Korčula (grad)
| Korčula | |
|---|---|
 Korčula | |
 Zastava | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Hrvatska |
| Županija | Dubrovačko-neretvanska županija |
| Osnovan | 4. vek p. n. e. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 2.856 |
| — gustina | 1,6 st./km2 |
| Aglomeracija (2011.) | 5.663 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 57′ 30″ S; 17° 08′ 03″ I / 42.95840412660109° S; 17.134230936036115° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 0 m |
| Površina | 1.783,68 km2 |
  Korčula Korčula na karti Hrvatske | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Mirko Duhović (SDP) |
| Poštanski broj | 20 |
| Pozivni broj | 020 |
| Registarska oznaka | DU |
| Veb-sajt | |
| Službena prezentacija grada | |
Korčula je grad u Hrvatskoj u Dubrovačko-neretvanskoj županiji. Grad se nalazi na istočnoj strani istoimenog ostrva.
Geografski položaj[uredi | uredi izvor]
Grad Korčula nalazi se na severoistočnom delu ostrva Korčule. U IV p. n. e. grčki kolonizatori nazvali su Korčulu Korkyra Melaina, a Rimljani su je nazvali Korkyra Nigra. Grad Korčula sagrađen je na poluostrvcu isturenom u Pelješki kanal. Opkoljen je kulama i zidinama, koje uz sam geografski položaj naglašavaju stratešku ulogu grada Korčule koji izdaleka posmatran izgleda kao grad – tvrđava. Istorijske i kulturne karakteristike oduvek su bile od posebne važnosti pa je grad Korčula oduvek bila administrativno i versko središte ostrva, a niz posebnosti Korčulu čini jednim od istaknutijih hrvatskih istorijskih gradova.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 2011. godine, grad Korčula je imao 5.663 stanovnika, od čega u samoj Korčuli 2.856.
Grad Korčula[uredi | uredi izvor]
| Broj stanovnika po popisima[1] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1857. | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. | 1931. | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011 |
| 4.277 | 4.440 | 5.004 | 5.567 | 5.890 | 6.463 | 6.518 | 5.996 | 5.685 | 6.474 | 6.157 | 6.097 | 5.829 | 6.240 | 5.889 | 5.663 |
Napomena: Nastao iz stare opštine Korčula.
Korčula (naseljeno mesto)[uredi | uredi izvor]
| Broj stanovnika po popisima[1] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1857. | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. | 1931. | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011 |
| 2.168 | 1.992 | 2.125 | 2.069 | 2.182 | 2.287 | 2.289 | 2.045 | 1.778 | 2.414 | 2.458 | 2.657 | 2.953 | 3.232 | 3.126 | 2.856 |
Napomena: Od 1857. do 1971. sadrži podatke za bivše naselje Vrnik koje je od 1890. do 1921. iskazivano kao naselje.
Popis 1991.[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Korčula je imalo 3.232 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Istorija[uredi | uredi izvor]
Spomenimo samo Statut grada i ostrva Korčule, jedan od najstarijih pravnih dokumenta u ovom delu Evrope, nastao u 13. veku, kojim je regulisan život u srednjovekovnom gradu koji je i sam izgrađen po strogim regulama srednjovekovnog urbanizma. Srednjovekovni raster grada Korčule, koji je građen u obliku riblje kosti, i do danas takav sačuvan, posebnost je po kojoj je Korčula poznata i prepoznatljiva. U tako strogoj urbanoj kompoziciji, na strogo određenim parcelama nastale su kuće, palate i crkve ukrašene vešto izrađenim elementima arhitektonske dekoracije pa dovratnici, doprozornici, balkoni, razdelni venci razigravaju pročelja korčulanskih kuća. Najlepši primeri korčulanske stambene arhitekture nastali su u 15. i 16. veku u karakterističnom gotičko – renesansnom stilu. U starom gradskom jezgru gotovo svako pročelje kuće krase grbovi korčulanskog plemstava, biskupa i gradskih knezova, što Korčulu čini posebnom. Korčulu su gradili korčulanski majstori od vrničkog i korčulanskog kamena. Jednaka pažnja posvećivala se i uređenju javnih površina – trgova i ulica. Već u 15. veku Petar Kasola beleži da je Korčula „izbrušena kao lijepi dragulj“ a u 17. veku nepoznati hrvatski pesnik peva: „Ornamente od svieta, famoza Korčulo“. Među brojnim korčulanskim graditeljskim porodicama spomenimo Karliće, Pomeniće, Hraniće – Dragoševiće, a najpre porodicu Andrijić iz koje potiču znameniti graditelji Marko i Petar Andrijić koji su svoja vrhunska dostignuća ostvarili u Korčuli i Dubrovniku.
Glavna zanimanja Korčulana u prošlosti bili su kamenoklesarstvo i brodogradnja, a slavu korčulanske brodogradnje i kamenoklesarstva Korčulani su prenosili diljem sveta.
Prvi put grad Korčula spominje se u 10. veku, a još uvek je neutvrđeno tačno vreme njegovog nastanka. Najstariji graditeljski ostaci Korčule: fragmenti s pleternom ornamentikom, upravo i datiraju iz 10 – 11. veka, a Sloveni koji su u 9. veku grad naselili nazivali su ga slovenskim imenom Krkar – Karkar. Prvo slovensko stanovništvo ostrva su Srbi Neretljani,[2] koji nisu prihvatili hrišćanstvo kada je to učinila većina Južnih Slovena. Korčula je bila deo Neretljanske kneževine. Petar Franasović, rimokatolički sveštenik iz mesta Trsteno, rodom sa Korčule, 1864. piše da su Srbi Neretljani naselili Korčulu. [3]
Srbi Neretvani, koji početkom 800. god. posvojiše Korčulu, grad utvrdiše...
