Pređi na sadržaj

Strejtvošing

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Deo serije članaka o
LGBT+ temama
      
  • neheteroseksualnim
  • necisrodnim
Seksualna orijentacija i rodni identitet
Istorija
Opšta istorija
Istorija identiteta
Kultura
Prava
Zdravlje
Stavovi društva
Problemi
Diskriminacija na osnovu seksualne orijentacije [en] ili Heteroseksizam
Akademska polja i diskurs
Portal LGBT+

Strejtvošing (prev. strejt pranje) koji se takođe naziva hetvošing (prev. hetero pranje) predstavlja prikazivanje LGB (lezbijki, gej, biseksualaca) ili na neki drugi način kvir likova u fikciji kao heteroseksualnih (strejt), što čini da LGB osobe izgledaju heteroseksualno. Termin takođe označava menjanje informacija o istorijskim ličnostima kako bi njihova reprezentacija bila u skladu sa heteronormativnošću.

Strejtvošing se najistaknutije vidi u delima fikcije, posebno na televiziji i u bioskopu, pri čemu su likovi koji su prvobitno prikazani kao homoseksualci, biseksualci ili aseksualci pogrešno predstavljeni kao heteroseksualci.[1]

Strejtvošing je relativno savremen termin koji se poslednjih godina sve više koristi i priznaje.[2] Uprkos sve većoj prisutnosti kvir likova i priča na televiziji, i dalje postoji zabrinutost oko brisanja kvir likova i priča. Uobičajena opravdanja za strejtvošing uključuju „zabrinutost proizvođača u vezi sa reakcijama publike i društvenim normama i stereotipima u vezi sa prihvatljivim oblicima kvir kulture“.[3]

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Etimološki, strejtvošing je izveden iz izraza vajtvošing, koji aludira na „i cenzuru i međusobnu vezu sa diskriminacijom sa kojom se suočavaju ljudi boje kože”.[3]

Strejtvošing se razlikuje od upotrebe strejt glumaca da igraju LGB uloge ili likove. Ana King iz Tajm Aut ovo poslednje upoređuje sa blekfejsom, upotrebom tamne šminke (često od strane belih glumaca) koju nose da oponašaju izgled crnih osoba, koja se često koristi za ruganje ili ismevanje crnih ljudi.[4][5]

U fikciji[uredi | uredi izvor]

Dragoš Manea pravi razliku između promene kvir lika u fikciji u strejt lik, ublažavanja kvir aspekata lika kako bi lik bio prihvatljiviji za heteroseksualnu publiku, uklanjanja kvir referenci sa marketinških postera ili omota DVD-a i promene prikaza celih kvir kultura ili društava u heteroseksualnu verziju.[6]

Film[uredi | uredi izvor]

U fikciji, praksa strejtvošinga posebno je primećena u scenarijima zasnovanim na stripovima. Iks-Men lik Mistik je u stripovima prikazana kao biseksualka, ali u filmovima je prikazana kao strejt. U okviru stripova koje je objavio Marvel Komiks, Mistik je imala romantične odnose i sa muškim i sa ženskim likovima. Njena najistaknutija veza bila je sa Destini, ženskom „koleginicom iz Bratstva zlih mutanata sa kojom je odgajala dete“.[7] U filmovima Iks-Men koje je Foks 20. veka objavila između 2000. i 2019. godine, lik Mistik, koji su igrale Rebeka Romejn (od 2000. do 2011.) i Dženifer Lorens (od 2011. do 2019.), nije imala nikakvu vezu ili interesovanje za drugi ženski lik.[7]

Film Stounvol iz 2015. optužen je za cisvošing (prev. cis pranje) – uporedivi koncept za transrodne osobe – zbog minimalizovanja uloga crnaca i trans aktivista uključenih u nerede u Stounvolu.

