Korisnik:Nikolapejic

Rafuna
Rafuna;
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Jablanički
Opština	Lebane
Stanovništvo
— 2011.	131
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 51′ 35″ S; 21° 42′ 13″ I / 42.859666° S; 21.7035° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	658 m
	Rafuna Rafuna na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj	016
Registarska oznaka	LB

Rafuna je naselje u Srbiji u opštini Lebane u Jablaničkom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 131 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 173 stanovnika).

Naziv je prema pričanju starih predaka, potiče od imena jednog arnautina Malić Rafune, verovatno starešine sela. Pre dolaska arnauta, naselje je nosilo naziv Tumarce.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Doseljavanje stanovništva u naselju je posledica procesa i događaja koji su se odigravali u istoriji srpskog naroda, naročito pri kraju XVII, drugoj polovini XVIII, i u drugoj polovini XIX veka. Etnički sastav stanovništva je srpskog porekla, pravoslavne vere. Selo pripada razbijenom tipu, te su mahale raspoređene na većim rastojanjem i nalaѕe se uglavnom na vrhovima brda i prevojima.

Klima[uredi | uredi izvor]

Naselje se nalazi na područiju gde najvišnj uticaja ima umereno kontinentalna klima. Obzirom na planinski položaj klima poprima i odlike subplaninske. Najhladniji mesec je januar sa srednjom temperaturom od -0, 3°C, a najtopliji je jul sa 20°C. U vegetativnom periodu, srednja temperatura vazduha iznosi 17°C za ravničasrski deo opštine, a oko 30°C brdsko – planinski deo. Zima u nekim godinama traje čitavih 6 meseci, pa se događa da se na severnim padinama snega bude i do Uskrsa u Milošajskim bukvama. Od zѕavisnosti od godišnjih doba, oblačnost je različita. Magle ima tokom cele godine, a najviše u novembru i decembru, prosečno oko 10% a u toku godine od ukupnih broja dana u godini. Vetrovi duvaju najčešće iz severnog pravca, posebno u zimskoj sezoni. U proleće duva južni vetar – razvigorac.

Biljni i Živoinjski svet[uredi | uredi izvor]

Biljni svet je nekada bio prekriven gustim šumama i ostalim rastinjem. Sve površine su bile državne. Jedan deo, gotovo polovina naselja, pokrivene šumskim parcelama koji su krčene radi podizanja kući i stvaranja obradivih površina. Intezivno krčenje šuma nastaje od 1912. godine pa sve do kraja Drugog svetskog rata. Šume su zastupljene uglavnom na severnim padinama i na neplaninskim zemljištima. Najprostranjenije vrste su hrastove i bukove šume. Pored bukve i hrasta, u selu ima: Lipe, Vrbe, novozasađene topole, bagrem, bor, zova. Vrba pokriva gotovo celi tok potoka, dok leski pokriva severne strane potočića. Od voća rasprostranjene su: orah, leska, kupina, šumska jagoda, trešnje, dren, šipurak, kleka, šimšir. Po šumama i u njihovoj neposrednoj blizini raste i kukurek, paprat i njegove vrste: navala i nonjski rep, divlja jagoda, divlja ruza, ljubiča, ljutić, jaglika, šumski karanfil, razne vrste mahovine, ciklama, gljiva (Jestiva: vrganj, jajčara, šampinjon i lisičara. (Otrovna: panterka, zelena pupavka i muhara.) Među biljkama ima i lekovitih vrsta: majčina dušica, vrnilova trava (gorski čaj), kantarion kamilica, divlja nana.

Živoinjski svet je raznovrstan. Od divljih životinja nastanjene su: zec, koji je najzastupljeniji, lisica, divlja svinja, vuk, srna, jelen, lasica, kuna, veverica, tvor, puh, poljski miš, jazavac, jež, kornjača, puž sa kućicom i puž golać. Od gmizavca, nastanjeni su: zmija šarka i zmija poskok (otrovnice), beluška, slepić, smuk, daždevnjak, razne vrste glista. Od insekata ima raznih vrsta skakavca, leptira, osa, muva, mrava. Zbog kaskadnih prepreka u vodotoku Rafunskog potoka, rečna riba je uspela da, uz potok dođe do Lekine vodenice (Lesje) u Šilovačkom rataru. Od vodozemaca, nastanjene su: krastava žaba, zelena žaba, i dr. Od ptica, u ataru naselja stanuju stalno: vrabac, drozd, čvorak, kos, sojka, detlić, slavuj, orao, soko, čavka, vrana, jarebica, golub, prepelica, sova, cuk, senica.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Od naseljavanja pa sve do danas glavna privredna delatnost stanovništva je poljoprivreda. U okviru delatnosti, stanovništvo se danas bavi: stočarstvom, ratarstvom, voćarstvom, povrtarstvom, a ranije se bavilo vinogradarstvom i vodeničarstvo.

