Stara crkva Svete Bogorodice u Negotinu
| Stara crkva Svete Bogorodice u Negotinu | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Negotin |
| Opština | Negotin |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1803. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
Stara crkva Svete Bogorodice u Negotinu je sagrađena 1803. godine na mestu starije crkve brvnare, pod zaštitom je države i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Stara negotinska crkva, poznata u narodu kao i Hajduk Veljkova crkva, je niska jednobrodna građevina izdužene osnove, sa poligonalnom oltarskom apsidom na istoku i manjom pripratom na zapadnoj strani, koji je svoj današnji izgled dobila u obnovi 1900. godine. Izgrađena je u kamenu i opeci, a pokrivena biber crepom.
Izgled crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva je za nekoliko stepenika ukopana u zemlju, jer je Turci nisu želeli. Pošto je ovaj deo Srbije bio pod Vidinskim pašalukom, osvećenje hrama obavio je vidinski mitropolit Kalinik, koji je privoleo tadašnjeg vidinskog gospodara Pazvan-Oglua da odobri izgradnju. [1]
Na severnoj strani dozidan joj je otvoreni trem oko 1885. godine ispred ulaznih vrata. Pri samom kraju 19. veka urađeno je nekoliko prepravki na spoljnim i unutrašnjim delovima crkve. Prvo je promenjena krovna konstrukcija, napravljena je znatno veća i umesto đeramide je staven beli crep. Da bi se dobilo više svetlosti na svodu nad pevnicom su napravljena dva otvora i zastakljena. Na severnim vratima crkve nameštena su dvokrilna sdtaklena vrata. Istovremeno je sređena zvonara u crkvenoj porti.[2]
Jedinu fasadnu dekoraciju predstavljaju slepe niše na apsidi. Ikonostasna pregrada iz 1824. godine rad je zografa Stojana iz Ravna u Bugarskoj i njegovog sina Stanče. Doslikavanje ikonostasa obavio je Pavle Čortanović 1884. godine, koji je i autor zidnog slikarstva.
Na zidovima crkve ima slika, rađenih tehnikom ulja na platnu, Vatroslava Bekovića, slikara i profesora negotinske polugimnazije. Crkvu i oltar oslikavao je Pavle Čortanović, takođe profesor u negotinskoj polugimnaziji.[3]
Tokom 1969–1970. godine obavljeni su konzervatorsko-restauratorski radovi na ikonostasu.
Crkvena porta[uredi | uredi izvor]
U crkvenoj porti nalaze se nadgrobne ploče istaknutih Negotinaca 19. veka, među njima i ktitora crkve, kao i posebna grupa izuzetno vrednih primera seoskih nadgrobnih spomenika specifičnog izgleda sa određenim kultnim predstavama, te kao takvi predstavljaju izuzetnu etnografsku vrednost. U sklopu crkvenog dvorišta stoje spomenici preneti sa nekropola iz okolnih sela: Rajca, Rogljeva i Kobišnice.
Osim njenih graditeljskih karakteristika s početka 19. veka, značaj crkve je u tome što se spolja, neposredno uz oltar, nalazi grob Hajduk Veljka Petrovića, legendarnog junaka iz prvog srpskog ustanka i njegovog brata Miljka, gde na apsidi crkve stoje dve velike spomen ploče sa posvetom u stihovima pesnika Sime Milutinovića Sarajlije.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Grupa autora (2003). Baštinik, Godišnjak Istorijskog arhiva, broj 6, protojerej−stavrofor Ranko Jović „Stara Bogorodična crkva u Negotinu, sedište Eparhije timočke−negotinske i prvi njen episkop Dositej Novaković”. Negotin: Istorijski arhiv Negotin. str. 105.
- ^ Časopis „Mokranjac”, broj 3, Plavšić Nikola (2001). „Stara negotinska crkva rođenja presvete Bogorodice, strana 55.”. Ustanova Mokranjčevi dani.
- ^ Časopis „Mokranjac”, broj 3, Plavšić Nikola (2001). „Stara negotinska crkva rođenja presvete Bogorodice, strana 54.”. Ustanova Mokranjčevi dani.
- ^ „Crkva Presvetle Bogorodice”. Digitalni atlas. Arhivirano iz originala 25. 08. 2021. g. Pristupljeno 25. 8. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Stara crkva — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- SANU/Spomenici kulture
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Nepokretna kulturna dobra
- 3D pregled
