Raja Pavlović
| Radovan Pavlović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Radovan Pavlović |
| Nadimci | Raja |
| Datum rođenja | 6. septembar 1861. |
| Mesto rođenja | Aranđelovac, Srbija |
| Datum smrti | 23. mart 1933. (71 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Jugoslavija |
| Zanimanje | glumac, reditelj i operski pevač |
| Porodica | |
| Supružnik | Persida Pavlović |
Radovan Raja Pavlović (Aranđelovac, 6. septembar 1861 — Beograd, 23. mart 1933) bio je srpski glumac, reditelj i operski pevač.
U Narodnom pozorištu u Beogradu popisano je 340 njegovih uloga, bio je jedan od najboljih pevača u komadima sa pevanjem, operetama, pa i prvim operama na prostoru Srbije.
Karijera[uredi | uredi izvor]
Pavlović je preko trideset godina, od kraja 19. veka do Prvog svetskog rata| pevao najraznovrsnije partije iz vodvilja, komada s pevanjem, opereta i prvih opera na beogradskoj sceni.[1] Posle Stevana Deskaševa on je, do pojave prvih operskih pevača posle Prvog svetskog rata, bio najznačajniji i najbolji srpski pevač.[1] Bez njega se nisu mogli ni zamisliti prvi pokušaji uvođenja operete i opere na beogradskoj sceni. Pored toga, bio je darovit i značajan karakterni glumac.[1]
Pavlović je iz VI razreda beogradske gimnazije pobegao u putujuću družinu Svetislava Dinulovića i u njoj prvi put stupio na scenu 13. oktobra 1880. godine, a ostao do 10. septembra 1881. godine, pa prešao kod Đure Protića.[1] Kod Protića je ostao svega dva meseca, jer mu se ubrzo ukazala mogućnost da stupi u Narodno pozorište u Beogradu.[1]
Dana 15. novembra 1881. godine postao je privremeni, a u martu 1882. godine, na predlog odbornika Janka Veselinovića i redovini član Pozorišta u Beogradu, što se tada tumačilo velikim uspehom.[1] U međuvremenu je pevao na strani u Berlinu, Drezdenu, Lajpcigu i Budimpešti.
Do Prvog svetskog rata i dugo posle rata igrao je i ozbiljnije dramske i naročito karakterne uloge, a vrlo retko se javljao, već pod bremenom godina, u pevačkim partijama.[1]
Pavlović je pevao snažan tenor velikog glasovnog volumena, baritonalne boje, prijatan i topao. Još 1887. godine recenzent dr Milan Jovanović - Morski ga ocenjuje povoljno ističući njegov „jasan i prijatan bariton”, koji se u poslednjoj ariji izdigao do lepog efekta”.[2]
Izuzetno veliki pevački uspeh je imao tumačeći grofa Almavivu 1899. godine, kada jedan recenzent zaključuje da „i dan-danji lepo peva””, ističući se i lepotom i jačinom glasa koji je brzo plenio publiku.[3] Njegovi pevački uspesi traju sve do Prvog svetskog rata i kao da mu glas dobija još više u jačini, u tonskim prelivima, stalno se usavršavao u pevačkoj tehnici. Za njegovu pevačku i glumačku kreaciju Alfija u operi Lepa Jelena (1906) isticalo se u Beogradu da je predstavljala veliki umetnički doživljaj, „a pevao je tako lepo, tako milo, zanosno i divno, da ga je milina bilo slušati”.[4]
Svojim lepim pevačkim sposobnostima on je čak prevazilazio trenutne potrebe beogradske scene, koja još nije imala operu.[1] On je “kao nekim čudom, a za njegovu nesreću” - pisao je recenzent Pavle Marinković - “ostao neprestano na beogradskoj pozornici, mada mu je njegov glas mogao otvoriti vrata na ma kojoj evropskoj pozornici”. Zato što je Pavlović bio zaista neumorni tumač i velikog i najraznovrsnijeg repertoara.[1]
Milan Grol je pravom isticao da su mnoge i značajne pevačke uloge “ostale vezane za njegovo ime” baš zahvaljujući njegovom divnom operskom baritonu “Svojim toplim baritonom” - zaključuje Grol - “i dikcijom s kristalnim samoglasnicima i čistim naglaskom šumadinca ispod Bukulje, Raja Pavlović je načinio u svoje doba popularnom narodnu melodiju.” Prema njegovim uvek verodostojnim interpretacijama proveravali su melodijske verzije narodnih motiva značajni kompozitori Davorin Jenko, Stevan Mokranjac i Josif Marinković.[1]
Pavlović se što je više zalazio u godine s ljubavlju, velikim trudom i darom posvećivao tumačenju najčešće karakternih, ponekad i dramskih uloga pokazujući lep stvaralački smisao za realističnu i studioznu karakterizaciju likova, naročito za isticanje tipičnog i lokalnog u evokaciji srpskog sveta.[1] Pavlović je bio, nesumnjivo, dobar glumac i odličan pevač.[1]
Bila je oženjen glumcom Persidom Pavlović.[5]
Uloge[uredi | uredi izvor]
Glumio je u srpskom nemom filmu Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa iz 1911. godine.[6]
Popisano je 340 uloga Pavlovića u pozorišnim predstavama Narodnog pozorišta u Beogradu. Značajne su njegove sledeće uloge[7] :
- Grof Almavila (Seviljski berberin Bomaršea)
- Kajgana (Ženidba Gogolja)
- Andra (Riđokosa Lukačija)
- Ferfaks (Gejša, muzika Džona Sidnija)
- Stanislav (Ptičar, opereta Vesta - Helda, muzika Karla Celera)
- Pišta Čilak (Agneša, drama s pevanjem, Š. Lukačija, muzika Ferenca Erkla)
- Jovan (Jovančini svatovi, komična opera, Žila Barlea - Mišela Karea, muzika Žila Masnea)
- Alfio (Kavaleria rustikana Maskanjija),
- Grense (Korneviljska zvona R. Planketa)
- Grof Almaviva (Seviljski berberin Rosinija)
- Vlada (Vračara, opereta, M. Miloa, muzika D. Jenka)
- Beto (Maskota, opereta, A. Dirla i A. Šivoa, muzika Edmona Odrana)
- Paris (Lepa Jelena, muzika Žaka Ofenbaha)
- Turčin (Suđaje, dramolet, Ljubinka Petrovića. muzika Josifa Marinkovića)
- Rade (Zidanje Ravanice, komad s pevanjem, A. Nikolića, muzika J. Šlezingera).
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z i j k Istorija srpskog pozorišta od srednjeg veka do modernog doba teatroslov.mpus.org.rs 19. 11. 2023.
- ^ Dr M. Jovanović - Morski. “Otadžbina”, 1887.
- ^ Borivoje Popović, “Delo”, 1899, knj. XXI.
- ^ “Mali žurnal”, 1906, br. 326.
- ^ „Persa Pavlović”. teatroslov.mpus.org.rs. Pristupljeno 7. 3. 2023.
- ^ „Karađorđe (1911)”. IMDb. Pristupljeno 7. 3. 2023.
- ^ Raja Pavlović teatroslov.mpus.org.rs
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Raja Pavlović na sajtu teatroslov.mpus.org.rs
