Crkva Svetog Save u Berlinu
| Crkva Svetog Save u Berlinu | |
|---|---|
| Srpska pravoslavna crkva u Berlinu | |
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija diseldorfska i njemačka |
| Osnivanje | 18. vijek |
| Osnivač | Srpska pravoslavna crkva |
| Posvećen | Svetome Savi |
| Lokacija | |
| Mesto | Berlin |
| Država | Nemačka |
| Koordinate | 52° 32′ 28.347″ N 13° 23′ 48.477″ E / 52.54120750° S; 13.39679917° I |
  Crkva Svetog Save u Berlinu Crkva Svetog Save u Berlinu na karti Nemačke | |
Srpska pravoslavna crkvena opština Berlin osnovana je 28. februara 1969. godine aktom (P. Br. 31-D/69) Njegove Svetosti Patrijarha srpskog G. Germana. Crkvena opština je registrovana saglasno Ustavu Srpske pravoslavne crkve, a u skladu sa važećim zakonodavstvom zemlje Njemačke.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
_Chor.JPG)
Srbi u Berlinu prvi put su 21. decembra 1969. godine mogli da prisustvuju Svetoj arhijerejskoj liturgiji, koju je služio nadležni episkop Lavrentije u prostorijama evangelističke Gustav Adolf crkve. Sveštenici koji su tokom 1969. i 1970. godine povremeno dolazili da bogosluže su: o. Jovan Nikolić iz Zagreba, o. Marko Mitrović iz Linca i o. Milan Stojanović iz Salcburga. Početkom decembra 1970. godine za paroha berlinskog postavljen je protosinđel Silvestar (Vučović), posle čega crkveni život postaje organizovaniji. U početku su se bogosluženja neredovno održavala u prostorijama Unijatske crkve, a od 6. juna 1971 godine redovno u bivšoj vojnoj evangelističkoj crkvi Sidštern. Crkva je zbog bolje funkcionalnosti pregrađena na dva dela, tako da je drugi deo služio kao crkvena sala. Kasnije je jedan manji deo crkve privremeno preuređen u kapelu, koju je osvetio episkop Lavrentije 31. oktobra 1971. godine i posvetio je Svetom Savi. Od tada se u ovoj kapeli redovno služilo, a o velikim praznicima služba je vršena u velikoj crkvi u kojoj je 1978 postavljen ikonostas, rad čuvenih majstora duborezaca iz Ohrida, a po nacrtu prof. dr Dragomira Tadića iz Beograda. Ikone je uradio protođakon Marko Ilić, akademski slikar iz Beograda, uz pomoć Hermine Gimpfl (Hermina Gimpfl) iz Minhena.[2]
Ikonostas[uredi | uredi izvor]
Pošto su Srbi veliki hram na Sidšternu morali da napuste 1982, ikonostas berlinskog hrama Svetog Save premešten je u London, gde sada krasi tamošnji hram Svetog Save. Do 1988. vernici srpske crkve uživali su gostoprimstvo Grčke pravoslavne crkve u Berlinu. Od jeseni 1988. počinje da se služi u kapeli evangelističke crkvene zajednice u berlinskoj četvrti Veding (Wedding).
Crkva mira[uredi | uredi izvor]
Crkva Svetog Save Fridenskirhe (Friedenskirche) je kupljena krajem oktobra 1990. godine, koja je sagrađena u Berlinu u periodu 1888. - 1891. godine prema projektu Avgusta Orta kao protestantska (Crkva mira-Friedenskirche). Crkva je osvećena 19. januara 1891. godine, izgrađena u gotskom stilu i nalazi se na listi zaštite spomenika.[3] Ovaj sopstveni, veliki i divni hram otvorio je nove mogućnosti za organizovanje crkvenog života berlinskih Srba. U međuvremenu je hram renoviran, postavljen je novi ikonostas, za koji je ikone uradio akademski slikar Dragomir Jašković iz Beograda, kao i polijeleji.[4]
Istorija[uredi | uredi izvor]
_Empore.JPG)
Ideja o izgradnji Fridenskirhe (Friedenskirche) kako bi se stanovnicima u gusto naseljenom području obezbedilo bolje crkveno angažovanj rodila se zalaganjem hrišćanskog radničkog pokreta. Gradska misija u Berlinu, koju je vodio evangelistički teolog Adolf Štoker, i udruženje kapela osnovano 1885. godine prikupili su novac za crkvu. Nakon posvete crkve, osnovana je Friedensgemeinde (Mirovna zajednica) sveti Vartolomej. Crkva je u Drugom svjetskom ratu malo oštećena i obnovljena je 1953. godine. Osamdesetih godina Friedensgemeinde se sve više okupljao u prostorijama crkve Nebesko Vaznesenje (Himmelfahrtkirche), pa je Fridenskirhe bila prazna. Rušenje nije dolazilo u obzir zbog zaštite spomenika. Prema pravilima Evangeličke crkve u Nemačkoj, crkvene zgrade može se odreći samo u izuzetnim slučajevima.[5]