Godine 1001. Korčula prvi put dolazi pod vlast Venecije. Nakon kratkotrajnog razdoblja te prve Venecijanske vladavine Venecije nad Korčulom, Korčula menja gospodare, najpre vlast Zahumlja a onda i ugarskih kraljeva. Venecija ponovo preuzima vlast nad Korčulom 1256. godine. Znamenita svetska ličnost 13. veka čije se ime vezuje uz Korčulu je Marko Polo. U blizini Korčule 1298. godine sukobile su se Venecijanska i Đenovljanska flota. U tom pomorskom boju zarobljen je Korčulanin Marko Polo koji se borio na strani Venecije. U Korčuli se 1301. godine osniva biskupija i najstarija korčulanska bratovština – bratovština Svih Svetih. Bratovština Sv. Roka osnovana je krajem 16. veka, a bratovština Gospe od Pojasa – Sv. Mihovila početkom 17. veka. Ove bratovštine osim što su imale verski i socijalni značaj sudelovale su i u oblikovanju kulturne istorije Korčule. Sredinom 14. veka Korčula kratkotrajno potpada pod vlast ugarskih kraljeva.
Venecija ponovo zauzima Korčulu 1420. godine, pod čijom vlasti ostaje do 1797. Krajem 15. veka u neposrednoj blizini Korčule sukobili su se Napulj i Đenova a sam je grad pretrpeo razaranja. Nepun vek nakon te bitke turska flota predvođena alžirskim pokraljem Uluz–Alijom i Karakozijem — zapovednikom Valone napala je Korčulu 1571. godine. Predvođeni arhiđakonom Rozanovićem Korčulani su odbranili svoj grad. Najznamenitija ličnost svetskog značaja u 16. veku u Korčuli je dominikanac Vinko Paletin, koji je bio teolog, filozof, pomorski teoretičar, kartograf i putnik, jedan od retkih Hrvata koji su već u 16. veku boravili u Južnoj Americi. Njegovo najznačajnije delo u kojem se bavi pitanjima međunarodnog prava jest „O pravu i opravdanosti rata protiv Indijanaca“.
Venecijanska uprava nad Korčulom trajala je sve do pada Venecijanske Republike 1797. godine, a nakon toga Korčulom gospodare Austrijanci, Francuzi, Rusi, te Englezi od 1813–1815. Sledi stoleće Austrougarske vladavine Korčulom. Godine 1870. došlo je do značajnih političkih promjena, na opštinskim izborima 1871. godine, pobedom Narodne stranke, na čelo opštine dolazi Rafo Arneri, zastupnik u Dalmatinskom saboru.
Nakon Prvog svetskog rata Korčula pripada 1921. Kraljevini SHS. U drugom svetkom ratu Korčulu je od 1941–1943. bila pod italijanskom okupacijom, a od kraja 1943. do juna 1944. pod nemačkom okupacijom. Nakon završetka rata Korčula je bila u sastavu SFR Jugoslavije, a po stvaranju Republike Hrvatske njen je sastavni dio.
Znamenitosti[uredi | uredi izvor]
Dan Grada Korčule — Sv. Todor, slavi se 29. jula. Iako je svetac zaštitnik Korčule Sv. Marko, kult Sv. Todora ovdje je znatno naglašeniji. Slavi se od sredine 18. veka.
Jedna od posebnosti Korčule, po kojoj je ona u svetu danas prepoznatljiva je viteška igra Moreška u kojoj se beli i crni kralj, Osman i Moro, bore za ljubav devojke — bule. Već se vekovima u Korčuli izvodi taj ratni ples. Moreška se igrala u brojnim gradovima na Mediteranu, a danas samo u Korčuli, gde se igra već 500 godina. Iako nije autohtonog porekla bitno se saživela s Korčulom i uz drvenu brodogradnju, kamenoklesarstvo i bratovštine postala njen simbol.
Kao na dlanu, već se vekovima pruža Korčula, sa svojim urbanim skladom, kućama, palatama, trgovima, procesijama, Moreškom, gostoljubivim stanovništvom, isprepletenom i burnom prošlosti u kojoj su Korčulom gospodarili mnogi. Danas svoj razvoj Korčula zasniva na prirodnim i istorijskim izvorima i nastojanjima da do kraja iskoriste razvojne mogućnosti koje oni pružaju. Prvenstveno, to su turizam, trgovina i brodogradnja. Svako od mesta u sastavu opštine Korčula obiluje nizom prirodnih i istorijskih posebnosti.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Katedrala Svetog Marka u Korčuli
- Hram Uspenja Presvete Bogorodice u Korčuli
- Spisak gradova u Hrvatskoj
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b — Republika Hrvatska — Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 19. 12. 2008. g. Pristupljeno 16. 03. 2007.
- ^ Narodni koledar, Ulomak iz korčulanske povjestnice, pp. 28. Zadar: Matica dalmatinska. 1864.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- [1] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mapa[uredi | uredi izvor]
Fotografije[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Geografske | |
| Ostale | |
