Franački vladari
Franci su u početku predstavljali savez zapadnogermanskih plemena sa donje Rajne i rimski izvori ih prvi put pominju u vezi sa događajima iz 250. godine. Do kraja 5. veka Franci su se podelili na dve grupe Salijske Franke, koji su u početku živeli u delti Rajne, i Ripuarske Franke, koji su živeli u okolini Kelna. Salijske Franke je cezar Julijan Otpadnik 358. preselio na rimsku teritoriju između reka Mas i Šelde gde su morali da prihvate položaj rimskih saveznika (lat. foederati). Prisustvo Salijskih Franaka u redovima rimske vojske potvrđeno je u brojnim događajima kakav je recimo bila bitka na Katalaunskim poljima u kojoj je 451. zaustavljen prodor Atilinih Huna na Zapad. Zbog preokupiransti zapadnorimskih vlasti borbama sa već oformljenim varvarskim makrorgrupama poput Vandala, Vizigota i Sveva, nije nam poznato kako je išlo dalje franačko naseljavanje i osvajanje severne Galije u drugoj polovini 5. veka.
Kao i drugi varvarski narodi (np. Vizigoti, Huni, Ostrogoti itd.) i Franci su u početku imali niz vojnih poglavara (koje rimski izvori zovu duces) i sitnijih kraljeva (reguli). Tek sa Hlodovehom Salijski i Ripuarski Franci su ujedinjeni pod vlašću jednog monarha koji je potom primio hrišćanstvo u pravovernom a ne arijanskom obliku poput drugih Germana. Hlodoveh je najposle porazio Vizigote na Vuji 507. i zauzeo gotovo čitavu južnu Galiju. Njegovi sinovi, koji su podelili kraljevinu na četitri dela, su pokorili Alamane i Burgunde, a takođe su pripojili Provansu i Bavarcima i Tirinzima nametnuli klijentelske odnose. Merovinge je u 8. veku zamenila druga dinastija, Karolinzi. Do kraja 9. veka, Karolinzi su bili zamenjeni drugim dinastijama u različitim delovima Franačkog carstva. Ideja o Kralju Franaka (lat. rex Francorum) je postepeno nestala tokom 10. i 11. veka.
Teško je odrediti hronologiju franačkih vladara s obzirom na stari germanski običaj da se kraljevstva dele na sinove nakon kraljeve smrti, da bi se kasnije opet ujedinila.
Duksi i reguli[uredi | uredi izvor]
Rani vladari[uredi | uredi izvor]
Lista ranih vladara je prilično nekompletna, s obzirom na praznine u postojećim izvorima.
- Askarih
- Merogaiz
- Malobaud
- Genobaud
- Sunon
- Markomer
- Faramond, Markomerov sin, polu-legendarni kralj Salijskih Franaka (oko 410 — 426)
- Teudemer, Rihomerov sin, kralj oko 422.
- Zigobert Hromi, kralj 483–507, ubio ga rođeni sin Hlodorih.
- Hlodorih Ocoubica, Zigobertov sin, kralj 507, svrgnuo ga s prestola Hlodoveh
Salijski vladari[uredi | uredi izvor]
- Hlodion, verovatno Faramondov sin, kralj u Dispargu i kasnije u Turneu (426–447)
- Meroveh, Hlodionov sin, kralj Turnea (447–458)
- Hilderih I, Merovehov sin, kralj Turnea (458–481)
- Egidije, rimski magister militum per Galliam, privremeno kralj u vreme Hilderihovog progonstva.
