Sokolski dom u Šapcu
| Sokolski dom u Šapcu | |
|---|---|
 Sokolski dom u Šapcu | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Šabac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | Zgrada |
| Vreme nastanka | 1930-1934 |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Sokolski dom u Šapcu podignut je u periodu od 1930. do 1934. godine za potrebe Soko Kraljevine Jugoslavije, predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenika kulture od velikog značaja.[1] [2]
Srbi i Sokolski pokret[uredi | uredi izvor]
Stvaranjem države u 19. veku Srbija je imala potrebe za školovanim ljudima. Tako je sa obrazovanim Srbima iz Vojvodine iz Novog Sada u Beograd 1857. godine stigao i slikar Stevan Todorović, koji je iste godine osnovao „Prvo srpsko društvo za gimnastiku i borenje“. To su bili prapočeci organizovanog bavljenja sportom. Na inicijativu dr. Vladana Đorđevića osnovano je 1882. godine „Beogradsko društvo za gimnastiku i borenje“. U upravu društva izabrani su Stevan Todorović i dr. Laza Kostić. Sledećih 10 godina društvo je raslo i osnivalo slična društva po Srbiji. Posle niza godina razdvajanja sa više ili manje uspeha Savez viteških društava Dušan Silni i Savez srpskih sokola ujedinili su se 8. 11. 1909. godine u Beogradu u Savez sokolskih društava DUŠAN SILNI. Na čelu saveza bio je Stevan Todorović. Sve sokolske Župe (Fruškogorska, Krajiška, Bosansko-Hercegovačka, Primorska i Župa u Americi) i društva ušle su 1911. godine u Savez srpskog sokolstva u Beogradu. Posle rata na Vidovdanskom saboru 1919. godine u Novom Sadu osnovan je Soko S. H. S.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Zbog vežbanja na neprikladnim mestima, ideja o izgradnji Sokolane ostvarena je dobrovoljnim prilozima građana, donacijom opštine i države, a po projektu inženjera Ante Gašparca. Monumentalna građevina Sokolane postavljena je na uglu dve ulice (Koste Abraševića i Miloša Obilića), sa jasno odvojenim delom u kome je smeštena sala za vežbanje od dela zgrade sa pomoćnim prostorijama. Pravougaona osnova građevine, sa glavnim prostorijama u središnjem delu, podređena je nameni. Zgrada je projektovana tako da ugaoni deo ima spratnost P+2S, a izduženi trakt sa salom za vežbanje ima visinski gabarit jednog sprata. Glavni akcenat dat je ugaonom delu, na kome je glavni portal sa stepeništem. Naizmenično smenjivanje ispupčenih i uvučenih površina ugaonog dela, kao i smelo suprotstavljanje jako izdužene horizontalne sale za vežbanje vertikali ugaonog dela - posebna su vrednost u arhitektonskom komponovanju.
Odsustvo dekorativne plastike sa fasadnih površina, nosači zastava kao i ravan krov nad ugaonim delom vezuju ovu građevinu za stil moderne, prisutne u gradskoj arhitekturi Šapca u trećoj i četvrtoj deceniji 20. veka.[3]
Tokom 2019. otpočela je kompletna rekonstrukcija objekta.[4]
Galerija[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Sokolsko društvo
- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo
- ^ „Sokolski dom”. Arhivirano iz originala 14. 12. 2014. g. Pristupljeno 23. 10. 2013.
- ^ E, Piše: D. (2019-06-25). „Rekonstrukcija Sokolane u Šapcu”. Dnevni list Danas (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2019-11-11.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Zavod za zaštitu spomenika Valjevo: "Spomeničko nasleđe Kolubarskog i Mačvanskog Okruga" . . Ваљево. 2006. ISBN 978-86-904745-2-3. COBISS.SR 131307532
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Centralni registar
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture-Beograd/Baza nepokretnih kulturnih dobara
Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://vaza.co.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2013110510010149.