Stočarstvo je zastupljeno još od doseljavanja. Doseljenici su sa sobom poveli i po koje grlo krupne ili sitne stoke. Stoka im je bila potrebna za vuču, proizvodnju hrane ( mesa, mleka,jaja), izradu obuće i odevnih predmeta. Od mleka do domaćinstva su proizvodili kajmak, maslac i sir. Radi dobijanja maslaca mleko se tretira, to jest bucka pomoću bučke (bučke). Maslac se danas ne proizvodi pa je potreba za korišćenje bučke prestala.

Ratarstvo Je za stanovnike naselja, obrada zemlje oranjem i gajanjem žitarica, osnov su opstanka na ovom prostoru. Zato su sva domaćinstva odmah po doseljenju počela da uzgajaju žitarske kulture stalno uvećavajući obradive površine. Od ratarskih kultura gaji se: kukuruz, pšenica, ječam, raž i ovas. pšenica se manje gajila. Ovas se gajio za ishranu stoke. Ječam zbog naj ranijeg stasavanja služio je za spremanje prvog hleba dok ne stigne pšenica, a i za ishranu stoke. Radi sortiranja semena za setvu, pšenica iz ambara, tretirana je pomoću trjera ili reseta i na taj način su izdvajana čista zrna za žetvu. Izvesno vreme je od raži spreman napitak u mesto kafe. U ovom periodu obrada zemlje vršena je isključivo zapregom goveđom ili konjskom, uz upotrebi ralica ili drljača. Od šezdesetih godina prošlog veka, hleb se za ljudsku ishranu spremao od pšeničnog brašna. Ječam, raž i ovas se danas više ne gaje. Za održavanje zasejanih kultura koriste se savremena sredstva zaštite i prihrane. Obrađuju se samo rodne površine. Najveći deo tih površina obrađuju se traktorima, ali još uvek konjskom ili goveđom zapregom. Za sejanje, gde je moguće, koriste se sejalice, za tanjiranje – tanjirače, za žetvu – kombajni. Tamo gde nije moguće korišćenje ove mehanizacije oranje se vrši ralicama, priprema za setvu – drljačama, setva ručno, pokrivanje - drljačama, žetva kosačicom ili ručno, a vršidba – vršalicom. Kukuruz se sadi ručno, okopava ručno uz predhodno obrađivanje kopačicom, frezom i kultivatorom . Zatim se bere ručno i posle brzo skida sa klipa ručno ili ručnom krunjačom.

Voćarstvo ima značajnu ulogu u životu meštana. Svako domaćinstvo posebnu pažnju posvećuje voćarstvu. Boćarstvo im je izvor potrebnih namernica za upotrebu u toku godine, ali i izvor novčanih prihoda. Gaji se sledeće voće: šljiva, kruška, trešnja, višnja, jabuka, orah, dunja, dud, leska, jagoda, malina, kupina. Svako domaćinstvo, na svom imanju ima po jedno ili više stabla domaćeg oraha. U drugoj polovini prošlog veka veliki broj stabla je uništen prodajom kao tehničko drvo. Plod oraha se koristi za potrebe domaćinstva i prodaju na pijaci. Leska raste kao diblja ne gaji se posebno. Postoje pokušaji zasađivanje manjih parcela, ali za sada bez većeg uspeha u gajenju. Dug je rastao u prvoj polovini prošlog veka kada je gajana buba. Danas ima preostalih stabala kojima se ne poklanja nikakva pažnja. Voćarske kulture su gajene zbog proizvodnje rakije.Rakija se proizvodila, a i danas se proizvodi na tradicionalni način.Svako domaćinstvo posedovalo je odgovarajući broj kaca za smeštaj komina i buradi za smeštaj rakije. Pojedina domaćinstvo imala su kazan za pečenje rakije. U početku to su bili nepokretni zidani kazani a u drugoj polovini XX veka mašinski kazani.

Vinogradarstvo radi proizvodnje vina za svoje potrebe domaćinstva su imala zasade vinograda. Prema evidenciji Katastra nepokretnosti u Lebanu, šezdesetih godina prošlog veka u naselju je bilo zasađenih 42 ara vinove loze. Bili su to zasadi crnog grožđa, plovdine i po koje gidže tamnjanika.

