Laktac

Koordinate: 43° 51′ 10″ S; 16° 32′ 07″ I / 43.852856257876894° S; 16.53527762156387° I / 43.852856257876894; 16.53527762156387
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Laktac
Administrativni podaci
DržavaHrvatska
ŽupanijaSplitsko-dalmatinska
OpštinaHrvace
Stanovništvo
 — 2011.2
Geografske karakteristike
Koordinate43° 51′ 10″ S; 16° 32′ 07″ I / 43.852856257876894° S; 16.53527762156387° I / 43.852856257876894; 16.53527762156387
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina460 m
Laktac na karti Hrvatske
Laktac
Laktac
Laktac na karti Hrvatske
Laktac na karti Splitsko-dalmatinske županije
Laktac
Laktac
Laktac na karti Splitsko-dalmatinske županije
Ostali podaci
Poštanski broj21233 Hrvace
Pozivni broj+385 21

Laktac je naseljeno mjesto u sastavu opštine Hrvace, Splitsko-dalmatinska županija, Republika Hrvatska.

Geografske karakteristike[uredi | uredi izvor]

Laktačka Ljut se nalazi na severoistočnoj strani Cetine, prema oblasti Dubravama. Laktačka Ljut i Dubrave su deo iste podske površi. Granicom ove površi i krečnjačke strane Košutice, koja se diže prema severoistoku, pruža se udolina dinarskog pravca, čije je dno pod crvenicom i njivama. Na površi i strani Košutice su pašnjaci i hrastovo žbunje. Severoistočnim okvirom udoline, na granici njiva i pašnjaka, leži Laktac, kao i sela Borković i Vinčić.[1]

Laktac se nalazi 13 km jugoistočno od Vrlike i 20 kilometara severozapadno od Sinja, u podnožju planine Dinare, na reci Cetini tj. Perućkom jezeru.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Period ugarske vlasti (do 1513)[uredi | uredi izvor]

Izgradnji Perućke brane i stvaranju veštačkog akumulacionog jezera prethodila su arheološka istraživanja lokaliteta na Cetini, koja su počela 1954. godine. Na položaju seoskog groblja u Laktacu nađeni su ostaci temelja jednobrodne pravougaone poznosrednjovekovne crkve. Uz crkvu je pronađeno i nekoliko grobova iz istog perioda, pokrivenih monolitnim neukrašenim pločama. U temelje crkve su ugrađeni, kao spolije, ulomci antičkih natpisa i ranosrednjovekovnih skulptura. Za ranosrednjovekovne ulomke je otkriveno da pripadaju crkvi u Koljanu.[2]

Darovnica ugarskog kralja Andrije II šibenskom knezu Domaldu pominje naselje Lakten u županiji Cetina s Triljem. Istoričar Stjepan Gunjača je Lakten identifikiovao sa današnjim Laktacem.[3]

Period osmanske vlasti (1513—1718)[uredi | uredi izvor]

Osmanska vojska je 1513. zauzela Sinj i njegovu oblast. Od 1524. se pominje Sinjska nahija.[4]

U osmanskom popisnom (tapu tahrir) defteru Kliškog sandžaka iz 1550. godine, Laktac se ne pominje.[5] U popisnom defteru iz 1574. godine, Laktac se pominje kao selo Laktač (verovatno usled nedostatka slova sa glasovnom vrednošću c u osmanskom turskom), a 1585. kao istoimena mezra u nahiji Sinj ili Cetina (dva imena za istu nahiju). U poslednjem popisu se navodi da su na mezri Laktač posede imali jedan kaluđer i jedan pop.[6] U popisu iz 1604. godine pominje se mezra Sveti Vid i Laktač, koja je u posedu stanovnika sela Bitelić. Prihodi od rečene mezre procenjeni su na 200 akči godišnje.[6]

Po završetku Morejskog rata (1684—1699) Mletačka republika je zauzela određene pogranične oblasti, uprkos odredbama Karlovačkog mira. Posednut je bio i Laktac. Osmanska vojska je 1701. povratila sporne oblasti.[7] Laktac se u popisnom defteru iz iste godine pominje kao čifluk Laktač, koji od davnina pripada monasima crkve (pri čemu se gotovo sigurno misli na manastir Dragović).[8]

Period habzburške vlasti (1797—1918)[uredi | uredi izvor]

Od 1816. godine, posle stabilizacije habzburške vlasti, Laktac, definisan je podređen opštini Dabar, koja je pripala sudskom kotaru u Sinju. Sam sudski kotar bio je deo kotarskog satništva u istom gradu, dela habzburške Kraljevine Dalmacije. Po podeli Austrijskog carstva na austrijski i ugarski deo, Dalmacija je pripala austrijskom delu.[9]