U članku Stjuarta Ričarda „Igra imitacije i ,strejtvošing’ filmova”, o filmu Igra kodova, Ričards navodi da se „gej seksualnost kriptografa iz Drugog svetskog rata Alana Tjuringa umanjuje i koristi kao sredstvo za zaplet”, da se on prikazuje kao „tragični heroj i ekscentričan, tajnovit čovek“; „da bi film učinio „bezbednim“ za potencijalno konzervativnu publiku“, te ga film romantično prikazuje sa Džoan Klark (Kira Najtli).[8]

Televizija[uredi | uredi izvor]

Lik Džona Konstantina, koga tumači glumac Met Rajan, iz En-Bi-Si televizijske serije Konstantin je kritikovan zbog toga što ne pokazuje istu seksualnost koja je prvobitno bila napisana u Di-Si seriji stripova, Konstantin: Pakleni blesak. Rukovodioci televizije odlučili su da biseksualnost Džona Konstantina ne bude uključena u TV emisiju i on je prikazan kao strejt muškarac.[9][7] Međutim, kada je Rajan ponovio ulogu u Legendama sutrašnjice, lik je prikazan kao biseksualac.[10]

TV serija Riverdejl sa televizijske mreže The CW bila je podložna kritikama zbog njihovog prikaza jednog od glavnih likova Džagheda Džonsa (koje igra američki glumac Kol Sprous) kao strejt muškog lika. Prema intervjuu za comicbook.com, Čip Zdarski, autor stripa Džaghed, izjavio je da je Džagheda napisao kao aseksualnog lika.[11] Mnogi ljudi „unutar aseksualne zajednice su uznemireni zbog razvoja TV serije Riverdejl na The CW-u".[1]

En-Bi-Si TV drama Rise je kritikovana jer je promenila osnovu produkcije, „stvarnog gej učitelja drame“ u radničkom gradu, u strejt muškarca; Magazin Aut seriju naziva „kulturnom krađom i [gej] brisanjem“ koja je „trebalo da bude priča o komplikovanom LGBTK heroju“.[12]

Japanska anime i manga serija Mesečeva ratnica je dobro poznata po nekoliko LGBT+ likova koji su u engleskoj verziji koju su napravili Di-Aj-Si i Klovervaj, izmenjeni da bi se minimizirao njihov identitet, uključujući gej vezu Kunzita (nazvan Malahit u engleskom prevodu) i Zoisite, od kojih je potonji uređeno da bude žena, kao i lezbijska veza Haruke Tenou kao Ratnica Uran i Mičiru Kaiou kao Ratnica Neptun. Takođe, nekoliko prevoda na druge jezike poslednje sezone, Zvezde, takođe je promenilo Zvezdane ratnike iz Jatena, Sejia i Taikija, koji preuzimaju dnevnu ulogu kao deo dečačkog benda, ali koji se transformišu u žene kada preuzmu svoje herojinske persone.[13]

Video igrice[uredi | uredi izvor]

Igre kao što je Blizardov World of Warcraft mogu se posmatrati kao kvir, pošto su u igri i rod i seksualnost kolebljivi i prilagodljivi. Međutim, 2010. Blizard je počeo da „ispravlja“ mnoge delove igre uklanjanjem većine homoseksualnih materijala i mehanika. Heteronormativnost se može posmatrati kao kretanje ka homofobiji, posebno vidljivo u dva dela igre koja su dodata 2010. Prvi, pod imenom Shafted, evokativno na faličnu penetraciju, daje zadatak „upucati 10 igrača sa srebrnom strijelom“, koja je poseban praznični predmet koji stvara malog goblina nalik na Kupidona koji leti oko mete.

