Vojna istorija Kine

Istorija Kine
ANTIKA
Neolit c. 8500 – c. 2070 p. n. e.
Dinastija Sja c. 2070 – c. 1600 p. n. e.
Dinastija Šang c. 1600 – c. 1046 p. n. e.
Dinastija Džou c. 1046 – 256 p. n. e.
Zapadni Džou
Istočni Džou
Proleće i Jesen
Zaraćene države
CARSTVO
Dinastija Ćin 221–206 p. n. e.
Dinastija Han 206 p. n. e. – 220 n. e.
Zapadni Han
Dinastija Sin
Istočni Han
Tri kraljevstva 220–280
Vej, Šu i Vu
Dinastija Đin 265–420
Zapadni Đin
Istočni Đin	Šesnaest kraljevstava
Južne i Sjeverne dinastije 420–589
Dinastija Suej 581–618
Dinastija Tang 618–907
(Druga Džou dinastija 690–705)
Pet dinastija i deset kraljevstava 907–960	Dinastija Ljao 907–1125
Dinastija Sung 960–1279
Severni Sung		Zapadni Sja
Južni Sung	Đin
Dinastija Juan 1271–1368
Dinastija Ming 1368–1644
Dinastija Ćing 1644–1911
SAVREMENO DOBA
Republika Kina 1912–1949
Narodna Republika Kina 1949–sadašnjost	Republika Kina (Tajvan) 1949–sadašnjost
Srodni članci Kineska istoriografija Hronologija kineske istorije Dinastija u kineskoj istoriji Jezička istorija Istorija umetnosti Privredna istorija Istorija obrazovanja Istorija nauke i tehnologije Pravna istorija Medijska istorija Vojna istorija Pomorska istorija

Vojna istorija Kine (engl. Military history of China) obuhvata period od formiranja prvih država u bronzano doba (krajem 3. milenijuma pre n.e) do danas.

Preistorija

Mogući raspon dinastije Šija (oko 2000. p. n. e).

Prvi tragovi čoveka u Kini potiču iz paleolita (lat. Sinanthropus pekinensis). Civilizacija neolita bila je razvijena, ali nije bila iznad ostalih civilizacija toga vremena. Istorija Kine do 2. milenijuma p. n. e. obavijena je maglom legendi, koje često demantuju arheološki nalazi, ali su i oni nedovoljni za jasniju rekonstrukciju istorijskog razvoja u ovom periodu.

Sa nešto više sigurnosti može se potvrditi predanje o dinastiji Šija (engl. Hsia), čija je vlast krajem 3. i u prvoj polovini 2. milenijuma p. n. e. obuhvatala južni deo provincije Šan-Ši.

Dinastija Šang (1500—1050. p. n. e.)

Najveći teritorijalni raspon dinastije Šang (1500-1050. p. n. e.).

Oko 1500. staje se na sigurnije istorijsko tle, zahvaljujući značajnim arheološkim otkrićima, naročito u rejonu današnjeg An-Janga u provinciji Ho-Nan. U tom periodu vladala je dinastija Jin ili Šang. Država te dinastije, najpre ograničena na teritoriju srednjeg toka reke Hoangho, postepeno se širila, potčinjavajući i asimilujući okolna plemena nižeg razvoja, tako da krajem 2. milenijuma obuhvata najveći deo Velike kineske ravnice, na jugu omeđen severnim granicama današnjih provincija Džang-Šija i Hu-Nana, a na zapadu istočnim granicama Sičuana.

Društveno uređenje bilo je u prelaznoj etapi, od prvobitne zajednice u robovlasničko uređenje. Zemljoposednička aristokratija gospodarila je masama zemljoradnika iz svojih utvrđenih gradova (zamkova). Mogu se identifikovati i robovi, najčešće ratni zarobljenici. Robovi se koriste u stočarstvu, lovu, a verovatno u zemljoradnji i stajaćem delu vojske. Vlast kralja (van), koji je na čelu hijerarhije, ograničena je savetima aristokrata.

Vojna organizacija

Za dinastije Šang postojala je stajaća vojska kralja i njemu podređenih starešina oblasti. U doba mira ona je čuvala unutrašnji red i odgovarala za ličnu bezbednost kralja i visoke aristokratije. Glavnu vojnu snagu države činila je pešadija sastavljena od seljaka dizanih na oružje za vreme rata.

Bronza

Bronzana koplja iz vremena dinastije Šang.

Bronza, koja se pre dinastije Šang retko koristi, sada je široko u upotrebi, što povećava raznolikost i kvalitet oružja. Vojska je naoružana kopljem, sekirom, nožem, lukom i strelom.

Luk i strela

Luk i strela su glavno oružje. Oni imaju veliki značaj u društvenom životu uopšte. Zakonik iz vremena dinastije Šang, pored odredaba o braku, posetama i posmrtnim obredima, detaljno se bavi utakmicama u gađanju strelom, koje su se izvodile najčešće u vreme narodnih praznika, a bile su uključene i u programe dvorskih ceremonija. Rezultati gađanja strelom bili su odlučujući činilac pri izboru ratnika za starešinske dužnosti.

Sačuvane su razne vrste lukova i strela iz perioda dinastije Šang: vrlo jednostavni, verovatno za obične vojnike, i vešto izrađeni i ukrašeni, za kralja i aristokratiju. U osnovi, kineski luk je bio vrlo veliki i vrlo rano se razvio u samostrel.