Povrtarstvo Svako domaćinstvo za svoje potrebe proizvodilo je povrtarske kulture na sopstvenom imanju. Od ovih kultura gajene su paprika, kupus, paradajz, krompir, pasulj, boranija, crni i beli luk, praziluk. Plodovi povrtarskih kultura koristi se za svakodnevnu ishranu i spremanje zimnice: turšija, ajvar, paradajz, kiseli kupus.

Pčelarstvo čuvanjem pčela bavili su se pojedini seljani. U početku pčele su čuvane u šupljinama drveća onako kako su pronađene tako što bi deo drveta bio odsečen i donešen kući. Nešto kasnije pčele se čuvaju u trnkama – vrškarama, a posle, sedamdesetih godina XX veka retki pojedinci pčele čuvaju u košnicama – sanducima.

Industrisko bilje konoplju semenjajku i beljajku, gajilo je svako domaćinstvo a lan samo po neko. Od ovog bilja do kraja prve polovine XX veka, gajili su se konoplje i lan.

Vodeničarstvo Od doseljavanja pa sve do šezdesetih godina proslog veka, brašno za proizvodnju hleba, trice i prekrupu za ishranu stoke, stanovnici su obezbeđivali mlevenjem žitarica u vodenicama zvanim ‘namoćare’. U naselju je ukupno bilo 18 vodenica, raspoređenih uz potok ulaza iz Šilova gde je bila prva, pa sve tako do poslednje.

Škola i Prosveta[uredi | uredi izvor]

Dvadeset godina od prvih doseljavanja stvoreni su uslovi za školovanje. Dokumentacija ovih škola ne postoji do pedesetih godina XX veka, tako da do ovog vremena nama podataka o licima koji su iz Rafune pohađala i završila osnovnu školu. Ipak, postoji tragovi o pojedincima koji su u to vreme pohađali i završili školu. U Rafunskoj školi su išsla deca iz donjeg, severnog dela sela. Iz gornjeg južnog dela, išla u Buvskoj školi. Pre otvaranja škole u Rafuni sva deca iz naselja išla su u Buvskoj školi. Prvi put se peti razred otvara školske 1953/54 godine. Svršeni učenici ovog petog razreda nisu mogli da nastave školovanje u šesti razred jer nije bilo dozvoljeno otv-aranje šestog razreda.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Rafuna živi 120 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 55,8 godina (53,5 kod muškaraca i 58,3 kod žena). U naselju ima 54 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,43.

Ovo naselje je u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[1]
Godina	Stanovnika
1948.	450
1953.	510
1961.	504
1971.	390
1981.	235
1991.	173	173
2002.	131	131

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[2]

Srbi	131	100,0%
nepoznato	0	0,0%

Stanovništvo prema polu i starosti^[3]


	m	ž
?	0	0
80+	2	2
75—79	9	8
70—74	11	15
65—69	10	10
60—64	5	8
55—59	2	1
50—54	4	2
45—49	5	3
40—44	1	2
35—39	1	2
30—34	2	1
25—29	6	1
20—24	3	3
15—19	1	0
10—14	3	2
5—9	1	2
0—4	2	1
Prosek :	53,5	58,3

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	67	73	86	85	74	62	54

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	12	27	9	0	2	1	2	1	0	0	2,43

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica
Muški	62	10	46	6
Ženski	58	0	46	12
UKUPNO	120	10	92	18

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	57	55	0	0	0
Ženski	45	45	0	0	0
UKUPNO	102	100	0	0	0
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	0	0	1	0	0
Ženski	0	0	0	0	0
UKUPNO	0	0	1	0	0
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	0	1	0
Ženski	0	0	0	0	0
UKUPNO	0	0	0	1	0
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	0	0	0	0
Ženski	0	0	0	0
UKUPNO	0	0	0	0

Reference[uredi | uredi izvor]

^[4]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Spomenice i zahvalnice[uredi | uredi izvor]

**100 izmena**
43%

^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
^ Knjiga, Rafuna, Monografija, Narodna biblioteka Srbije, Beograd, ISBN 978-86-85341-74-8

[1] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[2] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[3] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[4] Knjiga, Rafuna, Monografija, Narodna biblioteka Srbije, Beograd, ISBN 978-86-85341-74-8

[1]

[2]

[3]

[4]