I predmet i potraga flertuju sa uzbuđenjem i anksioznošću zbog penetrativnog seksa, posebno analnog ili seksa između muškaraca. Drugi je naslovljen Flirting with Disaster (prev. Flertovanje sa katastrofom) i zahteva od igrača da se „potpuno razbije, stavi svoj najbolji parfem, baci šaku latica ruže na Sraza [Kompjuterskog saveznika] ili Džeremaju Pejsona [Kompjuterskog igrača iz Horde] a zatim ga poljubi. Ujutru ćeš se kajati." Šaljiva namera zadatka Flirting with Disaster je da muški avatar poljubi drugog muškarca. Kada lik igrača pije u igri do te mere da bude „potpuno razbijen", igra zamagljuje ekran igrača kao da sve postaje pijano zamućeno i nefokusirano. Ovom zabunom počinje šala da moraju da se upuste u neku vrstu igre „gej kukavice“ i da flertuju sa muškim toonom. „Kajanje" koje lik igrača navodno oseća je homofobični stid koji se opravdava fikcijom pijanog eksperimentisanja ili neznanja.

Igra kompanije Zinga FrontierVille je „socijalna igra sa temom divljeg zapada koja omogućava korisnicima da ukrote divljinu, izgrade porodicu i uspešan pogranični grad“.[14] Zinga omogućava igračima da stvaraju virtuelne porodice prilagođavanjem supružnika kako bi podigli virtuelnu porodicu. Igra ne zahteva određeni rod za supružnika igrača, otvarajući mesto za kvir mogućnosti.

Video igricu Undertale su „mnogi pisci i fanovi strejvošovali“, što je dovelo do „izbrisanja kvirnosti koje se nalazi u Undertale-u i preoblikovanja igre u igru koja odgovara interesima heteroseksualnih muških gejmera“.[15]

Edmond Čang, docent ženskih i rodnih studija na Univerzitetu Oregon, održao je govor na Univerzitetu Kalifornije u Santa Barbari 2016. godine pod naslovom "Brown Skins, White Avatars: Racebending and Straightwashing in Digital Games" (prev. Braon kože, beli avatari: menjanje rasa i strejtvošing u digitalnim igricama). čang tvrdi da video igrice kao što su Assassin's Creed i World of Warcraft „manipulišu rasom i seksualnošću, podržavaju stereotipe i nedostaje im raznovrsnosti.”[16]

Hajdi Makdonald je sprovela anketu koja je statistički postavila BioWare kao lidera industrije u romantičnim igrama, i gej i strejt. Romantičan sadržaj BioWare-a je napredovao kao inkluzivnijim romansama u zadnjih 15 godina.[17] Žene su više podržavale više kvir romansi od muškaraca, ali je i više od pola muškaraca je tu inicijativu takođe podržalo.[17]

U trenutnim dešavanjima[uredi | uredi izvor]

Posle terorističkog napada u klubu Puls u Orlandu, gej klubu, neki komentatori nisu spominjali LGBT+ žrtve, te je Republikanski nacionalni komitet osudio „nasilje prema bilo kojoj grupi ljudi samo zbog njihovog stila života ili orijentacije”, a lider većine u Senatu Mič Makonel [en] nije spominjao LGBT+ osobe u svojoj izjavi. Aktivisti Džon Beker izjavio je da mediji strejvošuju napad i „umanjuju značaj ili potpuno ignorišu činjenicu da je pucnjava bio zločin iz mržnje prema LGBT zajednici”.[18]

Tokom otvaranja Zimskih olimpijskih igara 2018, televizija En-Bi-Si nije „spomenula ili stavila u fokus ni jednog LGBTK atletu u svoja 3 sata prenosa”; mreža nije priznala prisustvo jedine „javno autovane žene na igrama” ili prva četiri „otvoreno gej muškarca na Olimpijskim igrama”.[19]


Promotivna video kampanja koju je kreirala Privredna komora Provinstauna prikazuje užurbani noćni život grada i umetnike, ali u reklami se ne pominje aktivna LGBT+ zajednica u gradu, u onome što neki LGBT+ aktivisti nazivaju primerom strejvošinga.[20]

