Holokaust u Belorusiji

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mapa geta u Minsku 1941-1943

Holokaust u Belorusiji je termin koji se odnosi na sistematsku diskriminaciju i istrebljenje Jevreja koji su živeli u bivšoj Beloruskoj sovjetskoj socijalističkoj republici koju je okupirala nacistička Nemačka posle avgusta 1941. tokom Drugog svetskog rata. Američka istoričarka Lusi Davidovič, autorka filma "Rat protiv Jevreja", procenila je da je 66% Jevreja koji su živeli u Beloruskoj SSR umrlo u Holokaustu, od 375 000 Jevreja u Belorusiji pre 2. svetskog rata prema sovjetskim podacima. Poređenja radi, u baltičkim državama je oko 90% Jevreja ubijeno u istom periodu.[1]

Okolnosti[uredi | uredi izvor]

Holokaust koji je počinio Treći rajh na teritoriji Belorusije započeo je u leto 1941. godine, tokom operacije Barbarosa, invazije na Sovjetski Savez.[2] [3] Minsk je bio bombardovan i okupiran od strane Vermahta 28. juna 1941. Po Hitlerovom mišljenju, operacija Barbarosa bila je rat Nemačke protiv „jevrejskog boljševizma“.[4] 3. jula 1941. godine, tokom prve „selekcije“ u Minsku, 2.000 jevrejskih pripadnika inteligencije odvedeno je u šumu i masakrirano.[5] Zločinstva koja su počinjena izvan nemačko-sovjetske granice izvršena su od strane Ajnzacgrupe za obe strane predratne granice između Belorusije i Poljske.[6] Nacisti su od Minska napravili administrativni centar Rajhskomesarijat Ostland. Od 15. jula 1941. godine svim Jevrejima je naloženo da nose žutu značku na gornjoj odeći pod pretnjom smrtne kazne, a 20. jula 1941. godine proglašeno je stvaranje Minskog geta. U roku od dve godine, to je postao najveći geto u nemačkom okupiranom Sovjetskom Savezu,[7] sa preko 100 000 Jevreja.

Jevrejski zatvorenici u Minskom getu čiste sneg na stanici, februar 1942

Južni deo moderne Belorusije pripojen je novoformiranom Rajhskomesarijatu Ukrajine 17. jula 1941. godine, uključujući najistočniju Gomeljsku oblast Ruske SFSR-a i nekoliko drugih. Oni su postali deo žitomirskog Generalbecirka sa središtem oko Žitomira. Nemci su utvrđivali identitet Jevreja bilo registracijom, bilo izdavanjem dekreta. Jevreji su bili odvojeni od opšte populacije i zatvoreni u improvizovana geta. Budući da je sovjetsko rukovodstvo pobeglo iz Minska bez naređenja za evakuaciju, većina jevrejskih stanovnika je zarobljena. [8] U getu u Minsku bilo je zatvoreno 100.000 zatvorenika, u Babrujsku 25.000, u Vitepsku 20.000, u Mogilevu 12.000, u Gomelju preko 10.000, u Slutsku 10.000, u Borisovu 8.000 i u Polocku 8.000.[9] Samo u Gomeljskoj oblasti osnovano je dvadeset geta u kojima je bilo zatvoreno ne manje od 21.000 ljudi.[10]

Holokaust u Rajhskomesarijatu Ostland, koji je uključivao Belorusiju

U novembru 1941. godine nacisti su sakupili 12.000 Jevreja u getu u Minsku kako bi napravili mesta za 25.000 stranih Jevreja predviđenih za proterivanje iz Nemačke, Austrije i Protektorata Češke i Moravske.[11] Ujutro 7. novembra 1941. godine, prva grupa zatvorenika formirana je u kolone i naređeno im je da marširaju pevajući revolucionarne pesme. Ljudi su bili prisiljeni da se osmehuju za kamere. Izvan Minska, 6.624 Jevreja odvedeno kamionima do obližnjeg sela Tuhinka gde su ubijeni od strane Ajnzacgrupe A.[12] Sledeća grupa od oko 5.000 Jevreja je otišla do Tuhinka 20. novembra 1941.[13]

Holokaust mecima[uredi | uredi izvor]

Kao rezultat sovjetske aneksije poljske teritorije koja je obuhvatala sovjetsku zapadnu Belorusiju[14], jevrejsko stanovništvo BSSR-a se skoro utrostručilo.[15] U junu 1941. godine, na početku operacije Barbarosa, na poljskoj strani bilo je 670 000 Jevreja, a na sovjetskoj strani današnje Belorusije 405 000 Jevreja. 8. jula 1941. godine, Rajnhard Hajdrih, šef Glavne kancelarije bezbednosti Rajha, izdao je naredbu da se svi muškarci Jevreji na okupiranoj teritoriji - između 15 i 45 godina - streljaju kao sovjetski partizani. Do avgusta, među žrtvama meta pucnjave bile su žene, deca i starije osobe.[16] Nemački bataljoni policije, kao i Ajnzacgrupe izveli su prvi talas ubistava.[17]