Laktac prema popisu iz 1862.[10]
kuća rimokatolika grkokatolika pravoslavca protestanata Jevreja svo domaće prisutno stanovništvo stranci ukupno prisutno stanovništvo svo domaće odsutno stanovništvo ukupno stanovnika
20 0 0 164 0 0 162 0 162 2 164
Laktac prema popisu iz 1890.[9]
kuća muškaraca žena ukupno stanovnika
55 112 92 204
Jugoslovenski i postjugoslovenski period (od 1918)[uredi | uredi izvor]

Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazio se u sastavu stare opštine Sinj. Tokom rata u Hrvatskoj bio je u sastavu Republike Srpske Krajine.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Na popisu stanovništva 2011. godine, Laktac je imao 2 stanovnika.[11]

Broj stanovnika po popisima[12]
1857 1869 1880 1890 1900 1910 1921 1931 1948 1953 1961 1971 1981 1991 2001 2011
164 0 7 204 257 291 0 282 275 321 163 121 123 124 0 2

Napomena: U 1869. i 1921. podaci su sadržani u naselju Dabar. Do 1900. iskazivano kao deo naselja.

Popis 1991.[uredi | uredi izvor]

Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Laktac je imalo 124 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:

Popis 1991.‍
Srbi
  
 100 80,64%
nepoznato
  
 24 19,35%
ukupno: 124

Raniji popisi[uredi | uredi izvor]

Nacionalnost[13] 1981. 1971. 1961.
Srbi 116 117 161
Jugosloveni 7
Hrvati 4 2
ostali i nepoznato
Ukupno 123 121 163

Crkva[uredi | uredi izvor]

U blizini Laktaca, prema Koljanima se nalazi srpskopravoslavni manastir Dragović.

Prezimena[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  • [1] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine
  • Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9. 

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Milojević, Borivoje (1925). „O privredi i naseljima u dolini Cetine i Krke”. Glasnik srpskog geografskog društva. 11: 66—67. 
  2. ^ Milošević, Ante (1998). Arheološka topografija Cetine. Split: Muzej hrvatskih arheoloških spomenika. str. 49—51. 
  3. ^ Cicvarić, Ivan (1996). „Ubikacija starokršćanskog Ludruma”. Croatia Christiana periodica. 38: 170. 
  4. ^ Obradili Fehim Dž. Spaho, Ahmed S. Aličić; Priredila Behija Zlatar (2007). Opširni popis Kliškog sandžaka iz 1550. godine. Sarajevo: Orijentalni institut u Sarajevu. str. 92. 
  5. ^ Obradili Fehim Dž. Spaho, Ahmed S. Aličić; Priredila Behija Zlatar (2007). Opširni popis Kliškog sandžaka 1550. godine. Sarajevo: Orijentalni institut u Sarajevu. str. 92—94. 
  6. ^ a b Spaho, Fehim Dž. (1985). „Jedan turski popis Sinja i Vrlike iz 1604. godine”. Acta historico-oeconomica Iugoslaviae. 12: 83. 
  7. ^ Hafizović, Fazileta (2016). Popis sela i zemlje sandžaka Krka, Klis i Hercegovina, oslobođenih od Mletačke Republike 1701. godine. Zagreb - Sarajevo: Srpsko kulturno društvo Prosvjeta - Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu - Orijentalni institut u Sarajevu. str. 8—9. 
  8. ^ Hafizović, Fazileta (2016). Popis sela i zemlje sandžaka Krka, Klis i Hercegovina, oslobođenih od Mletačke Republike 1701. godine. BOA TTD 861. Zagreb-Sarajevo: SKD "Prosvjeta" - Centar za komparativnohistorijske i interkulturne studije Filozofskog fakulteta u Zagrebu - Orijentalni institut u Sarajevu. str. 54. 
  9. ^ a b K. K. STATISTISCHEN CENTRAL - COMMISSION (1894). Special-Orts-Repertorien der im Österreichischen Reichsrathe vertretenen Königreiche und Länder. Neubearbeitung auf Grund der Ergebnisse der Volkzählung vom 31. December 1890: XIV. Dalmatien. Wien: Alfred Hölder: K.u.K. Hof- und Universitäts-Buchhändler. str. 117—119. 
  10. ^ Statistica generale della Dalmazia edita dalla giunta provinzionale. Divisione IV: Popolazione. Fascicolo primo. Zara: Tipografia fratelli Battara. 1862. str. 15. 
  11. ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. 2011. Arhivirano iz originala 15. 11. 2013. g. Pristupljeno 21. 4. 2013. 
  12. ^ — Republika Hrvatska — Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.
  13. ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Mapa[uredi | uredi izvor]

Fotografije[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Лактац&oldid=26914767”