Lot Džefs je kritikovala neometanje od strane londonskog LGBT+ događaja ponosa, navodeći da je umesto da se fokusira na priznavanje prava kvir, trans i neheteroseksualnih osoba, prešla na to da LGBT+ događaj učini „prijatnim za mase“ i za heteroseksualne ljude koji će prisustvovati.[21] Ona kaže da dok velike kompanije sponzorišu aktivnosti i uključuju teme duge u svoje reklamne materijale, one angažuju direktne poznate ličnosti da podrže proizvode i brendove za događaj, uz malo „smelost da koristi reči „gej“, „lezbijka“, „ trans“ ili „bi“ kada pokažu svoju podršku Prajdu“.[21]

Istorija[uredi | uredi izvor]

U SAD, od 1930. do 1968. godine, Kodeks za produkciju filmova je naterao velike studije da eliminišu gej likove ili reference iz filmova. Dokumentarni film Celluloid Closet iz 1995. pokazuje kako su neki scenaristi i reditelji pokušali da koriste kvir kodiranje da suptilno uvedu gej likove, uloge ili teme, a da to nisu primetili cenzori, kao što je to uradio Gor Vidal koji je dodao gej vezu u film Ben-Hur.

Kod produkcije filmova je takođe doveo do eliminacije prikaza biseksualnosti u filmskoj verziji romana Trumana Kapotea Doručak kod Tifanija. U knjizi je muški „umetnički žigolo pisac“ imao „muške i ženske klijente“, ali u filmu se prikazuje samo sa Holi Golajtli. Takođe, Kodeks je doveo do eliminacije gej veze u filmskoj verziji drame Tenesija Vilijamsa Mačka na vrućem limenom krovu. U predstavi, Brik Polit je prikazan kao ljubavnik porodičnog patrijarha po imenu Skiper. U filmskoj verziji iz 1958, priča o gej vezi je zamenjena pričom o Skiperovoj frustraciji zbog njegove izbledele fudbalske karijere i heteroseksualnog braka bez seksa.

Istorijski izveštaji o lezbijkama sufražetkinjama Evi Gor-But i Ester Roper u nekim slučajevima direktno ispiraju njihovu seksualnost, a istoričar Giford Luis poriče da su lezbijke ili kvir u svojim biografijama o njima.[22] Neka pisma kompozitora Petra Iljiča Čajkovskog u kojima je izrazio svoja homoseksualna osećanja ostala su cenzurisana i neobjavljena do 2018. godine.[23][24]

Njujork Tajms je objavio najviše dva članka na naslovnoj strani godišnje u kojima su se spominjali gejevi od kraja Drugog svetskog rata do 1965.[25] Nije se mnogo poboljšao ni u narednih 20 godina. Retko je bilo šta objavljeno bilo pozitivno; većina je videla gejeve kao bezbednosnu pretnju u vreme Hladnog rata.[26] Gross (2001)[27] je ukazao na nevidljivost homoseksualaca u ovom vremenskom periodu, kao i da su njihovi problemi javno ignorisani.[25]

Godine 1981. kriza AIDS-a je takođe dobila malo medijske pažnje, čak i sa brzim rastom stope smrtnosti. Njujork Tajms nije pominjao SIDU sve do nekoliko godina nakon izbijanja i konačno je dospeo na naslovnu stranu 1983.[28] Edvard Alvud (1996),[28] Džejms Kinsela (1989)[29] i Rendi Šilts (1987)[30] svi su komentarisali ćutanje Tajmsa vezi sa LGBT+ pitanjima, posebno krizom AIDS-a. Izveštavanje u Njujork Tajmsu ostalo je retko do sredine 1980-ih, a zatim se dramatično povećalo. Ova promena u medijima se vidi kao odraz promena u društvu. Smrt Roka Hadsona, izjave Ronalda Regana o AIDS-u 1987. i predlog kampanje predsednika Bila Klintona iz 1992. i debata u Kongresu početkom 1993. o zabrani pričanja o homoseksualnosti u vojsci, sve to je povećalo izveštavanje Tajmsa o lezbijskim i gej temama.[25] <nowiki>

