Targu Mureš
| Targu Mureš | |
|---|---|
 Gradske znamenitosti Targu Mureša | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rumunija |
| Okrug | Mureš |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 134.290[1][2] |
| — gustina | 3.042 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 46° 32′ 44″ S; 24° 33′ 45″ I / 46.545556° S; 24.5625° I |
| Površina | 49,3 km2 |
  Targu Mureš Targu Mureš na karti Rumunije | |
Targu Mureš (rum. Târgu Mureş, mađ. Marosvásárhely, nem. Neumarkt am Mieresch, istorijsko ugarsko ime Székelyvásárhely) grad je i opština u središnjem delu Rumunije. Grad se nalazi u istorijskoj pokrajini Transilvanija i središte je županije Mureš (ili Moriš).
Geografija[uredi | uredi izvor]
Grad Targu Mureš se nalazi u dolini reke Moriš u oblasti središnje Transilvanije, koja je ovde brdskog karaktera. Grad se razvio na putu koji vezuje veće gradove Kluž i Brašov.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Grad na današnjem mestu prvi put se spominje 1332. u papskom spisku pod latinskim imenom Novum Forum Siculorum. Mađarski kralj Sigmund Luksemburški 1405. dodeljuje gradu, tada poznatom kao Sekeljvašarhelj, pravo održavanja vašara. Kralj Matija Korvin 1482. daje gradu status slobodnog kraljevskog grada. Godine 1616. grad dobija današnje ime. Ovo je vreme naglog uspona grada, kada on postaje jedno od središta Transilvanije.
Prema državnom šematizmu pravoslavnog klira Ugarske 1846. godine u mestu Medgiesfalva živelo je 65 porodica, a tu su pripadale i filijalne - 36 iz Maroš Krstura i tri iz Kakašda. Pravoslavni paroh bio je tada pop Stefan Jaković. Pomenuto mesto Megiesfalva nalazilo se uz Krstur (Kristešti), a sada se naziva Azomureš i predstavlja predgrađe grada Targu Mureš.[3]
Revolucija 1848/49. otvorila je novo pitanje u vezi tadašnjeg Targu Mureša i same Transilvanije, pitanje rumunsko - mađarskih odnosa. Poznati rumunski narodni junak Avram Janku bio je advokat u ovom gradu u to doba. I pored toga grad i njegova okolina su sve do kraja Austrougarske ostali naseljeni pretežno Mađarima. Mađari su 1910. činili 89% gradskog stanovništva.
Posle Prvog svetskog rata grad postaje deo kraljevine Rumunije i odmah menja ime u „prorumunsko“ Oşorheiu. Istovremeno u grad se počinju doseljavati Rumuni iz okolnih sela, pa grad polako postaje heterogen po sastavu stanovništva. Međutim, u razdoblju 1940-44, tokom Drugog svetskog rata, grad je ponovo deo Mađarske pod Hortijem, da bi posle rata bio vraćen Rumuniji, sada pod komunističkom vlašću.
Tokom 55-godišnje komunističke vladavine došlo do nagle industrijalizacije i urbanizacije cele Rumunije. Ovo nije zaobišlo ni Targu Mureš, kod kojeg je dodatni podstrek bilo i postojanje nekadašnje Mađarske Autonomne Pokrajine, čije je Targu Mureš bio sedište. Posle pada komunizma 1989, došlo je do međuetničkih nemira između Rumuna i Mađara. Ovo je negativno uticalo na grad i njegovo stanovništvo, posebno na Mađare, koji su zbog iseljavanja iz grada postali prvi put manjina u gradu. Grad je bio i u privrednim nedaćama, ali se od 2000. godine grad oporavlja i ponovo razvija.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| 2011. |
|---|
| 134.290 |
Grad Targu Mureš spada u red velikih rumunskih mesta sa najmanjim udelom Rumuna, koji tek od poslednjeg popisa čine većinu stanovništva. Drugi po broju su Mađari, koji su tokom cele istorije grada bili u većini. Nekadašnje nemačko i jevrejsko stanovništvo danas je malobrojno. Današnje stanje po etničkoj pripadnosti je:
| +Zvanični popis iz 2002. | ||
| Narodnost | Broj pripadnika | Postotak |
|---|---|---|
| Rumuni | 75.317 | 50,35% |
| Mađari | 69.825 | 46,68% |
| Romi | 3.759 | 2,51% |
| Nemci | 275 | 0,18% |
| ostali | 401 | 0,27% |
Gradske znamenitosti[uredi | uredi izvor]
Grad ima dobro sačuvano staro jezgro sa brojnim zdanjima iz različitih istorijskih razdoblja, najviše iz prve polovine 20. veka.
- Pravoslavna katedrala (1925—34), posvećena Spasenju Hristovom;
- "Mala“ pravoslavna crkva (1926—36);
- Reformatska crkva iz 17. veka u gradskoj utvrdi;
- Izraelitska crkva;
- Evanđeotska crkva;
- Katolička crkva, posvećena sv. Jovanu;
- Palata Kulture (1911—13) sa čuvenom Dvoranom ogledala;
- Gradska utvrda iz 17. veka sa reformatskom crkvom;
- Trg Ruža;
- Gradska kuća (1906—07)
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Ilmenau- Baja
- Zalaegerseg
- Budimpešta XI okrug
- Güzelçamlı
- East Renfrewshire
- Bornmut
- Kečkemet
- Budimpešta
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Reformatska crkva u zidinama -
Gradska kuća -
Hotel „Konkordija“
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Recensământul Populației și al Locuințelor 2002 - populația unităților administrative pe etnii”. Kulturális Innovációs Alapítvány (KIA.hu - Fundația Culturală pentru Inovație). Arhivirano iz originala 14. 10. 2013. g. Pristupljeno 6. 8. 2013.
- ^ „Tab8. Populația stabilă după etnie – județe, municipii, orașe, comune”. Institutul Național de Statistică din România. jul 2013. Arhivirano iz originala 18. 01. 2016. g. Pristupljeno 5. 8. 2013.
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: „Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...“, Buda 1846.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanična internet prezentacija grada (jezik: rumunski) (jezik: mađarski)
| Više od 1.000.000 stanovnika |
|  |
|---|---|---|
| 200.000—300.000 stanovnika | ||
| 100.000—200.000 stanovnika | ||
| 50.000—100.000 stanovnika | ||
| ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
