Masakr u Varivodama
Masakr u Varivodama je ratni zločin koji su počinili pripadnici Hrvatske vojske (HV) i hrvatske policije 28. 9. 1995. godine u selu Varivode, kraj Kistanja, u Šibensko-kninskoj županiji, tokom rata u Hrvatskoj. Ubijeno je devet srpskih civila, starijih osoba starosti između 60 i 85 godina, iako je operacija Oluja bila završena mesec i po pre toga i više nije bilo ratnih dejstava. Šestoro bivših vojnika HV-a našlo se na sudu zbog zločina u selu, ali su oslobođeni zbog nedostatka dokaza. Ipak, 2012. godine Vrhovni sud Republike Hrvatske presudom je zaključio da je vojska Hrvatske kriva za ubistva i ovaj događaj ocenio kao "čin terorizma". 2013. godine, županijski sud u Kninu svojom presudom je odredio da Vlada Republike Hrvatske mora isplatiti odštetu porodicama osoba koje su ubijene.
Prethodnica[uredi | uredi izvor]
Rat u Hrvatskoj privremeno je prekinut mirovnim sporazumom 1992. godine, nakon čega je UNPROFOR razmešten po području pod srpskom kontrolom kako bi nadzirao mirnu reintegraciju područja pod hrvatsku vlast i povratak izbeglica. Uprkos primirju, javljali su se okršaji između Hrvatske vojske (HV) i Srpske vojske Krajine (SVK). 1995. godine, nakon neuspelih pokušaja o mirnom rešenju sukoba, Hrvatska je pokrenula dve vojne operacije - operaciju Bljesak i operaciju Oluju - kojim je zauzet veći deo prostora tadašnje Republike Srpske Krajine (RSK). U ovim akcijama su zabeleženi mnogobrojni ratni zločini, dok je oko 250.000 Srba prognano sa tog područja.[1]
Ubistva[uredi | uredi izvor]
Operacija Oluja službeno je završena 8. avgusta 1995. godine. Mesec i po dana kasnije, u noći 28. septembra 1995, vojnici HV-a ušli su u selo Varivode, kraj Kistanja, u Šibensko-kninskoj županiji, i tamo ubili devetoro starijih srpskih civila, koji su preostali na tom području u svojim kućama. Ubijeni su:
- Jovan Berić (60),
- Spiro Berić (60),
- Rajko Berić (69),
- Mara Berić (70),
- Mirko Pokrajac (85),
- Ljubo Dujo Dukić (75),
- Mara Dukić (70),
- Milka Berić (71) i
- Jovan Berić (75).
Najmlađa žrtva imala je 60, a najstarija 85 godina. Nakon ubistva, tela su polivena krečom i zakopana na groblju u blizini sela, bez znanja porodica žrtava. U blizini jedne kuće, pronađen je trag krvi dug 15 metara. Samo je jedan muškarac preživeo, koji je čuo pucnjavu ali nije ništa video jer je bio u drugoj kući.[2]
Nakon masakra, hrvatska vlast Franje Tuđmana negirala je izveštaje o zločinima protiv Srba i tvrdila da se radi o antihrvatskoj propagandi. SAD su protestovale zbog ovih zločina i optužila Vladu Republike Hrvatske da nije preduzela mere koji su mogle sprečiti takve zločine.[3] Izveštaj Ujedinjenih nacija iz 1996. navodi da je devet osoba ubijeno u Varivodama, nakon čega su njihove kuće uništene i opljačkane. Prema zaključku, ukupno je ubijeno najmanje 150 civila, dok je zabeleženo 5.000 slučajeva paljenja i pljački u tom području tokom celog leta 1995.
Tela ubijenih Srba nisu ekshumirana, niti su sprovedene autopsije, što je umanjilo potencijalne dokaze koji su se mogli upotrebiti na suđenjima.[4]
Srpsko narodno vijeće je 2004. godine postavilo spomen obeležje na ulazu u Varivode kako bi se odala počast žrtvama. 2010. godine, ovo spomen obeležje je polomljeno od strane nepoznatih počinilaca, ali je ubrzo obnovljeno. Hrvatska premijerka Jadranka Kosor osudila je uništavanje spomen-ploče te pozvala da se počinioci kazne zbog vandalizma. Hrvatski predsednik Ivo Josipović iste je godine posetio to selo kako bi otkrio novo postavljenu spomen-ploču, te položio cveće. Pri tome je izjavio ispred publike od stotinjak osoba: "Oni su ubijeni kad više nije bilo ratnih operacija i oni su nevine žrtve osvete koja nije smela biti sprovedena. Ne može se ničim oprati zločin i obrisati krv koja je ovde prolivena. Ne može se oprati ni sramota koja je počinjena hrvatskom narodu ovim ubistvom".
Sudski postupci[uredi | uredi izvor]
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) podigao je 2001. optužnicu za ratne zločine zbog zločina u Kistanjama. Hrvatski komandanti Ante Gotovina, Mladen Markač i Ivan Čermak su optuženi za nedela u nekoliko sela i gradova, a Kistanje je uključeno kao zločin progona, okrutnog postupanja, bezobzirnog razaranja, pljačke javne ili privatne imovine i ubistva. Ipak, žalbenom presudom su oslobođeni svih optužbi.
Za taj zločin u dva navrata u Hrvatskoj je suđeno šestorici pripadnika Hrvatske vojske - Ivanu Jakovljeviću, Peri Perkoviću, Nedjeljku Mijiću, Zlatku Ladovici, Ivici Petriću i Nikoli Rašiću, koji su krajem 2002. godine pušteni na slobodu zbog nedostatka dokaza.
2012. godine, Vrhovni sud Republike Hrvatske presudom je zaključio da je vojska Hrvatske kriva za ubistva te ih nazvala "činom terorizma" počinjenog "iz političkih pobuda s ciljem izazivanja straha, užasa i osećaja nesigurnosti građana".[5]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Centar za mir, nenasilje i ljudska prava 2011. Priopćenje povodom sjećanja na žrtve zločina u Varivodama [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. март 2016)
- ^ Naše srpske duše nad Varivodama, Miljenko Jergović, 29.09.2009. [2]
- ^ Amanpour Christiane, Croats accused of atrocities against Serbs, CNN| 1995 [3]
- ^ Hedges Chris, 9 Aged Serbs Found Slain In Croat Town, 1995 New York Times| [4]
- ^ Vesti, Hrvatska priznala masakr nad devetoro Srba u Varivodama, 21.7.2012.