Pogubljenje Luja XVI
Pogubljenje Luja XVI izvršeno je 21. januara 1793. godine na Trgu revolucije (nekada Trg kralja Luja, danas Trg Konkord). Predstavlja događaj iz Francuske revolucije tokom vladavine žirondinaca. Nakon revolucije od 10. avgusta 1792. godine, kralj Luj je zbačen sa prestola i zatvoren u tvrđavi Templ. Pogubljen je početkom sledeće godine, 21. januara 1793. Njegova supruga, Marija Antoaneta, je pogubljena 16. oktobra 1793. godine. Luj predstavlja prvu žrtvu revolucionarnog terora jakobinaca.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Proces francuskom kralju pojačao je neslogu u Konventu između Montanje i Žironde. Žironda nije pokazivala žurbu da pokrene proces; potajno je želela da ga odgodi pošto su žirondinci bili podeljeni po tom pitanje, ali većina nije bila za pogubljenje kralja. Danton je govorio da, bude li se sudilo kralju, biće pogubljen. Žironda ga je mogla optužiti što se protivio 10. avgustu. Sen Žist je u svom govoru nazivao kralja neprijateljem i strancem. Tajne veze kralja sa Austrijom potvrdilo je otkriće „gvozdenog ormara“ ugrađenom u zidu dvorca po naređenju Luja i dokumenata koji su se u njemu nalazili. To je onemogućilo odgađanje procesa. On je otpočeo 11. decembra 1792. godine čitanjem optužnice koju je pripremio Linde. Žirondinci nisu mogli sprečiti proces. Suđenje kralju održano je na sednici 14. januara 1793. godine. Kralj je nakon četvorodnevnog suđenja jednoglasno proglašen krivim za veleizdaju, izuzev nekoliko suzdržanih glasova. Za smrtnu kaznu izjasnilo se 387 nasuprot 334 poslanika. Kralj je pogubljen 21. januara 1793. godine giljotinom. Presudu je izvršio Šarl Anri Sanson, zvanični dželat Kraljevine Francuske tokom Lujeve vladavine; sada dželat francuskih revolucionara. Ubistvo kralja pogodila je drevni božanski karakter vlasti. Luj je ubijen kao običan čovek. Konvent je porušio mostove iza sebe. Evropa je započela rat protiv revolucionarne Francuske pošto je ubistvo kralja pokrenulo razne reakcije širom evrope i unelo strah evropskim vladarima da bi se revolucija iz Francuske mogla preliti i na njihove teritorije, dok su drugi koji su i podržavali veliku političku reformu osudili pogubljenje kao čin besmislenog krvoprolića i videli ga kao znak da je Francuska upala u stanje nasilnog i amoralnog haosa.
Kraljeva smrt je ohrabrila revolucionare širom zemlje, koji su nastavili da radikalno menjaju francusku političku i društvenu strukturu u narednih nekoliko godina. Devet meseci nakon Lujeve smrti, njegova supruga Marija Antoaneta, bivša francuska kraljica, doživela je istu sudbinu na giljotini na istoj lokaciji u Parizu.
Kralj Luj je nakon pokušaja bega uhapšen i zajedno sa svojom suprugom, dvoje dece i njegovom mlađom sestrom smešten u zatvor Templ u Parizu.
Jednoglasna odluka Konvencije o ukidanju monarhije 21. septembra 1792. godine i kasnijem osnivanju Francuske Republike, ostavila je sudbinu bivšeg kralja otvorenom za debatu. Osnovana je komisija da ispita dokaze protiv njega, dok je Odbor za zakonodavstvo Konvencije razmatrao pravne aspekte svakog budućeg suđenja. Maksimilijen Robespjer je 13. novembra izjavio u Konvenciji da Ustav koji je sam Luj prekršio i koji je proglasio njegovu nepovredivost, sada ne može da se koristi u njegovoj odbrani. Dana 20. novembra, mišljenje se oštro okrenulo protiv Luisa nakon otkrića tajnog sefa u zidu i 726 dokumenata koji se sastoje od kraljeve komunikacije sa bankarima i ministrima. Pošto pitanje kraljeve sudbine sada zaokuplja javni diskurs, Robespjer je održao govor koji bi definisao retoriku i tok Lujevog suđenja. Robespjer je tvrdio da svrgnuti kralj sada može da funkcioniše samo kao pretnja slobodi i nacionalnom miru i da članovi Skupštine ne bi trebalo da budu nepristrasne sudije, već državnici sa odgovornošću da obezbede javnu bezbednost. Nalaženje tih tajnih dokumenata je zapečatilo sudbinu bivšeg kralja na osnovu kojih je proglašen za veleizdajnika.
Većina montanjara se zalagala za pogubljenje, dok su žirondinci bili podeljeni i manje radikalni. Neki žirondinci su se zalagali za kraljevsku nepovredivost, drugi za pomilovanje, a treći zagovarali manje kazne ili proterivanje. Najveći zagovornik smaknuća kralja, Robespjer je uspeo da ubedi većinu i kraljevsko pogubljenje je izglasano sa 424 glasa za i 287 glasa protiv.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Albert Soboul; Francuska revolucija, Naprijed, Zagreb (1966)
