Marburška virusna bolest
| Marburška virusna bolest | |
|---|---|
 | |
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| Specijalnost | infektologija |
Marburška virusna bolest (ranije poznata kao marburška hemoragijska groznica) jedna je od najmanje 30 poznatih virusnih bolesti i jedna od karantinskih hemoragijskih groznica, sa velikom stopim smrtnosti (preko 90%). Izazivač bolesti je virus Marburg, koji je nazvan po nemačkom gradu Marburgu, u kome je prvi put izolovan 1967. godine. Otad, svet je pogodilo nekoliko talasa epidemije.
Patogeneza bolesti je jako složena. Virusi i njihovi antigene nalaze se u više organa, u kojima dovode do oštećenja ćelija i tkiva. Među oštećenim ćelijama posebno su značajne endotelne ćelije (za koje se veruje da započinju proces), a potom i mononuklearne ćelije, u kojima oštećenja nastaju direktnim delovanjem virusa ili preko posrednika (citokina) kojim se završava proces patogeneza. Kao rezultat navedenih interakcija, javlja se disfunkcija endotelnih ćelija u održavanju barijere između vaskularnog i intersticijalnog prostora.
Stopa smrtnosti značajno se razlikovala, od 25% u početnoj laboratorijskoj epidemiji 1967. godine, na više od 80% u Demokratskoj Republici Kongo od 1998—2000 i 90% u Angoli 2005. godine.
Kako lek još nije pronađen, bolje poznavanje patogenetskih činilaca marburške hemoragijske groznice može doprineti prevenciji i poboljšanom lečenju bolesnika.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Bolest je nazvana po virusu Marburg, a on po nemačkom gradu Marburgu, u kome je prvi put izolovan 1967. godine, nakon epidemije koja je vladala u tri grada Evrope.
Bolest je prvi put istovremeno zabeležena u nemačkom gradu Marburgu, Beogradu i Frankfurtu. Virus je te godine zarazio 31 osobu. Izvor infekcije bili su zeleni majmuni iz Afrike, koje su uvezli nemački instituti i Institut „Torlak” iz Beograda za laboratorijska istraživanja. Od zaraze je umrlo 7 osoba (od 29 obolelih u Nemačkoj sa mortalitetom 24%) dok su u Beogradu, Srbija obolele 2 osobe obe su preživele. U Marburgu i Beogradu, kao i u Frankfurtu, bolešću su bile zahvaćene osobe koje su u laboratorijama radile na identifikaciji virusa Marburg.
| „ | U Beogradu su oboleli dr Živko Stefanović i njegova supruga Radmila, koji su uspeli da prežive marburšku infekciju 1967. Virusolog iz Torlaka bio je zaražen tokom autopsije zelenog majmuna i bio je smešten na Infektivnoj klinici u Beogradu, gde se kasnije pridružila i supruga čiji su simptomi bili blaži. Oporavak dr Stefanovića dugo je trajao, a njegove kolege kasnije su ga prozvale — „doktor neuništivi”.[1] | ” |
Kao biološko oružje, virus je otkriven uskladišten u Sovjetskom Savezu, nakon što se njim slučajno zarazio i umro rukovodilac laboratorije dr Nikolaj Ustinov. Iz njegovog tkiva izolovan je ojačani virus Marburg nazvan U Varijanta.
Epidemiologija[uredi | uredi izvor]
Iako neki naučnici smatraju da su prenosioci virusa majmuna, veruje se da su prirodni domaćini bolesti isti slepi miševi odgovorni za širenje ebole — afrički plodojedni slepi miš (Rousettus aegyptiacus).[2]
Ljudi se lako mogu zaraziti u kontaktu sa slepim miševima tokom pripreme hrane, budući da se oni smatraju pravim delikatesom u području gde se najčešće prisutan virus Marburg.
Dve velike epidemije koje su se istovremeno dogodile u Marburgu i Frankfurtu u Nemačkoj i u Beogradu, Srbija, 1967. godine, dovele su do prvobitnog prepoznavanja bolesti.[3] Epidemija je povezana sa laboratorijskim radom na afričkim zelenim majmunima (Cercopithecus aethiops) uvezenim iz Ugande. Nakon ovih epidemija izbijanje sporadični slučajeva prijavljeno je u Angoli, Demokratskoj Republici Kongo, Keniji, Južnoj Africi (kod osobe koja je nedavno putovala u Zimbabve) i Ugandi. U 2008. su prijavljena dva nezavisna slučaja kod putnika koji su posetili pećinu naseljenu kolonijama slepih miševa Rousettus u Ugandi.[3]
Od prvih epidemija, u kojima je smrtnost od marburškog virusa bila oko 25%, poslednjih godina je narasla na više od 90%, što znači da je brojnim replikama virus osnažen.
