Nacionalni identitet

Nacionalni identitet je višeznačni pojam koji u najširem smislu označava identitetsku pripadnost određenoj naciji. Pošto je i sam termin nacija takođe višeznačan, konkretno značenje pojma nacionalni identitet određuje se u zavisnosti od konteksta upotrebe. U političkoj terminologiji, pojam nacionalnog identiteta najčešće se koristi u dva osnovna značenja, od kojih se prvo odnosi na identitetsku pripadnost određenoj etničkoj naciji, a drugo na identitetsku povezanost za određenom nacionalnom državom.

Posmatrano iz ugla etničkog nacionalizma, nacionalni identitet podrazumeva pripadnost određenoj etničkoj naciji, kao zajednici koja okuplja sve svoje pripadnike, bez obzira na teritorijalno-političku podeljenost ili državljanstvo (na primer, nacionalni identitet Srba). Taj oblik nacionalnog identiteta se takođe naziva i etnonacionalni identitet. Na drugoj strani, nacionalni identitet se javlja i kao osećaj pripadnosti određenoj političkoj naciji, koja okuplja sve stanovnike neke države, bez obzira na njihovu etničku pripadnost (na primer, zajednički nacionalni identitet Australijanaca kao državljana Australije).

U procesu izgradnje nacionalnog identiteta u savremenim nacionalnim državama koje su nastajale putem ujedinjavanja više regionalnih političkih entiteta (na primer, ujedinjenje Italije ili Nemačke u 19. veku), vršena je identitetska nacionalizacija odnosno identitetsko oblikovanje zajedničke nacionalne pripadnosti putem izgradnje jedinstvene (italijanske ili nemačke) nacionalnosti. Proces suprotan izgradnji nacionalnog identiteta je razgradnja ili gubljenje nacionalnog identiteta, odnosno identitetska denacionalizacija.

Nacionalni identitet većine građana jedne nacionalne države ili pripadnika jedne etničke nacije teži da se ojača u vremenima političke nestabilnosti ili ratne ugroženosti. Primer je razvoj tajvanskog "nacionalnog" identiteta, koji je ojačao nakon što je Tajvan izgubio status člana Ujedinjenih nacija, koji je prenet na Narodnu Republiku Kinu. Stanovnici Tajvana se i dalje nazivaju Kinezima, ali sve češće se identifikuju prvenstveno kao Tajvanci.

Postoje slučajevi kada se etnonacionalni identitet suprotstavlja nacionalnom identitetu u smislu državne pripadnosti. Na primer, mnogi izraelski Arapi se idetifikuju sa arapskim etnonacionalnim identitetom i podržavaju razne palestinske političke pokrete, dok su istovremeno građani države Izrael, koja je u sukobu sa palestinskim pokretima i mnogim arapskim zemljama.

Takođe, postoje slučajevi u kojima je etnonacionalni identitet određene grupe osporavan ili suzbijan od strane državne vlasti u zemlji u kojoj ta grupa živi. Za vreme komunističke vlasti u Albaniji, sve etničke manjine su bile izložene snažnim pritiscima u cilju albanizacije, tako da je čak bilo kažnjivo da pripadnici nacionalne manjine daju deci nacionalna imena ili da upotrebljavaju svoj jezik u javnosti.

Pozitivno izražavanje nacionalnog identiteta se manifestuje kao rodoljublje ili patriotizam, a negativno kao šovinizam.

Vidi još

• Nacija
• Nacionalnost
• Narod
• Narodnost
• Etnicitet
• Etnička zajednica
• Etnički nacionalizam
• Nacionalna manjina
• Patriotizam
• Državljanstvo

Literatura

• Vuković-Ćalasan, Danijela (2011). Nacionalni identitet i globalizacija. Beograd: Udruženje za političke nauke Srbije. 
• Smit, Antoni D. (1998). Nacionalni identitet. Beograd: Čigoja štampa. 
• Endru Higson, "Nacionalnost: Nacionalni identitet i mediji", Uvod u studije medija, Beograd: Clio, 2005, str. 602-621.