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Alexander, Julia (2017-01-26). „Riverdale's Jughead is no longer asexual, and that's a problem for fans”. Polygon. Pristupljeno 2019-03-25. 
  2. ^ Hart, Kylo-Patrick R (septembar 2016). „Queerness and television in the twenty-first century”. Queer Studies in Media and Popular Culture. 1 (3): 265—268. doi:10.1386/qsmpc.1.3.265_2. 
  3. ^ a b Mueller, Hannah (april 2018). „Queer TV in the 21st Century: Essays on Broadcasting from Taboo to Acceptance. Ed. Kylo-Patrick R.Hart. McFarland, 2016. 232 pp. $35.00 paperback”. The Journal of Popular Culture. 51 (2): 550—553. ISSN 0022-3840. doi:10.1111/jpcu.12662. 
  4. ^ King, Anna (7. 7. 2009). „Brno reignites the pinkface debate: As gay-themed films Brno and Humpday hit theaters, TONY weighs in on the drama behind the comedy.”. Time Out. Arhivirano iz originala 03. 04. 2019. g. Pristupljeno 1. 8. 2018. „Brno—in which a straight Sacha Baron Cohen plays a flamingly gay Austrian fashion reporter—is the latest film to be accused of making fun of the queer community, drawing the accusation of being pinkface. The epithet is a recent addition to the cinematic lexicon: simply put, it's a riff on the term blackface. It carries the same pejorative connotations but applies to straight actors taking on gay roles. Blackface has long gone the way of anti-miscegenation laws, yet Prop 8 is still with us. Is being gay the new black?” 
  5. ^ King, Anna (7. 7. 2009). „Brno reignites the pinkface debate: As gay-themed films Brno and Humpday hit theaters, TONY weighs in on the drama behind the comedy.”. Time Out. Arhivirano iz originala 03. 04. 2019. g. Pristupljeno 1. 8. 2018. 
  6. ^ Manea, Dragos (2016). „Leonardo's paradoxical queerness: Da Vinci's Demons and the politics of straightwashing”. Ur.: Hart, Kylo-Patrick R. Queer TV in the 21st Century: Essays on Broadcasting from Taboo to Acceptance. Jefferson, NC: McFarland. str. 159—177. 
  7. ^ a b v „19 Queer Characters Straightwashed for TV and Film”. www.advocate.com (na jeziku: engleski). 2017-05-16. Pristupljeno 2019-03-31. 
  8. ^ Richards, Stuart (7. 1. 2015). „The Imitation Game and the 'straightwashing' of film”. mobile.abc.net.au. ABC. Pristupljeno 1. 12. 2018. „So as delightful as it is that more people are learning about Alan Turing, when Oscar bait films consistently feature this soft "tolerance" for minorities, it all gets a bit exhausting.” 
  9. ^ Whitbrook, James (11. 6. 2015). „The New Constantine Comic Is Way More Comfortable With His Bisexuality”. io9 (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-03-31. 
  10. ^ Peters, Megan (9. 10. 2017). „'DC's Legends Of Tomorrow' Producer Confirms Constantine's Bisexuality”. Comicbook.com. Arhivirano iz originala 14. 1. 2018. g. Pristupljeno 6. 8. 2018. 
  11. ^ „Chip Zdarsky Opens Up About Jughead”. Comicbook.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-03-25. 
  12. ^ Russell, John (21. 3. 2018). „Rise's Straightwashing is a Stunning Letdown For Original Gay Stories”. www.out.com. Out. „It's sincere and measured. Characters deepen as the season progresses and I'm here for that evolution. At the same time, though, I will never be able to let go of Katim's [sic] original sin: coopting the story of a gay man and rewriting it in his own heterosexual image.” 
  13. ^ „Anime Censorship in the 90s and Early 2000s – Comic Book Legal Defense Fund”. 