Virus se prenosi vazduhom (kao kapljična infekcija) i može prevaliti dugačak put pre nego što pronađe domaćina. Najugroženiji su oni se nađu u neposrednoj blizini obolele ili zaražene osobe, jer se mogu zaraziti iskašljanim zaraženim kapljicama.[3]
Stopa smrtnosti od Marburške virusne bolest je između 23-90%.[4]
| Godina | Zemlja | Virus | Broj obolelih | Broj umrlih | Stopa smrtnosti |
|---|---|---|---|---|---|
| 1967 |  Zapadna Nemačka Jugoslavija
|
MARV | 31 | 7 | 23% |
| 1975 |  Rodezija Južna Afrika
|
MARV | 3 | 1 | 33% |
| 1980 |  Kenija
|
MARV | 2 | 1 | 50% |
| 1987 | Kenija
|
RAVV | 1 | 1 | 100% |
| 1988 |  Sovjetski Savez
|
MARV | 1 | 1 | 100% |
| 1990 | Sovjetski Savez
|
MARV | 1 | 0 | 0% |
| 1998–2000 |  DR Kongo
|
MARV & RAVV | 154 | 128 | 83% |
| 2004–2005 |  Angola
|
MARV | 252 | 227 | 90% |
| 2007 |  Uganda
|
MARV & RAVV | 4 | 1 | 25% |
| 2008 | Uganda Holandija SAD
|
MARV | 2 | 1 | 50% |
| 2012 | Uganda
|
MARV | 18 | 9 | 50%[5] |
| 2014 | Uganda
|
MARV | 1 | 1 | 100%[6] |
Patogeneza[uredi | uredi izvor]
Infekcija ljudi bolešću Marburg virusom u početku je rezultat produžene izloženosti u rudnicima ili pećinama naseljenim kolonijama slepih miševa Rousettus.[7] Jednom kada se pojedinac zarazi Marburg virusom on se može preneti sa čoveka na čoveka direktnim kontaktom (preko oštećene kože ili sluzokože) krvlju, izlučevinama, organima ili drugim telesnim tečnostima zaraženih ljudi, kao i sa površina i drugih materijala (npr posteljine, odeće) kontaminiranih ovim tečnostima.[3]
- Faktori koji učestvuju u patogenezi hemoragijskih groznica
Među brojnim faktorima koji mogu uticati na ishod infekcija virusom bilo koje hemoragijske groznice, najznačajniji su:
Ciljni organ su najmanji krvni sud. Prema tome dominantna klinička slika je posledica promena u propustljivost i disfunkcije endotelnih ćelija krvnih sudova. Bubrežna insuficijencija i disfunkcija drugih organa u toku bolesti proporcionalna je vaskularnom oštećenju.
Virusologija[uredi | uredi izvor]
Virus Marburg je vrsta virusa koja pripada porodici Filoviridae. On je jedan od nekoliko animalnih hemoragijski virusa jer izaziva primarnu infekciju kod divljih životinja. Oblika je štapa za hokej, prstena ili latiničnog slova U.
Filovirusi su RNK virusi sa polimorfnim, ponekad i filamentoznim virionom 150—300 nanometara u dijametru. Njihov genom se sastoji od jednolančane RNK. i zato spadaju u grupu RNK virusa. Slični su Polimyxovirusima i Rabdovirusima.[14]
Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Virus Marburg izaziva prirodnožarišnu infekciju sa endemično—mozaičkom distribucijom, pretežno u Africi (Uganda, Zimbabve, DR Kongo, Kenija i Angola).
Uglavnom se sporadično javlja, u manjim ili većim epidemijama, osim kod onih koji žive u regionima u kojima postoji rezervoar virusa. Bolest je takođe registrovana među putnicima (iz Evrope) koji su boravili u endemskim oblastima - uvezene infekcije.
Zbog sve veće opasnosti od bioterorizma, ovi veoma zarazni i potencijalno smrtonosni virusi su sve veći problem u svetu.
Putevi prenošenja[uredi | uredi izvor]
Virus Marburg, kao izazivač endemijske bolesti marburška virusna bolest u Africi, najverovatnije se može preneti na ljude sa zaraženih afričkih zelenih majmuna i određenih vrsta slepih miševa. Nema dokaza da je bilo koji insekt nosilac virusa.
Nejasno je kako se ljudi inficiraju ovim virusom sa drugih životinja (možda jedući ih ili kontaminacijom izlučevinama iz životinjskog tela). Jasno je da se humani prenos virusa — sa jedne osobe na drugu, ostvaruje direktnim kontaktom sa telesnim izlučevinama zaražene osobe (pljuvačke, suza, stolice, povraćanih masa i krvi).
Smatra se da se virus Marburg ne raspršuje i prenosi kapljicama vazduha.
