Delvina

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Delvina
Pogled na grad
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaAlbanija
OkrugVlore
OpštinaDelvina
Stanovništvo
 — (2001)7.598
Geografske karakteristike
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Ostali podaci
Pozivni broj(0)815
Veb-sajtwww.sarandaweb.al
Delvina u okrugu Vlore, u Albaniji

Delvina (albanski: Delvine ili Delvina, grčki : Δελβινο, Delvino) je grad i opština u okrugu Vlore, na jugu Albanije, 16 km severoistočno od Sarande. Nastala je reformom lokalne uprave 2015. godine spajanjem bivših opština Delvine i Vergo, koje su postale opštinske jedinice. Sedište opštine je grad Delvina.[1] Ukupna populacija je 7.598 (popis stanovništva iz 2011.),[2] na ukupnoj površini od 183,01 km².[3] Broj stanovnika bivše opštine prema popisu stanovništva iz 2011. godine bilo je 5.754.

Grad je izgrađen na padini planine. Ima džamiju, katoličku crkvu, protestantsku crkvu i pravoslavnu crkvu. U blizini se nalaze ostaci srednjovekovnog zamka. Jugozapadno od grada nalazi se lokalitet drevne Fenike koji je 2005. proglašen Arheološkim parkom.[4]

Malo je lokalnog zaposlenja osim onog što ga pruža država, a Delvina ima malo koristi od turističkog procvata u Sarandi.

U gradu živi mešovito stanovništvo: Albanci i Grci. Prema Hjuman rajts voču, Grci su činili 50% stanovništva grada 1989. godine, ali to je palo na 25% u 1999. godini.[5]

Istorija[uredi | uredi izvor]

U antičko vreme ovaj kraj je bilo naseljen grčkim plemenom Haonijaca. U srednjem veku, Delvina je bila deo Epirske despotovine. Nakon poraza slovenskih plemena 616. godine, kada su neuspešno opkolili Solun, jedno od plemena (Vajoniti) prešlo je u Epir. Sve do 14. veka ovaj kraj u Epiru se nazivao Vanegecija, od imena ovog slovenskog plemena.[6] Slični toponimi poput Vijanite ili Vijantije preživeli su do 16. veka kada su zamenjeni imenom Delvine.[7]

Delvina pod otomanskom turskom kontrolom[uredi | uredi izvor]

Pravoslavna crkva u Delvini

Odvojeni sandžak Delvina (oblast) osnovan je sredinom 16. veka,[8] zbog potrebe da se obezbedi otomanska kontrola u regionu prema potencijalnoj mletačkoj infiltraciji iz obližnjeg Butrinta i da se kontroliše pobunjenička zona Himara.[9] Okružni grad je bio Delvina, ali tokom 18. veka lokalni Paša je sedište sandžaka preselio iz Delvine u Gjirokaster. Službeno ime se, međutim, nije promenilo, jer se takođe nazivalo Sandžak Gjirokaster.[10]

U crkvenom zapisu iz 1635. godine, Kodeks Delvinske crkve napisan grčkim jezikom beležio je da se broj muslimana povećao i da su oni naseljavali četvrti gde žive pravoslavni hrišćani, oduzemajući im crkve i pretvarajući ih u džamije, na taj način prisiljavajući ne-islamizirane hrišćane da se presele u druge četvrti grada.[11] Turski putnik Evlija Čelebija posetio je Delvinu oko 1670. godine i u svom putopisu dao neke informacije o gradu. Izveštavao je da je Delvina u srednjem veku bila u rukama Španaca, a kasnije i Mlečana.[12] U svoje vreme Ajaz Mehmet-paša - rođeni Albanac - bio je sandžakbeg Delvine.[13] Sandžak je pokrivao 24 zeameta i 155 timara. Prema opisu Čelebije, mala tvrđava je imala dobru cisternu, skladište municije i malu džamiju. U gradu je bilo oko 100 kuća od opeka.[14] One su bile relativno udaljene i skoro svaka kuća je imala toranj. Napomenuo je da nedostaje gradski zid. Bilo je nekoliko džamija, tri medrese i oko 80 prodavnica, kao i pijaca.[15] Čelebija je takođe primetio da su u to vreme svi stanovnici Delvine govorili albanski jezik i da nisu znali grčki jezik.[16] U crkvenom zapisu iz 1730. godine, Kodeks crkve Delvine primetio je da su neki hrišćanski grčki sveštenici imali jezičke poteškoće u obraćanju svojoj zajednici jer su u selu Delvina živeli hrišćanski seljaci koji su govorili albanski.[17] Lokalna dijaspora u Veneciji kao deo venecijansko-grčke zajednice Bratstvo Sv. Nikole, finansijski je podržavala razne inicijative za širenje grčkog obrazovanja u 18. veku. Tako su u dva slučaja 1713. i 1749. godine, Spiros Stratis i Spiridon Rizos, ugledni pripadnici lokalne dijaspore u Veneciji, finansijski podržali širenje lokalnog grčkog obrazovnog sistema, i donirali ogromne sume novca lokalnim pravoslavnim manastirima i crkvama.[18] [19] [20]