U holokaustu od metaka, na teritoriji današnje Belorusije stradalo je najmanje 800.000 Jevreja.[traži se izvor] Većinu su streljali Ajnzacgrupe, Ziherhajstdinst i bataljoni policije uz pomoć Šucmanšafta. Važno je napomenuti da je, kada je većina jevrejskih zajednica bila uništena u prvom velikom ubistvu, broj beloruskih saradnika i dalje bio znatno mali, pa je Šucmanšaft u Belorusiji većinski bio sastavljen od litvanskih, ukrajinskih i letonskih dobrovoljaca.[18] Istoričar Martin Gilbert napisao je da je generalni komesar Generalbecirk Vajsrutenien, Vilhelm Kube, lično učestvovao u ubistvima 2. marta 1942. u getu u Minsku. Tokom pretresa u getu od strane nacističke policije, grupa dece je zarobljena i bačena u duboku peščanu jamu prekrivenu snegom. „U tom trenutku je stiglo nekoliko SS oficira, među njima i Vilhelm Kube, nakon čega je Kube, besprekoran u svojoj uniformi, bacio šake slatkiša uplakanoj deci. Sva deca su izginula u pesku“.[19]

Spasavanje Jevreja[uredi | uredi izvor]

Jama je spomenik na uglu ulica Melnikajte i Zaslavskaja posvećen žrtvama holokausta u Minsku

Od 1. januara 2017. godine, Jad Vašem u Izraelu prepoznao je 641 Belorusa kao pravedna među narodima.[20] Sve nagrade dodeljene su nakon raspada Sovjetskog Saveza. Mnogi ugledni pojedinci došli su iz Minska i već su pokojni.[21]

Poratno istraživanje[uredi | uredi izvor]