Klinička slika[uredi | uredi izvor]
Simptomi bolesti su slični onima kod ebole, uključujući i jaku potencijalno smrtonosnu hemoragičnu groznicu.
Posle perioda inkubacije od 2-21 dan, javljaju sledeći simptomi i znaci, koji su iznenadni:[4]
- visoka telesna temperatura (iznad 39 °C), praćena groznicom,
- nesnošljiva glavobolja, praćena bolovima u celom telu
- mučnina i povraćanje, krvava dijareja (proliv),
- fatalna unutrašnja i spoljašnja krvarenja.
- pojava egzantema, nakon 5-7 dana od pojave bolesti, u vidu izraženog kožnog osipa na grudnom košu, licu, ekstremiteta, tela, koji ima tačkasti izgled, ponekad sa pojavom pojedinačnih vezikula (mehurića). Osip koji se javlja kod oko 50% bolesnika, praćen je svrabom. God većine pacijenat osip je posledica petehijalnog krvarenja (što ukazuje na krvarenje u koži) - i znak je ranog hemoragijskog sindroma.
Simptomi postaju sve ozbiljniji i mogu uključivati žuticu, upalu pankreasa, ozbiljan gubitak težine, delirijum, šok, otkazivanje jetre, masivno krvarenje i disfunkciju više organa.[4]
Dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Klinička dijagnoza bolesti može biti teška. Mnogi znaci i simptomi Marburške virusne bolesti slični su drugim zaraznim bolestima (kao što su malarija ili tifusna groznica) ili virusnim hemoragijskim groznicama koje mogu biti endemične u tom području (kao što su Lasa groznica ili ebola). Ovo je posebno značajno ako je u pitanju samo jedan slučaj.[4]
- Klinički pregled
Kliničkim pregledom, sa različitom učestalošću i stepenom manifestacije, mogu se utvrditi hiperemija konjunktive, blage hipotenzije, crvenilo lica, grudnog koša i petehijalna krvarenja kože. Teška forma bolesti karakteriše se kliničkom slikom šoka i generalizovanim krvarenjem, pre svega iz sluzokoža.
Patološke promene se manifestuju u nekoliko organa, najčešće u nervnom sistemu, plućima, koštanoj srži, jetri, bubrezima i koži.
- Laboratorijski testovi
Izazivač bolesti se može izolovati iz krvi i likvora. Za identifikaciju se koriste serološke reakcije: RVK, RIH, imunoflorescencija, ELISA test.[14]
Diferencijalna dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Diferencijalno dijagnostički znaci i simptomi bolesti često su slični:
Terapija[uredi | uredi izvor]
Tarapija marburške hemoragijske groznice je veoma složena jer ne postoji lek za ovu vrstu virusa. U načelu se lečenje zasniva na opštim i specifičnim (simptomatskim) merama:[15]
- Opšte mere
U ove mere lečenja spada hospitalizacija i izolacija bolesnika na infektivnim odeljenjima bolnicama — na kojima celokupno osoblje treba biti informisano o mehanizmu prenosa bolesti, i da radi u posebnim odelima sa maksimalnom zaštitom kože i mukoznih membrana, uz primenu hemijskih i fizičkih mera zaštite kako bi se sprečila pojava unutarbolničkih infekcija virusom Marburg.
- Specifične mere
U specifične mere lečenja spadaju one koje smanjuju broj patogena i koriguju ugrožene vitalne funkcije bolesnika. One se zasnivaju na:
- detoksikaciji (snižavanju telesne temperature i intravenskoj primeni detoksicirajućih koktela)
- rehidrataciji (nadoknadi izgubljenog volumena tečnosti),
- korekciji trombo—hemoragijskog sindroma,
- hormonskoj terapiji,
- imunoterapiji
- drugim merama prema potrebi.
Prognoza[uredi | uredi izvor]
Prognoza infekcije izazvane virusom Marburg je neizvesna. Stopa smrtnosti varira od oko 23% do 90%. Bolesnici koji se leče u jedinicama za intenzivnu negu imaju veće šanse za preživljavanje.
Komplikacije koje mogu nastati kod infekcije virusom Marburg su:
- Retinitis (zapaljenje retina očiju)
- Orhitis (zapaljenje testisa)
- Hepatitis (inflamacija jetre)
- Uveitis (upala unutar pigmentiranog sloja očiju)
- Transverzalni mijelitis (upala segmenata kičmene moždine)
- Encefalitis (zapaljenje mozga)
Mere prevencije[uredi | uredi izvor]
.jpg)
- Protivepidemisjke mere[16]
- Stroga izolacija bolesnika i sumnjivih na bolest
- Potpuno sprovođenje mera predostrožnosti (standardne, kontaktne i kapljične)
- Upotreba specifijalne zaštitna odeća za jednokratnu upotrebu
- Odgovarajuća briga o zdravstvenim radnicima i osoblju bolnice
- Sprovođenje procedura za uklanjanje i uništavanje kontaminiranog materijala i laboratorijskih uzoraka
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Hadžiomerović, Irena (13. 10. 2014). „„Doktor neuništivi“ U: Probudio se virus opasniji od ebole”. Blic onlain, Beograd. Pristupljeno 15. 10. 2017.