1878. izbila je grčka pobuna, sa jedinicom od 700 revolucionara, uglavnom Epirota, koji su preuzeli kontrolu nad Sarandom i Delvinom. Međutim, ugušile su je otomanske trupe, koje su spalile 20 sela u regionu.[21]

Početkom 20. veka u Delvini je formirana četa (naoružana grupa) koja se sastojala od 200 aktivista Albanskog narodnog preporoda.[22] Za vreme Balkanskih ratova i posle otomanskog poraza, grčka vojska je 3. marta 1913. ušla u grad.[23] U junu 1914. godine u gradu je održana konstitutivna skupština predstavnika Severnog Epira na kojoj je nakon rasprave konačno odobren Krfski protokol 26. jula 1914.[24] Delvina je tada postala deo kratkotrajne Autonomne Republike Severni Epir.

Jevrejska zajednica[uredi | uredi izvor]

Do Drugog svetskog rata, u Delvini je postojala mala jevrejska zajednica. Sastojala se od Jevreja iz Španije koji su došli u Delvinu kada je grad bio pod osmanskom vlašću, i imali su bliske veze sa velikom jevrejskom zajednicom u Janjini. Nakon rata, gotovo svi Jevreji su emigrirali u Izrael.

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Prva škola u Delvini, škola grčkog jezika, osnovana je 1537. godine, kada je grad još bio pod kontrolom Mletačke republike, a održavali su je zaveštanjima bogatih lokalnih porodica.[25] Čak je 1875. godine osnovana grčka ženska škola.[26]

Međunarodni odnosi[uredi | uredi izvor]

Gradovi blizanci – Gradovi sestre[uredi | uredi izvor]

Delvina je blizanac sa:

