Zgrada Okružnog načelstva u Kruševcu
| Zgrada Okružnog načelstva u Kruševcu | |
|---|---|
 Zgrada Okružnog načelstva | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Kruševac |
| Opština | Kruševac |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1904. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Zgrada Okružnog načelstva u Kruševcu, je građena u periodu od 1900. do 1904. godine kao sedište Okružnog i Sreskog načelstva. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Zgrada je građena u duhu akademskog eklekticizma sa klasicističkim elementima, po projektu arhitekte Nikole Nestorovića, radove je završio Oto Goldner 1904. godine. Zgrada je zadržala svoju autentičnost, kako u spoljašnjem izgledu tako, uglavnom, i u unutrašnjosti.[1]
Ova jednospratna građevina je podignuta na mestu stare zgrade načelstva.
Arhitektura
[uredi | uredi izvor]Fasada
[uredi | uredi izvor]Građevina je simetrične osnove i spoljne kompozicije, istaknutog srednjeg rizalita sa vestibilom pod kupolom i stepeništem, atikom, horizontalnom podelom vencem, rustičnom obradom u prizemlju, vertikalnim raščlanjavanjem zidnih platana naglašenim ugaonim rizalitima. Iznad rizalita fasade su i tri kupole sa metalnim pokrivačem. Sve su četvorostrane: srednja, najveća, ima na vrhu platformu sa gvozdenom ogradom, dok ugaone, na svim stranama, krasi po jedan "okulus" (okrugli prozor), kroz koji dopire svetlost u kupolu. Još dve kupole, istovetne veličine, uzdižu se i na uglovima zapadne fasade, koja je skromnija nego ostale.
Enterijer
[uredi | uredi izvor]Unutrašnjost je raskošno projektovana, posebno holovi u prizemlju i na spratu. Donji hol je sav u poluloptastim ukrasima plafona, oslonjen na deset kvadratnih masivnih stubova. Posebno je raskošno stepenište koje vodi ka spratnom holu. Kružnim tokom hodnika u prizemlju i na spratu, svi delovi zgrade povezani su holom sa masivnim stupcima koji nose krstaste i bačvaste svodove u prizemlju i stepenište koje vodi u mozaik salu, nekadašnju sudnicu, odakle se razdvaja u dva kraka ka spratu. U Svečanoj sali su 1971. i 1986. godine postavljeni mozaici Mladena Srbinovića, pod nazivom U slavu Kruševca, inspirisani srpskom srednjovekovnom i istorijom Kruševca s kraja 14. i početka 15. veka. U idejnom smislu, inspirisan istorijskom faktografijom, epskom narodnom poezijom, mitom i folklornim nasleđem, Srbinović je posegao za elementima srpskog srednjevekovnog slikarstva moravske epohe, inspirišući se njegovom monumentalnošću, naglašenom dekorativnošću i osobenom duhovnošću, prevodeći ih na jezik savremenih likovnih simbola.[2]
Na zidnim mozaicima, kojih ima ukupno 12, otkrivenim u okviru obeležavanja šest vekova grada 1971. godine, u središnjim poljima sa južne, odnosno, severne strane, izvedene su figure kneza Lazara i despota Stefana, dok su, brižljivo odabranim motivima, na ostalih deset kompozicija, simbolično predstavljeni važniji segmenti političkog, društvenog, kulturnog i umetničkog života Moravske Srbije i Kruševca kao njenog značajnog središta.[2]
17 podnih mozaika, postavljeni su 1986. godine, tematski razvijaju sadržaje zidnih kompozicija. Izuzev predstava koje svedoče o bogatstvu materijalne i duhovne kulture Srbije kasnog srednjeg veka, na njima su zastupljeni geometrijski i zoomorfni motivi univerzalnog idejnog i estetskog značenja, kao i dekorativni elementi tipični za moravsku graditeljsku školu. [2]
Poslednjih 16 motiva mozaika su ukrasili plafonske niše - lunete, 1989. godine povodom obeležavanja 600 godina od Kosovske bitke i na tim motivima se nalaze svi značajni učesnici bitke.[3]
U zgradi se nalazi i delo hrvatskog kipara Ivana Rendića, Hercegovka plete venac.
Zgrada je posle Drugog svetskog rata bila sedište Okružnog i sreskih odbora, a od 1963. godine prostorije je preuzela Opština Kruševac sa opštinskim i okružnim sudovima. Nakon preseljenja sudova u novu zgradu, ovde je ostala Skupština Grada Kruševca.
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Zgrada Okružnog načelstva -
Mozaik sala -
Mozaik sala 2 -
Enterijer -
Centralni ulaz -
Detalj fasade zgrade -
Detalj ukrasa na samoj fasadi -
Hercegovka plete venac -
Citat despota Stefan -
car Uroš i carica Jelena -
Milica i Bogdan -
Tri pobratima -
knez Lazar -
podni mozaik mrtva priroda -
zidni mozaik -
Mozaik sala -
Murat I -
Banović Strahinja i sluga Milutin -
Rasveta na stepeništu
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ „Turistička organizacija Kruševca/Gradska kuća”. Arhivirano iz originala 03. 07. 2014. g. Pristupljeno 10. 06. 2014.
- ^ a b v „Gradska kuća”.
- ^ „Kulturna dobra”.
.jpeg)