- ^ Smith DH, Johnson BK, Isaacson M, et al. Marburg-virus disease in Kenya. Lancet. 1982; 1(8276):816-820.
- ^ a b v g „Marburg virus disease”. www.who.int (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-11-11.
- ^ a b v g „Signs and Symptoms | Marburg (Marburg Virus Disease) | CDC”. www.cdc.gov (na jeziku: engleski). 2021-08-13. Pristupljeno 2022-11-11.
- ^ „Marburg hemorrhagic fever outbreak continues in Uganda”. oktobar 2012.
- ^ „1st LD-Writethru: Deadly Marburg hemorrhagic fever breaks out in Uganda”. 5. 10. 2014.
- ^ Adjemian J, Farnon EC, Tschioko F, et al. Outbreak of Marburg hemorrhagic fever among miners in Kamwenge and Ibanda districts, Uganda, 2007. Journal of Infectious Diseases. 2011; 204(Suppl 3):S796-S799.
- ^ Groen J, Gerding M, Koeman JP, Roholl PJ, van Amerongen G, Jordnas HG, et al. A macaque model for hantavirus infection. J Infect Dis 1995; 172(1): 38-44.
- ^ Gunther S, Weisner B, Roth A, Grewing T, Asper M,Drosten C, et al. Lassa fever encephalopathy: Lassa virusin cerebrospinal fluid but not in serum. J Infect Dis2001; 184(3): 345-9.
- ^ Takasaki T, Takada K, Kurane I. Electron microspopicstudy of persistent dengue virus infection: analysis usinga cell line persistently infected with Dengue-2 virus.Intervirology 2001; 44(1): 48-54. (11-13)
- ^ Lake H, Bethell DB, Phuong CX, Dung M, Schneider J,White W, et al. Strong HLA class I - restricted T cellresponses in dengue hemorrhagic fever: a double-edgedsword? J Infect Dis 2001; 184(1): 1369-73.
- ^ Stroher U, West E, Bugany H, Klenk HD, SchnittlerHJ, Feldmann H. Infection and activation of monocytesby Marburg and Ebola viruses. J Virol 200 I;75(22): 11025-33.
- ^ Hart CA, Bennett M. Hantavirus infections: epidemiologyand pathogenesis. Microbes Infect 1999; 1(14):: 1229-37.
- ^ a b „Stetoskop info: Marburg virus”. Pristupljeno 15. 10. 2017. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. maj 2009)
- ^ „Marburg haemorrhagic fever”. allcountries.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-11-11.
- ^ „Prevention | Marburg (Marburg Virus Disease) | CDC”. www.cdc.gov (na jeziku: engleski). 2021-08-13. Pristupljeno 2022-11-11.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ivanko Bojic Znacaj nekih faktora u patogenezi hemoragijskih groznica, Vojnosanit Pregl 2003; 60(4): 487-491
- Martini GA, Knauff HG, Schmidt HA, Mayer G, Baltzer G. A hitherto unknown infectious disease contracted from monkeys. "Marburg-virus" disease. Ger Med Mon. 1968 Oct;13(10):457–470.
- Stille W, Böhle E, Helm E, van Rey W, Siede W. An infectious disease transmitted by Cercopithecus aethiops. ("Green monkey disease"). Ger Med Mon. 1968 Oct;13(10):470–478. Timen A, Koopmans M, Vossen A, et al. Response to Imported Case of Marburg Hemorrhagic Fever, the Netherlands. Emerging Infectious Diseases. 2009; 15(8):1171-1175.
- Albarino CG, Shoemaker T, Khristova ML, et al. Genomic analysis of filoviruses associated with four viral hemorrhagic fever outbreaks in Uganda and the Democratic Republic of the Congo in 2012. Virology. 2013;442(2):97-100.
- Nyakarahuka L, Shoemaker TR, Balinandi S, et al. (2019) Marburg virus disease outbreak in Kween District Uganda, 2017: Epidemiological and laboratory findings. PLoS Negl Trop Dis 13(3): e0007257.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Klasifikacija | |
|---|---|
| Spoljašnji resursi |
- Marburg hemoragijska groznica, Marburg groznica
- Marburg Virus Disease — medicinenet.com (jezik: engleski)
- Infection Control for Viral Haemorrhagic Fevers in the African Health Care Setting (jezik: engleski)
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
