimenzije kripte: dužina 35x46 m, visina oko 6.5 m

Poznate osobe sahranjene u katedrali[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „speyer.de”. Arhivirano iz originala 13. 6. 2006. g. Pristupljeno 3. 1. 2016.  Tekst „ Katedrala u Špejeru ” ignorisan (pomoć)
  2. ^ Máté Major, Geschichte der Architektur, Vol. 2, Akadémiai Kiadó, Budimpešta, , nemačko izdanje 1988.
  3. ^ dtv-Atlas zur Baukunst, Vol. 2, 1981, Deutscher Taschenbuch Verlag, Munich. 1979. ISBN 978-3-423-03021-2.
  4. ^ „Der Kaiserdom zu Speyer - Bauwerk[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 2. 1. 2016. g. Pristupljeno 3. 1. 2016.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  5. ^ Emily Cole, Bulfinch Press. Little, Brown and Co., , Boston, SAD. 2002. ISBN 978-0-8212-2774-9.
  6. ^ Raymond Oursel i Henri Stierlin, Arhitektura svijeta, Vol. 4:Romanika, Benedikt Taschen Verlag Berlin/Editions Office Du Livre, Lausanne. str. 129.
  7. ^ Roger Stalley, Arhitektura rane romanike, Oxford University Press. Oxford, Velika Britanija. 1999. ISBN 978-0-19-210048-1. str. 214-215.
  8. ^ Romanesque architecture and art: Romanesque Architecture | Infoplease
  9. ^ [1]
  10. ^ „Der Kaiserdom zu Speyer - Zahlen Namen Fakten für besonders Eilige[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 10. 12. 2015. g. Pristupljeno 3. 1. 2016.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  11. ^ Dethard von Winterfeld, Romanika na Rajni, Stuttgart (2001). str. 66.
  12. ^ Welterbestätten Deutschland (UNESKOva Svetska baština u Nemačkoj) Katedrala u Špejeru Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. avgust 2007)

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Katedrala u Špejeru na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Катедрала_у_Шпејеру&oldid=27754812”