- Hlodoveh I, Hilderihov sin, kralj Turnea (481–511), ujedinio sve Franke i osvojio celu rimsku provinciju Galiju
Svi dalje nabrojani bili su u nekom stepenu rodbinski povezani sa Hlodovehom i sve ih je najposle uklonio pre 509. godine:
- Hararih
- Ragnahar, najverovatnije kralj Kambrea pre 486, ubio ga Hlodoveh
- Rihar, Ragnaharov brat, Hlodoveh ga uklonio u Kambreu
- Rignomer, Ragnaharov brat, Hlodoveh ga likvidirao u Mansu
Merovinzi[uredi | uredi izvor]
- Hlodoveh I (509—511)
Nakon smrti Hlodoveha I, Franačko kraljevstvo se podelilo između njegova četiri sina:
|
Soason
|
Pariz
|
Orlean
|
Rems
|
Hlotar I je nasledio sva četiri franačka kraljevstva nakog smrti svoje braće ili njihovih naslednika. Nakon njegove smrti, kraljevstvo je opet bilo podeljeno između njegova četiri sina:
|
Soason (Neustrija)
|
Pariz
|
Orlean (Burgundija)
|
Rems i Mec (Austrazija)
|
Hlotar II je pobedio kraljicu Brunhildu od Austrazije i njenog unuka, i tako ujedinio kraljevstvo. Međutim, 623. daje Austraziju svom mladom sinu, Dagobertu I. Dagobert je imenovao pod-kralja Akvitanije, sa sedištem u Tuluzu 629. godine, i Austrazije 634.
|
Neustrija i Burgundija
|
Akvitanija
|
Austrazija
|
Teuderik III je bio priznat kao kralj svih Franaka 679. godine. Od tada pa na dalje, Franačko kraljevstvo je jedna celina do kraja osim kratkog perioda građanskog rata.
- Hlodoveh IV 691 — 695
- Hildebert III 695 — 711
- Hlotar IV 717 — 720
- Dagobert III 711 — 715
- Hilperih II 715 — 721.
- Hlotar IV 717 — 720, rival, kralj samo Austrazije
- Teuderik IV 721 — 737.
- međuvladavina 737 — 743.
- Hilderik III 743 — 751
Karolinzi[uredi | uredi izvor]
Majordomi[uredi | uredi izvor]
Karolinzi su prvo bili majordomi merovinških kraljeva, prvo u Austraziji a kasnije i u Neustriji i Burgundiji. Godine 687. Pipin Herstalski je uzeo titulu franačkog vojvode i princa (lat. dux et princeps Francorum), nakon što je osvojio Neustriju u bici kod Tertrija. Ovaj događaj istoričari uzimaju kao početak Pipinove vladavine. Između 715. i 716, Pipinovi naslednici su se borili oko nasleđa.
- Pipin I (Austrazija: 623—629. i 639—640)
- Grimoald I (Austrazija: 643—656; umro 662)
- Pipin II (Austrazija: 680—714, Neustrija i Burgundija: 687—695)
- Drogo (Burgundija: 695—708)
- Grimoald II (Neustrija: 695—714, Burgundija: 708—714)
- Teudoald (Austrazija, Neustrija i Burgundija: 714—716)
- Karlo Martel (Austrazija: 715—741, Neustrija i Burgundija: 718—741)
- Karloman (Austrazija: 741—747; umro 754. ili 755)
- Pipin III (Neustrija i Burgundija: 741—751, Austrazija: 747—751)
Godine 751, Pipin Mali je postao kralj Franaka, a zvanje majordoma je ukinuto. Karolinzi su zamenili Mervinge na franačkom prestolu.
Vladari Franačke[uredi | uredi izvor]
- Pipin Mali (751—768)
- Karloman I (768—771)(Burgundija, Alemanija i južna Austrazija)
- Karlo Veliki (768—814)(prvo samo Neustrija, Akvitanija i severna Austrazija), kralj Lombarda (774), Car (800).
- Neustrija: Karlo Mlađi (790—811)
- Italija:Pipin II od Italije (781—810); Bernar (810—817)
- Akvitanija: Luj I Pobožni (781—814)
- Luj I Pobožni, Car, Kralj Franaka (814—840)
- Italija: Lotar I (817—839)
- Bavarska: Lotar I (815—817); Ludvig I Nemački (817—843)
- Akvitanija: Pipin I Akvitanski (817—838); Karlo Ćelavi (838–855), u opoziciji Pipinu II Akvitanskom (838—851)
Luj Pobožni (ili Ludvig Pobožni) je mnogo puta delio svoje kraljevstvo tokom svoje vladavine. Poslednjom podelom je učinio Karla Ćelavog naslednikom zapada, uključujući i Akvitaniju, a Lotara naslednikom istoka, uključujući i Italiju bez Bavarske, koja je ostavljena Ludvigu Nemačkom. Međutim, posle Lujeve smrti 840. godine carstvo je zapalo u građanski rat koji je trajao 3 godine. Franačko kraljevstvo je onda podeljeno Sporazumom u Verdenu 843. Lotaru je dozvoljeno da zadrži carsku titulu svog kraljevstva u Italiji. Karlo je bio potvrđen kao kralj u Zapadnoj Francuskoj i Akvitaniji gde mu se suprotstavio sin Pipina I Akvitanskog, Pipin II Akvitanski, dok je Ludvigu I Nemačkom pripala cela Istočna Francuska osim Holandije i Rajnlanda, Burgundije i Provanse, od čega je nastala Srednja Francuska koja je dodeljena Lotaru.
