Zapadna Sahara (regija)
| Zapadna Sahara | |
|---|---|
 Predeo Adrar - Mauritanija
| |
| Oblast | severna Afrika |
| Položaj | WNW kontinenta |
| Površina | ~2.000.000 km² |
| Države prostiranja | |
| Gradovi | Nuakšot, El Ajun, Tinduf |
| Broj stanovnika | ~4.200.000 |
Zapadna Sahara je regija u severnoj Africi, koja zahvata površinu od oko 2.000.000 km². Prostire se između Atlaske regije, Centralne Sahare i regije Sudan. U reljefu dominiraju pustinjski predeli Sahare, po čemu je i dobila svoj naziv. Stanovništvo pretežno čine Mavri i Arapi, ukupno oko četiri miliona.
Položaj[uredi | uredi izvor]
Zapadna Sahara zahvata oblast između uada Saura na severu (podgorina Atlasa) i doline srednjeg toka Nigera na jugu, kao i Atlantskog okeana na zapadu i planine Ahagar i Adrar Ifoga na istoku. To su teritorije država Zapadna Sahara, Mauritanija, jugozapadni Alžir i severozapadni Mali.
Geologija[uredi | uredi izvor]
Osnovu ovih prostora čini Saharaska ploča formirana krajem prekambrije i građena od škriljaca, gnajseva i granita. Nadmorska visina regije raste od obala Atlantika prema istoku, a najveći deo je u okviru izohipse od 200 metara. U centralnom delu ističe se depresija El Džuf, ispunjena jezerskim i eolskim akumulacijama. Naime, ona je u vreme pleistocena bila veliko jezera, čije su pritoke bile Suara sa severa i Niger sa juga. Zapadna Sahara ima monoton reljef koji narušava mauritansko uzvišenje Adrar (500 m), izdignuto u kredi. Najkarakterističniji oblici Zapadne Sahare su peščane pustinje. Od severa se redom pružaju Erg er Rauj, Erg Igidi i Erg Šeš. Jugoistočno se nastavlja serir Tanezruft, a zapadno su hamade Hamada di Dra i Hamada Tunasin. Uz obale Atlantskog okeana južno od Saguja el-Hamre pruža se peskovita pustinja Rio del Oro, sa brojnim dinama. Teritorija Malija prekrivena je brojnim šljunkovitim pustinjama - seririma.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Klima ovih prostora je izrazito pustinjska. Atlantik i hladna Kanarska struja utiču na nešto blaže uslove u priobalju, pa je tako u Nuakšotu januarska temperatura oko 20 °C, a u septmebru do 29,5 °C. Količina padavina je izuzetno mala i kreće se oko 20 mm. Budući da je kopno stalno pregrejano, a vode okeana su zahvaljujući strujama znatno hladnije, na njihovom kontaktu obrazuju se česte i postojane magle. Vlažnost vazduha tu dostiže često do 80%. Ka istoku klimat postaje znatno aridniji. U alžirskom gradu Tindufu januarska temperatura je 13 °C, a julska čak 34 °C. Visina taloga je 1,7 milimetar, a kiše se javljaju u vidu iznenadnih pljuskova svakih 5-7 godina. Na severu regije kiše se javljaju u zimsko doba pod uticajem Azorske anticiklone, a na krajnjem jugu padavine donosi vlažno-tropski monsun tokom leta.
Zahvaljujući oštrom klimatu, hidrografija regije je oskudna. Javljaju se brojni podzemni tokovi koji se spuštaju sa Atlasa, a neki se na površini javljaju u vidu povremenih reka. Brojne su suve rečne doline — uadi. Za vreme proleća kada se u planinama tope sneg i led, vodu dobijaju uadi Saura (Alžir) i Saguja el-Hamra (Zapadna Sahara). Vegetacija odsustvuje skoro u potpunosti, osim u unutrašnjim oazama gde rastu palme i na priobalju gde su razvijene kserofitne žbunaste formacije i trave.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Zapadna Sahara, a naročito prostor Mauritanije naseljen je belim Mavrima (Bidani) i crnim Mavrima (Haratini). Bidani su oduvek predstavljali vladajući sloj i berbersko-arapskog porekla su, dok su Haratini potomci tamnoputih robova. U ovom delu Afrike ropstvo je ukinuto tek 1980. godine. Država Mauritanija je po Mavrima i dobila svoje ime. Oni su berbersko pleme iz antičkog perioda koje krajem VII veka prima islam, a u sledećem veku prelazi na Iberijsko poluostrvo, gde osnivaju jaku državu. Ona je opstala sve do XVI veka kada ih je hrišćanska rekonkista proterala u Afriku. Mavri su danas pretežno nomadi i bave se stočarstvom. Oko 99% stanovništav regije Zapadna Sahara je islamske veroispovesti.
Ovi predeli su veoma retko naseljeni. Najviše naselja ima u priobalju i u blizini unutrašnjih oaza. Najveći grad regoije je Nuakšot, ujedno i glavni grad Mauritanije. Ima oko 880.000 stanovnika i osnovan je 1957. godine na obali Atlantskog okeana. Značajni su i Nuadibu na severnoj obali, kao i glavni grad države Zapadna Sahara - El Ajun. U unutrašnjosti najveća naselja su Tinduf u jugozapadnom Alžiru i Taudeni u severnom delu Malija. U Mauritaniji živi oko 3,2 miliona stanovnika, dok u Zapadnoj Sahari ima oko 550.000 stanovnika.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Poljoprivreda je slabo razvijena usled nepovoljnih klimatskih uslova. Zemljoradnja je zastupljena na krajnjem jugu regije, gde je količina padavina veća, pa se gaje žitarice proso i sirak. Na polupustinjskim pašnjacima zastupljeno je stočarstvo kao važnija grana. Najviše se gaje ovce, koze i kamile. U oazama u unutrašnjosti pustinje moguće je gajenje urmi i povrća. Važan udeo u svemu ima i sakupljanje gumarabike, kao i ribolov u priobalju Atlantika.
Rudna bogatstva nisu velika. U Maritaniji ima ležišta gvozdene rude u okolini Zuerata i gipsa u blizini Nuakšota. Izvoz Malija baziran je na eksploataciji soli u oazi Taudeni. U Zapadnoj Sahari ima nalazišta fosfata, u južnom delu države. Turizam i saobraćaj su slabije razvijeni.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vujadinović, S. (2009): Regionalna geografija Afrike, Geografski fakultet, Beograd
- Grupa autora (2006): Atlas Afrike, Monde Neuf, Ljubljana