Tokom 1970-ih i 1980-ih istoričar i sovjetski građanin kome je odbijen zahtev za odlazak (Refusenik, otkaznik), Danijel Romanovski, koji je kasnije emigrirao u Izrael, intervjuisao je preko 100 svedoka, uključujući Jevreje, Ruse i Beloruse iz okoline, beležeći svoje izveštaje o „holokaustu mecima“.[22] [23] [24] [25] Istraživanje na ovu temu bilo je teško u Sovjetskom Savezu zbog vladinih ograničenja. Ipak, na osnovu svojih intervjua, Romanovski je zaključio da su geta otvorenog tipa u beloruskim gradovima rezultat prethodne koncentracije čitavih jevrejskih zajednica u propisanim oblastima. Nisu bili potrebni zidovi. Saradnja većine Ne-jevreja sa Nemcima delimično je rezultat stavova razvijenih pod sovjetskom vlašću; naime, praksa prilagođavanja totalitarnoj državi. Ponekad zvan Homo Sovjetikus.[26] [27] [28]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Dawidowicz, Lucy (1986). The War Against the Jews. Bantam. str. 403, 485. ISBN 9781453203064 — preko Google Books. 
  2. ^ Gross, Jan Tomasz (2003) [2002]. Revolution from Abroad. Princeton. str. 396. ISBN 0-691-09603-1 — preko Google Books. 
  3. ^ George Sanford (2005). Katyn and the Soviet Massacre of 1940: Truth, Justice and Memory (Google Books). str. 20—24. ISBN 9780415338738. 
  4. ^ Leonid Rein (2013). The Kings And The Pawns: Collaboration in Byelorussia during World War II. Berghahn Books. str. 85. ISBN 978-1782380481. 
  5. ^ ARC (26. 6. 2006). „Minsk Ghetto”. Hilberg 2003, Gilbert 1986, Ehrenburg 1981, Arad 1987, Gutman 1990, Klee 1991, et al. Aktion Reinhard Camps. Arhivirano iz originala 3. 9. 2011. g. — preko Internet Archive. 
  6. ^ Hilberg, Raul (2003). The Destruction of the European Jews. Yale University Press. str. 1313—1316. ISBN 0300095929. 
  7. ^ Donald L. Niewyk, Francis R. Nicosia (2000). The Columbia Guide to the Holocaust. The Minsk Ghetto. Columbia University Press. str. 205, 156—165, 205—208. ISBN 0231505906. 
  8. ^ Daniel Romanovsky. „Soviet Jews under the Nazi Occupation (Data on North-Eastern Byelorussia and Northern Russia)” (PDF). History, Politics and Memory: The Holocaust and Its Contemporary Consequences in the Former USSR. The National Council for Soviet and East European Research. p. 25 (30 / 39 in PDF). 
  9. ^ „Gosudarstvenny arkhiv Rossiiskoy Federatsii (GARF): F. 8114, Op. 1, D. 965, L. 99” Gosudarstvennый arhiv Rossiйskoй Federacii (GARF): F. 8114. Op. 1. D. 965. L. 99 [State Archive of the Russian Federation] (PDF). 110, 119 / 448 in PDF — preko direct download, 3.55 MB from Iz istorii evreiskoi kultury. „Gennadiй Vinnica (Nagariя), »Nacistskaя politika izolяcii evreev i sozdanie sistemы getto na territorii Vostočnoй Belorussii«” 
  10. ^ Dr. Leonid Smilovitsky (septembar 2005). Fran Bock, ur. „Ghettos in the Gomel Region: Commonalities and Unique Features, 1941-42”. Letter from Ilya Goberman in Kiriat Yam (Israel), September 17, 2000. Belarus SIG, Online Newsletter No. 11/2005. „Note 16: Archive of the author; Note 17: M. Dean, Collaboration in the Holocaust.” 
  11. ^ ARC (26. 6. 2006). „Minsk Ghetto”. Hilberg 2003, Gilbert 1986, Ehrenburg 1981, Arad 1987, Gutman 1990, Klee 1991, et al. Aktion Reinhard Camps. Arhivirano iz originala 3. 9. 2011. g. — preko Internet Archive. 
  12. ^ Jewish Virtual Library. „Operational Situation Report no. 140”. Activities of Einsatzgruppe A. „The Chief of the Security Police and the Security Service, Berlin, December 1, 1941; OSR #140.” 
  13. ^ Snyder, Timothy (2011) [2010]. Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin. Vintage, Basic Books. str. 226—227. ISBN 978-0465002399. 
  14. ^ Moorhouse, Roger (2014). The Devils' Alliance: Hitler's Pact with Stalin, 1939-1941. Basic Books. str. 28, 176. ISBN 978-0465054923. 
  15. ^ Per Anders Rudling (2013). John-Paul Himka; Joanna Beata Michlic, ur. Invisible Genocide. The Holocaust in Belarus. Bringing the Dark Past to Light. University of Nebraska Press. str. 60—62. ISBN 978-0803246478. 
  16. ^ Longerich, Peter (2010). Holocaust: The Nazi Persecution and Murder of the Jews. Oxford; New York: Oxford University Press. str. 198. ISBN 978-0-19-280436-5. 
  17. ^ Martin Dean (2003). „The Ghetto 'Liquidations'”. Collaboration in the Holocaust: Crimes of the Local Police in Belorussia and Ukraine, 1941–44. Palgrave Macmillan. str. 18, 22, 78, 93. ISBN 1403963711 — preko Goggle Books. 
  18. ^ Rudling (2013). Invisible Genocide. str. 61. ISBN 978-0803246478. 
  19. ^ Gilbert, Martin (1986). The Holocaust: the Jewish tragedy. Fontana/Collins. str. 296. ISBN 9780002163057. OCLC 15223149. 
  20. ^ Yad Vashem (2017). „Names and Numbers of Righteous Among the Nations - per Country & Ethnic Origin, as of January 1, 2017”. The World Holocaust Remembrance Center. Arhivirano iz originala 16. 11. 2017. g. Pristupljeno 07. 05. 2021. 
  21. ^ Yad Vashem. „Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2017. Country: Belarus” (PDF). The World Holocaust Remembrance Centre. Righteous among the nations Department. Arhivirano iz originala (PDF) 06. 07. 2021. g. Pristupljeno 07. 05. 2021 — preko direct download.  See: Yad Vashem (2011). „Rescue Story”. Valentin and Yelena Tikhanovich, Bronislava Bobrovich, as well as Boris Matyukov recognized as Righteous Among the Nations on July 14, 2011, for rescuing Sonya Glazkova Gildengersh in Minsk (USSR). 
  22. ^ Martin Dean (2005). Jonathan Petropoulos; John Roth, ur. Gray Zones: Ambiguity and Compromise in the Holocaust and its Aftermath. Life and Death in the Ghettos. Berghahn Books. str. 209. ISBN 9781845453022. 
  23. ^ Rudling (2013). The Invisible Genocide. [in:] Bringing the Dark Past to Light. str. 74, 78. ISBN 978-0803246478. „Between 1941 and 1945, Belarusians in the various German collaborationist formations numbered between 50,000 and 70,000 men.” 
  24. ^ Romanovsky, Daniel (2009), „The Soviet Person as a Bystander of the Holocaust: The case of eastern Belorussia”, Ur.: Bankier, David; Gutman, Israel, Nazi Europe and the Final Solution, Berghahn Books, str. 276, ISBN 9781845454104 
  25. ^ Interview
  26. ^ The Kings And The Pawns: Collaboration in Byelorussia during World War II, Leonid Rein, Berghahn Books, 15 October 2013, pages 264-265, 285
  27. ^ Leonid Rein (2013). The Kings And The Pawns. str. 264—265, 285. ISBN 9781782380481. 
  28. ^ Barbara Epstein (2008). The Minsk Ghetto 1941-1943: Jewish Resistance and Soviet Internationalism. University of California Press. str. 295. ISBN 9780520931336. „Notes.” 

 

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Холокауст_у_Белорусији&oldid=27685276”