Narodni front
Narodni front je naziv za široku koaliciju različitih političkih grupacija, najčešće između levice i centra. Narodni frontovi ponekad mogu da okupljaju i veoma različitie polove, od centrista i liberala (buržoazija), preko socijalista do komunista (radnička klasa). Dok termin narodni front obuhvata koalicije šireg političkog spektra, ne treba ga se mešati sa ujedinjenim frontom, koji okuplja samo grupacije povezane s radničkom klasom.
Termin narodni front imao je definiciju zavisno o političkom kontekstu s jedne strane u SAD i Evropi, te s druge u komunizmu i delovanju komunističkih partija. U Francuskoj je tih godina Narodni front označavao savez političkih partija s ciljem suzbijanja fašizma.
Pojam nacionalni front ima slično značenje, ali je ovaj naziv političkih grupacija, u kojima su dominantnu ulogu imale komunističke partije, najviše korišten u Centralnoj i Istočnoj Evropi tokom Hladnog rata.
Narodni front 1930-ih[uredi | uredi izvor]
Politiku narodnog fronta usvojila je sredinom 1930-ih Kominterna kao odgovor na širenje uticaja fašizma. Svim komunističkim partijama koje su bile članice Kominterne naređeno je da sprovode politiku formiranja koalicije sa svim političkim partijama koje su bile spremne da se suprotstave fašizmu. Neki narodni frontovi takve vrste pobedili su na parlamentarnim izborima 1930-ih u Francuskoj, Španskoj republici i Čileu, dok u ostalim zemljama nisu uspeli da aktivnije zažive.
Politika narodnog fronta Kominterne zamenila je dotadašnju radikalno levu politiku tzv. Trećeg perioda, tokom kojeg su socijalisti i socijaldemokrati osuđivani kao socijalni fašisti, te je bila zabranjena svaka saradnja komunističkih partija s njima. Nova politika saradnje sa socijalistima objavljena je u Pravdi maja 1934. godine.[1] Tako je francuska Socijalistička partija u junu 1934. ušla u savez sa Komunističkom partijom Francuske. Uz to su Francuska i SSSR 1935. potpisali sporazum o uzajamnoj odbrani što je dodatno obezbedilo podršku Narodnom frontu.[2] Zahvaljujući tome, Narodni front je na izborima 1936. odneo većinu u francuskom parlamentu.[1]
Period narodnog fronta završio je 1939. godine potpisivanjem sporazuma Molotov-Ribentrop između nacističke Nemačke i Sovjetskog Saveza, kada se Kominterna okrenula politici pomirljivosti.
Narodni frontovi u Istočnom Bloku[uredi | uredi izvor]
Nakon Drugog svetskog rata, većina država u Centralnoj i Istočnoj Evropi postale su de fakto jednopartijske, ali su u teoriji u njima na vlasti bile koalicije različitih političkih partija koje su na dobrovoljnoj bazi zajednički sarađivale u vladavini. Na primer, na vlasti je u Istočnoj Nemačkoj bio Nacionalni front svih antifašistički raspoloženih partija (Partija socijalističkog jedinstva Nemačke, Liberalna partija, Demokratska seljačka partija, Slobodna nemačka omladina, Nemačka sindikalna federacija, itd).
U republikama Sovjetskog Saveza je od 1988. do 1992. godine pojam Narodni front imao sasvim drugo značenje. Odnosio se na pokrete čiji su vođe bili pripadnici liberalne inteligencije. U načelu, njihov zadatak bio je odbrana perestrojke od reakcionarnih elemenata unutar državne birokratije, ali su tokom raspada Sovjetskog Saveza zapravo bili nosioci zahteva za osamostaljenje sovjetskih republika. Takvi pokreti su u baltičkim državama ubrzo postali dominantna politička snaga u pokretu za nezavisnost, dok je, na primer, u Gruziji Narodni front ostao na marginama političke scene zbog ostanka pri pragmatičnoj politici tokom radikalizacije koja je usledila nakon gušenja antisovjetskih protesta u Gruziji 1989. godine.
Najpoznatiji primer današnjeg narodnog fronta pod kontrolom komunista jeste u Narodnoj Republici Kini.
Spisak narodnih frontova[uredi | uredi izvor]
Narodni frontovi u današnjim socijalističkim državama[uredi | uredi izvor]
Vijetnam – Vijetnamski otadžbinski front, na čelu s Komunističkom partijom Vijetnama
Kina – Ujedinjeni front, na čelu s Komunističkom partijom Kine
Laos – Laoški front za nacionalnu izgradnju, na čelu s Narodnom revolucionarnom partijom Laosa
Severna Koreja – Demokratski front za ponovno ujedinjenje otadžbine, na čelu s Radničkom partijom Koreje
Narodni frontovi u bivšim socijalističkim državama[uredi | uredi izvor]
Demokratska Republika Avganistan – Nacionalni front, na čelu s Narodnom demokratskom partijom Avganistana
Narodna Republika Albanija – Demokratski front, na čelu s Komunističkom partijom Albanije (zamenio Narodnooslobodilački front 1942-1945)
Narodna Republika Bugarska – Otadžbinski front, na čelu s Bugarskom komunističkom partijom
Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija – Narodni front Jugoslavije, na čelu s Komunističkom partijom Jugoslavije (tokom Drugog svetskog rata poznat kao Jedinstveni narodnooslobodilački front Jugoslavije; 1952. zamenio ga Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije na čelu sa Savezom komunista Jugoslavije)
Narodna Republika Kampućija – Jedinstveni front nacionalnog spasa Kampućije, na čelu s Narodnom revolucionarnom partijom Kampućije (1981. preimenovan u Kampućijski ujedinjeni front za nacionalnu izgradnju i odbranu)
Narodna Republika Mađarska – Front nacionalne nezavisnosti, na čelu s Komunističkom partijom Mađarske (1949. ga zamenio Nezavisni narodni front na čelu s Mađarskom radničkom narodnom partijom, a njega 1954. zamenio Patriotski narodni front od 1956. na čelu s Mađarskom socijalističkom radničkom partijom)
Istočna Nemačka – Nacionalni front, na čelu s Jedinstvenom socijalističkom partijom Nemačke
Narodna Republika Poljska – Demokratski blok, na čelu s Poljskom ujedinjenom radničkom partijom (1952. ga zamenio Front nacionalnog jedinstva, a njega 1983. Patriotski pokret za nacionalni preporod)
Socijalistička Republika Rumunija – Narodni demokratski front, na čelu s Rumunskom komunističkom partijom (1968. ga zamenio Front socijalističkog jedinstva, kasnije preimenovan u Front socijalističke demokratije i jedinstva)
Čehoslovačka Socijalistička Republika – Nacionalni front, na čelu s Komunističkom partijom Čehoslovačke
Narodni frontovi u ne-komunističkim državama[uredi | uredi izvor]
- Partija narodnog fronta Azerbejdžana
- Beloruski narodni front
- Sveruski narodni front
- Narodni front (Filipini)
- Narodno-demokratski front (Italija, 1948)
- Narodni front (Čile)
- Narodni front u Francuskoj
- Narodni front (Mauritanija)
- Narodni front (Senegal)
- Narodni front (Španija)
- Narodni front Indije
- Front narodnog oslobođenja Bahreina
- Front narodnog oslobođenja Omana
- Front narodnog oslobođenja Palestine
- Front narodnog oslobođenja Palestine – Generalni štab
- Narodno jedinstvo (Čile)