  14. ^ „Zynga Goes West with FrontierVille Launch”. www.businesswire.com (na jeziku: engleski). 2010-06-09. Pristupljeno 2019-04-01. 
  15. ^ Ruberg, Bonnie. 2018.
  16. ^ Petrow, Steven (20. 6. 2016). „The LGBT community feels the effects of 'straightwashing.' They're angry about it.”. Washington Post. Pristupljeno 26. 11. 2018. 
  17. ^ a b McDonald, Heidi (2015). „Romance in Games: What It Is, How It Is, and How Developers Can Improve It”. QED: A Journal in GLBTQ Worldmaking. 2 (2): 32—63. JSTOR 10.14321/qed.2.2.0032. S2CID 152734015. doi:10.14321/qed.2.2.0032. 
  18. ^ Petrow, Steven (20. 6. 2016). „The LGBT community feels the effects of 'straightwashing.' They're angry about it.”. Washington Post. Pristupljeno 26. 11. 2018. 
  19. ^ Zeigler, Cyd (9. 2. 2018). „NBC straight-washed the Olympics Opening Ceremony. Here we go again.”. www.outsports.com. Outsports. Pristupljeno 26. 11. 2018. 
  20. ^ Kohler, Will (7. 6. 2017). „Provincetown Chamber of Commerce Accused of Straightwashing Promo Video”. www.back2stonewall.com. Back2Stonewall. Pristupljeno 26. 11. 2018. 
  21. ^ a b Jeffs, Lotte (2. 7. 2018). „Stop straight-washing Pride — our rights matter more than selling stuff”. www.standard.co.uk. Standard. Pristupljeno 1. 12. 2018. 
  22. ^ Downing, Gerry (14. 2. 2018). „Time to end the 'straight-washing' of Eva Gore-Booth and Esther Roper”. morningstaronline.co.uk. Morning Star. Arhivirano iz originala 30. 08. 2020. g. Pristupljeno 26. 11. 2018. 
  23. ^ Alberge, Dalya (2018-06-02). „Tchaikovsky and the secret gay loves censors tried to hide”. The Observer (na jeziku: engleski). ISSN 0029-7712. Pristupljeno 2021-01-24. 
  24. ^ Kostalevsky, Marina (2018). The Tchaikovsky papers : unlocking the family archive. Kostalevsky, Marina,, Pearl, Stephen, 1934-, Vaĭdman, Polina. New Haven: Yale University Press. str. 8f. ISBN 978-0-300-19136-3. OCLC 1031028457. 
  25. ^ a b v Chomsky, Daniel; Barclay, Scott (2010). „The Mass Media, Public Opinion, and Lesbian and Gay Rights”. Annual Review of Law and Social Science. 6 (1): 387—403. doi:10.1146/annurev-lawsocsci-102209-152825. 
  26. ^ Johnson, David K. (2004). The Lavender Scare: The Cold War Persecution of Gays and Lesbians in the Federal Government. The University of Chicago Press. Arhivirano iz originala 20. 09. 2022. g. Pristupljeno 5. 6. 2021. 
  27. ^ Brewer, Paul R. (2007-11-13). „Up from Invisibility: Lesbians, Gay Men, and the Media in America, by Larry GrossStraight News: Gays, Lesbians, and the News Media, by Edward AlwoodAll the Rage: The Story of Gay Visibility in America, by Suzanna Danuta Walters”. Political Communication. 24 (4): 462—464. ISSN 1058-4609. doi:10.1080/10584600701641797. 
  28. ^ a b „Straight news: gays, lesbians, and the news media”. Choice Reviews Online. 34 (6): 34—3154—34—3154. 1997-02-01. ISSN 0009-4978. doi:10.5860/choice.34-3154. 
  29. ^ Fields, Bernard M. (1990-10-11). „Book Review Covering the Plague: AIDS and the American media By James Kinsella. 299 pp., illustrated. New Brunswick, N.J., Rutgers University Press, 1989. $22.95”. New England Journal of Medicine. 323 (15): 1078—1079. ISSN 0028-4793. doi:10.1056/nejm199010113231524. 
  30. ^ Shilts, R. (1994). And the band played on politics, people, and the AIDS epidemic. Penguin. ISBN 014011369X. OCLC 1026421608. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Стрејтвошинг&oldid=27018230”