Sledeća tabela ne uključuje sve vladare svih oblasti, naročito onih koja su bila podkraljevstva Zapadnog, Srednjeg i Istočnog kraljevstva kao na primer Italija, Provansa, Neustrija i Akvitanija.
Tri Franačke[uredi | uredi izvor]
Zapadna Franačka
(kasnije Kraljevina Francuska)
Istočna Franačka
(kasnije Kraljevina Nemačka)
Imena označena zvezdicom (*) nisu bili Karolinzi nego Kapeti, daleki rođaci dinastije.
- Karlo II Ćelavi (843—877), Kralj Italije i Car (875)
- Akvitanija: Karlo Dete (855—866) protiv Pipin II (838—851); Luj II Mucavac (866—877)
- Neustrija: Luj II Mucavac (856—877)
- Luj II Mucavac 877–879
- Luj III (879—882) zajedno sa:
- Karloman III (879—884)
- Karlo II Debeli (884—888); Car (881)
- Odo Pariski* (888—898)
- Akvitanija: Ranulf II Akvitanski (888—889) (Ramnulfid, nije Karoling)
- Karlo III Prosti (898—922)
- Rober I Francuski* (922—923)
- Rudolf Francuski* (923—936)
- Luj IV Prekomorski (936—954)
- Lotar (954—986)
- Akvitanija: Luj V Lenji (980—986)
- Luj V Lenji (986—987)
Nakon 987. godine, porodica Kapeta vlada Francuskom. Za nastavak, pogledati Francuski kraljevi
Nakon Lotarove smrti 855, njegovo kraljevstvo je podeljeno između njegovih sinova:
- Luj II (855—875), najstariji sin, nasledio je titulu Cara i kraljevstvo Italiju. Za nastavak, vidi Italijanski kraljevi.
- Lotar II (855—869) drugi sin, nasledio je franačke delove očevog kraljevstva, koji su po njenu nazvani Lotaringija (Lorena). Za nastavak, vidi Kraljevi Lorene.
- Karlo (855—863), najmlađi sin, dobio je Provansu. Za nastavak, vidi Kraljevi Burgundije.
- Ludvig I Nemački (843—876)
- Bavarska: Karloman Bavarski, 864–880
Ludvig je svoje zemlje podelio trojici sinova ali su se do 882. sve našle pod vlašću najmlađeg sina Karla Debelog 882:
- Karloman Bavarski (876—880) dobio Bavarsku. Kralj Italije (877)
- Ludvig Mlađi (876—882), dobio Saksoniju, Frankoniju i Tiringiju i nasledio Bavarsku od brata Karlomana 879. godine
- Karlo Debeli (876—887) dobio Alemaniju i Reciju, nasledio Italiju od svog brata Karlomana 879. i čitavu Istočnu Franačku od brata Ludviga 882. Car (881).
Po svrgavanju Karla Debelog, Istočna Franačka je prešla njegovom sinovcu Arnulfu:
- Arnulf Karantanijski (887—899), kralj Italije i Car (896)
- Italija: Ratold (896)
- Lotaringija: Cventibold, (895—900)
- Ludvig Dete (899—911)
Ludvig Dete je bio poslednji vladar Istočne Franačke iz dinastije Karolinga. Nasledio ga je frankonski vojvoda Konrad a zatim i Hajnrih I Ptičar, saksonski vojvoda i osnivač Otonske (Saksonske) dinastije. Za nastavak pogledajte listu monarha Nemačke.