Kada je Jugoslavija otvorila svoje granice, u Berlin je došlo i mnogo Srba, koji su 1970. godine osnovali Srpsku pravoslavnu crkvu Svetog Save. Crkvena zajednica nije imala svoju crkvu, ali je mogla da slavi svoje službe u crkvama Evangeličke crkve u Berlinu-Brandenburgu (EKiBB) (prethodnica EKBO do 2003.). Krajem 1990. godine Fridenskirhe je prodata berlinskoj parohiji Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Nemačkoj. Oltar i propovednica su uklonjeni jer se ne koriste za pravoslavni obred. Posle obnove i preuređenja crkve sa ikonostasom i sa ikonama, ponovo je osvećena 11. novembra 2001. godine, ovog puta na pravoslavni obred bogosluženja.[6]
Gradnja crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva je zidana od crvene opeke prvobitno u zatvorenom obliku. Osnovna širina je 15 metara. Mala predgrađa su dobijena pomeranjem fasade crkve unazad sedam metara od prvobitne linije razdvajanja. Uska i visoka 50 metara, podignuta znatno iznad strehe, vertikalno je naglašena. Sadrži tri zašivena lučna portala krunisana stepeničastim trepavicama, tri vitka zašivena lučna prozora na nivou iznad i, u gornjem delu, malo unazad iza balkona, strmi stepenasti šljemenjak sa velikim zašiljenim lučnim zvučnim otvorom koji se otvara prema zvoničnoj komori. Dve poludijagonalne kupole i šiljasta kaciga uz bok su zbite. Obrubljene galerije vrte se oko bogomolje, koje se nalaze na samonosivoj čeličnoj konstrukciji koja je skrivena ispod opeke. Unutrašnjost je prvobitno dobijala dnevno svetlo samo kroz tri prozora u poludigonalnom horu i tri kružna svetlarnika u jarmu rebrastog svoda, koji se nalaze ispod ravnog krova broda. Kao rezultat urbane obnove ranih 1970-ih, susedni stanovi su srušeni i zamenjeni novim blokovima bez bočnih krila. To je omogućilo da se na južnoj strani ubace tri okrugla prozora. Oltar je isklesan od hrastovog drveta, sa likovima raspetog Isusa, Bogorodice i Jovana Krstitelja u pozadini oltara, takođe je napravljena od hrastovog drveta, stvorio je vajar drveta Gustav Kuntc iz Vernigerode.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Crkvena opština u Berlinu
- ^ Iz letopisa crkvene opštine
- ^ Denkmaldatenbank[mrtva veza]
- ^ „Serbisch-orthodoxe Kirchengemeinde des Hl. Sava (ehemals Friedenskirche), Kirchengebäude”. Arhivirano iz originala 10. 08. 2020. g. Pristupljeno 31. 12. 2020.
- ^ „Der serbisch-orthodoxen Kirchengemeinde”. Arhivirano iz originala 30. 05. 2019. g. Pristupljeno 31. 12. 2020.
- ^ Pola veka od osnivanja Crkvene opštine u Berlinu
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Franz Gottwald, ur. (1924), Heimatbuch vom Wedding (na jeziku: nemački), Berlin: Kribe-Verlag, pp. 197 f.
- Wilhelm Lütkemann (1926), Deutsche Kirchen, Band 1: Die evangelischen Kirchen in Berlin (Alte Stadt) (na jeziku: nemački), Berlin: Verlag für Volksliteratur, pp. 93 ff.
- Günther Kühne, Elisabeth Stephani: Evangelische Kirchen in Berlin. Christlicher Zeitschriftenverlag (CZV), Berlin (1978) ISBN 3-7674-0158-4, S. 286 f.
- Klaus-Dieter Wille: Die Glocken von Berlin (West). Geschichte und Inventar. Gebr. Mann Verlag, Berlin (1987) ISBN 3-7861-1443-9.
- Architekten- und Ingenieur-Verein zu Berlin (Hrsg.): Sakralbauten. (= Berlin und seine Bauten, Teil VI.) Ernst & Sohn, Berlin (1997) ISBN 3-433-01016-1, S. 85 f., 370 (Abb. 184–186).
- Christine Goetz, Matthias Hoffmann-Tauschwitz: Kirchen Berlin Potsdam. Wichern-Verlag, Berlin (2003) ISBN 3-88981-140-X.
- Angela Beeskow: Die Ausstattung in den Kirchen des Berliner Kirchenbauvereins (1890–1904). Mit einem Beitrag zur Ikonographie des Protestantismus. Gebr. Mann Verlag, Berlin (2005) ISBN 978-3-7861-1765-0, S. 351 f., S. 425.
- Dehio-Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, Berlin. Deutscher Kunstverlag, München / Berlin (2006) ISBN 3-422-03111-1.