Ugledni ljudi[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Law nr. 115/2014” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 24. 9. 2015. g. Pristupljeno 8. 6. 2015. 
  2. ^ „Population and housing census - Vlorë 2011” (PDF). INSTAT. Arhivirano iz originala (PDF) 13. 06. 2020. g. Pristupljeno 25. 9. 2019. 
  3. ^ „Correspondence table LAU – NUTS 2016, EU-28 and EFTA / available Candidate Countries” (XLS). Eurostat. Pristupljeno 25. 9. 2019. 
  4. ^ Finiq - Albanian Tourism - Official Website
  5. ^ Nußberger Angelika, Wolfgang Stoppel (2001), Minderheitenschutz im östlichen Europa (Albanien) (PDF) (na jeziku: German), p. 26: Universität Köln, Arhivirano iz originala (PDF) 03. 03. 2016. g., Pristupljeno 13. 05. 2020 
  6. ^ Christie, Neil; Augenti, Andrea (2012). Vrbes Extinctae: Archaeologies of Abandoned Classical Towns. Ashgate Publishing, Ltd. str. 210. ISBN 978-0-7546-6562-5. „One can note that the Slav presence in the Butrint region probably endured: Butrint lies in the region known in the thirteenth century as Bagenetia or Vagenetia, but this term can be traced back to the Slavic tribe known as the Baiunetai.” 
  7. ^ Hodges, Richard; Bowden, William; Lako, Kosta; R. D. Andrews (2004). Byzantine Butrint: Excavations and Surveys 1994-1999. Oxbow Books for the Butrint Foundation. str. 22. ISBN 978-1-84217-158-5. „The names Vagenetia, Viyanite and Viyantije survived until the Turkish period, ...” 
  8. ^ Delvina, Sherif (2006). Low Albania (Epirus) and Cham issue. Eurorilindja. „Afterwards, when the Sanjak of Delvina has been created (about the middle of XVI century),” 
  9. ^ Konstantinos., Giakoumis (2002). „The monasteries of Jorgucat and Vanishte in Dropull and of Spelaio in Lunxheri as monuments and institutions during the Ottoman period in Albania (16th-19th centuries)”. University of Birmingham: 18. Arhivirano iz originala 16. 07. 2020. g. Pristupljeno 20. 5. 2018. „In order to combat Butrint, the last Venetian stronghold on Epirote soil, and to consolidate their control over the rebellious zone of Himarre, the Ottomans founded a separate sancak of Delvine” 
  10. ^ Mikropoulos, Tassos A. (2008). Elevating and Safeguarding Culture Using Tools of the Information Society: Dusty traces of the Muslim culture. Earthlab. ISBN 978-960-233-187-3. 
  11. ^ Rathberger, Hrsg. von Oliver-Jens Schmitt. Red.: Andreas (2010). Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa (1., Aufl. izd.). Frankfurt am Main: Lang. str. 85. ISBN 978-3-631-60295-9. 
  12. ^ Dankoff, Robert, & Robert Elsie (2000). Evliya Çelebi in Albania and Adjacent Regions: Kossovo, Montenegro, Ohrid. Brill. p. 59.
  13. ^ Dankoff & Elsie. Evliya Çelebi in Albania and Adjacent Regions. 2000. p. 59.
  14. ^ Dankoff & Elsie. Evliya Çelebi in Albania and Adjacent Regions. 2000. p. 61.
  15. ^ Dankoff & Elsie. Evliya Çelebi in Albania and Adjacent Regions. 2000. p. 59, 61.
  16. ^ Dankoff & Elsie. Evliya Çelebi in Albania and Adjacent Regions. 2000. p. 61. "The inhabitants all speak Albanian and do not know Greek."
  17. ^ Xhufi, Pëllumb (2006). Dilemat e Arbërit[Arbëria's Dilemma]. Pegi. pp. 464-465. "Gjurmët e kësaj politike “informale” të realizuar nën hijen dhe nën mbrojtjen e Portës së Lartë, i gjejmë edhe një shënim të harruar të Kodikut të Delvinës të vitit 1730, i cili tregon se si peshkopi grek Genadhi e braktisi detyrën e bariut të të krishterëve të atyre trevave, “pasi nuk mund të duronte që banorët e tyre të flisnin gjuhën shqipe”. [Th. Bamichas, Kodiks tou naou tes poleos Delvinous, në: “Epeirotika Chronika” 5 (1930), f. 60 e vijim.]"
  18. ^ Apostolidis-Kusserow, Karin (1983). „Nationalbewegungen auf dem Balkan”. Die Griechische Nationalbewegung [The Greek National Movement] (na jeziku: German). Otto Harrassowitz Verlag. 5: 79—80. ISBN 9783447022385. ISSN 0170-1533. Pristupljeno 20. 6. 2015. „In diesem Zusammenhang ware als nur ein Beispiel die "Griechische Bruderschaft St. Nikolaus... Delvino und Joannina finanziert... Der Kaufmann Spyridon Rizos... 200 Dukaten zur Verfugung.” 
  19. ^ Koltsida, Athina Antonios (2007). Educational in Northern Epirus during the late Ottoman Empire: The founding, organization and operation of Greek schools. Aristotle University of Thessaloniki. p. 291. "Ο Δελβινιώτης ευεργέτης Σπύρος Στράτης συνέταξε το 1713 τη διαθήκη του στη Βενετία... χρηματοδότηση με αντίστοιχα ποσά σε εκκλησίες και σε μονές περιοχών του Δελβίνου, καθώς και στη μισθοδοσία εφημερίων."
  20. ^ Cavaciocchi, a cura di Simonetta (2009). La famiglia nell'economia europea, secc. XIII-XVIII : atti della "quarantesima Settimana di studi," 6-10 Aprile 2008 = The economic role of the family in the European economy from the 13th to the 18th centuries. Firenze: Firenze University Press. str. 432. ISBN 9788884539106. „S. Rizos, from Delvino in Epirus (1749)... left money to 15 monasteries and churches in and around the place of his birth” 
  21. ^ M. V. Sakellariou. Epirus, 4000 years of Greek history and civilization. Ekdotike Athenon. ISBN 978-960-213-371-2, p. 292.
  22. ^ Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening, 1878-1912. Princeton University Press. str. 421. Pristupljeno 24. 4. 2011. 
  23. ^ Veremis, John S. Koliopoulos & Thanos M. (2010). Modern Greece: a history since 1821 (1. publ. izd.). Malden, MA: Wiley-Blackwell. str. 73. ISBN 978-1-4051-8681-0. 
  24. ^ Kondis Basil. Greece and Albania, 1908-1914. Institute for Balkan Studies, 1976, p. 132: "Throughout the period of the constituent assembly which convoked at Delvino to discuss the Corfu agreement... the constituent assembly approved the agreement on July 26, 1914."
  25. ^ M. V. Sakellariou. Epirus, 4000 years of Greek history and civilization. Ekdotike Athenon Arhivirano 2010-06-14 na sajtu Wayback Machine, (1997) ISBN 960-213-371-6. str. 308.: "Another important school was that at Delvino...very high standard".
  26. ^ M. V. Sakellariou. Epirus, 4000 years of Greek history and civilization. Ekdotike Athenon, (1997) ISBN 978-960-213-371-2, p. 308

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Делвина&oldid=27497867”