Bojne dvokolice

Pored luka, konj je bio osnovni element ratovanja. Javljaju se bojne dvokolice, koje prethode konjici. Dvokolice su lake i imaju drvene točkove. Najčešće su dvoprežne, mada ih ima i sa 4 konja. Na njima su dva vojnika, verovatno borac i vozač. Najverovatnije da se aristokratija borila na kolima, a ostali peške.

Dinastija Čou (1050—221. p. n. e.)

U poslednjen veku 2. milenijuma p. n. e. dinastiju Šang slabe ustanci vazalnih plemena i seljaka. Jako ratničko pleme Čou () iz doline reke Vej Ho, prelazi oko 1050. p. n. e. Hoangho pod svojim vođom Vu Vangom na čelu saveza pobunjenih plemena. U provinciji Ho-Nan tuče poslednjeg kralja dinastije Šang i uspeva da zagospodari njegovom teritorijom. Time počinje vladavina dinastije Čou.

Sačuvani pisani izvori razbijaju maglu kineskih predanja i omogućavaju da se sa dinastijom Čou, a naročito od 9. veka p. n. e, uđe u istorijsko doba Kine i da se sa dovoljno sigurnosti rekonstruiše njena vojna i politička istorija. Vladavina dinastije Čou deli se, obično, vremenski na Zapadni Čou (1050-720. p. n. e.) i Istočni Čou (720-221.p.n.e).

Zapadni Čou (1050—720. p. n. e.)

Zapadni Čou zadržao je svoju staru prestonicu u Šansiju, ali je vrlo brzo proširio teritoriju pod svojom dominacijom. Daleko se razlivši van granica prethodne dinastije, preneo je uticaj kineske civilizacije na sever do Mandžurije, a na jug do severnih granica provincije Kvantung. Kasnije, oslabljen unutrašnjim borbama, Zapadni Čou nije mogao da izdrži snažan pritisak nomadskih plemena sa severa. Prestonica dinastije Čou premešta se oko 720. p. n. e. u Lojang (sz. deo provincije Ho-Nan).

Istočni Čou (720—221.p.n.e).

Posle pada Zapadnog Čoua, vlast kraljeva te dinastije postaje nominalna. Kina je podeljena na oko 20 kneževina i kraljevina. Period Istočnog Čoua je neprekidna borba njihovih dinasta.

Ratujuće kraljevine

Potčinivši ostale, krajem 5. i početkom 4. veka p. n. e. formiraju se tri države, poznate u istoriji kao ratujuće kraljevine: Ći (Qi), Ču (Chu) i Ćin (Qin). Njihova međusobna borba ispuniće poslednja dva veka vladavine dinastije Čou.

Vojna organizacija

Zapadni Čou je u osnovi bio robovlasnička država. Kasnije, a naročito u doba ratujućih kraljevina, već se formira feudalno društveno uređenje. Ne može se tačno odrediti prelaz iz jednog u drugo društveno uređenje, jer su međusobno isprepleteni kroz čitavu vladavinu dinastije Čou, koja, u osnovi predstavlja istočnu despotiju (po rečima Fridriha Engelsa), s jasno izraženom centralizacijom vlasti u rukama kraljeva-despota, najpre (do 720. p. n. e.) na čitavoj teritoriji kineske države, a kasnije unutar pojedinih kraljevina i kneževina.

Organizacija vojske dinastije Čou, njeno naoružanje i borbeni postupci ostali su, u osnovi, u okvirima prethodne dinastije, samo su usavršeni. I dalje je glavni izvor vojne snage selo, ali se sada tačno određuje koliko će koja opština dati ratnika. Vojska je organizovana po petornom sistemu. Najveća jedinica je odred (cin) jačine oko 12.500 ljudi; sastoji se iz pet šija. Najmanja jedinica je odeljenje (u) od 5 vojnika. Iz nekih izvora se zaključuje da se čitava vojska postrojava za borbu u obliku velikog kvadrata, a da su se odredi unutar kvadrata postrojavali u kare. Sve je veći značaj bojnih dvokolica, koje čine udarnu snagu vojske. Odnos pešaka i bojnih dvokolica menja se u korist kola. Jednom prilikom na 100.000 ljudi bilo je 10.000 dvokolica: brojke se mogu uzeti s rezervom, ali se dobija odnos između ljudi i kola. Dvokolice su obično četvoroprežne i sa 3 vojnika.

Gvožđe

Jedan gvozdeni (levo) i dva bronzana mača iz perioda zaraćenih država.

Značajan napredak u izradi oružja omogućen je obradom gvozdene rude. Prvi predmeti izrađeni od gvožđa u Kini potiču iz druge polovine 6. veka p. n. e. Čelik se pojavljuje krajem narednog veka. Vrstu i svojstva oružja nameće borba sa bojnim dvokolicama i protiv njih. Izrađuju se koplja, sekire sa dugom drškom, dugi mačevi. Luk i strela se usavršavaju.

Utvrđenja

U doba dinastije Čou znatno se razvilo utvrđivanje, kao posledica dugih međusobnih ratova, a i neprekidnih nasrtaja ratničkih nomadskih naroda centralne i severoistočne Azije na bogate kineske oblasti. Pored utvrđivanja gradova, građene su i duge utvrđene linije. Najpoznatija od njih je Kineski zid, koji je počeo da se gradi za vreme dinastije Čou. Ima podataka i o korišćenju poljske fortifikacije. Utvrđeni gradovi nametnuli su primenu opsadne tehnike, naročito pokretnih mostova i bacačkih sprava.

Vidi još

• Vojska dinastije Han
• Vojna istorija dinastije Tang
• Vojna istorija dinastije Sung
• Vojska dinastije Juan
• Vojska dinastije Ming
• Vojska dinastije Ćing