Crvica (Srebrenica)
Crvica | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština | Srebrenica |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  494 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 00′ 57″ S; 19° 34′ 44″ I / 44.015866° S; 19.578773° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Crvica Crvica na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 056 |
Crvica je naseljeno mjesto u opštini Srebrenica, Republika Srpska, BiH. Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naselju je živjelo 494 stanovnika.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Crvica je najveće naselje u srednjopodrinjskoj oblasti Osat, i nalazi se u njegovom središtu.[1] Locirana je pored Bajine Bašte i Skelana na rijeci Drini. Na drugoj obali Drine se nalazi istoimeno naselje Crvica, sa kojim je kroz istoriju činilo cjelinu.[1] Nalazi se na obroncima planine Javor.
Obuhvata površinu od 1.105 hektara, odnosno 11 km², i čini je 13 zaseoka: Gručići, Rajetkovići, Laćići, Brđani, Vraca, Kalimanići, Gravik, Potočari, Bitovići, Batašići, Rađići, Stevanovići i Petriča.[1] Ujedno je i sjedište istoimene mjesne zajednice.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Na području Crvice se nalaze tri antička nalazišta: lokalitet Rašće u centru Crvice i lokaliteti Radlovac i Bijeli kamen.[1]
Austrijska vojska u kojoj je bio veliki broj srpskih dobrovoljaca je u jesen 1688. godine izvršila pohod na ovo područje, koje je tada bilo pod kontrolom Osmanskog cartva. Osmanlije su nakon napada izvršile kontranapad i tom prilikom opustošile sela pored Drine, a u Crvici je spaljena crkva na Otavama.[1] Nakon austrijsko-turskih ratova je nastupilo tridesetogodišnje primirje kada Crvičani podižu novu crkvu na 50 metara dalje od porušenog starog hrama.[1]
Godine 1736. dolazi do novih austrijsko-turskih ratova na području Osata, a srpski dobrovoljci u redovima austrijske vojske koje su predvodili Jovan Đurišić i Staniša Mlatišuma, oslobađaju 1738. čitavo područje srednjeg Podrinja, uključujući i Osat.[1] Godinu dana kasnije Austrija zaknjučuje mir sa Osmanskim carstvom 1739. godine u Beogradu.[1]
Kada je Austrija ponovo ušla u rat sa Osmanlijama 1788, srpski dobrovoljci koje je predvodio Mihailo Mihaljević ponovo oslobađaju čitavo područje srednjeg Podrinja.[1] Nedugo zatim, Austrijsko carstvo ponovo sklapa mir sa Osmanskim carstvom 1791, i povlači se iz Beograda.[1] Nakon ovoga dolazi do masovnog iseljavanja Srba preko Save u Austriju.[1]
Prvi srpski ustanak[uredi | uredi izvor]
Pred Prvi srpski ustanak na području Osata su janjičari vršili teror, tako da se srpsko stanovništvo organizovalo u odbrani od janjičarskih upada u ovu oblast.[1] Srbe je u to vrijeme predvodio Marko Vasić, kovač iz zaseoka Gručići u Crvici.[1] Kada je izbio Prvi srpski ustanak, Hadži Melentije Stevanović iz Osata je pozvao Marka Vasića da se pridruži ustanicima.[1] Marko Vasić je zajedno sa Protom Matejom Nenadovićem, Jakovom Nenadovićem i Hadži Melentijem Stevanovićem učestvovao u prvim ustaničkim borbama na Drini 1804.[1] Pošto se istakao u borbama, pozvan je kod Karađorđa koji mu je rekao: „Ja sam Karađorđe, a ti si od danas Karamarko“. Karamarko Vasić (od tada), je od Karađorđa tražio vojsku da oslobodi Osat.[1] Data mu je vojska i vojvoda Lazar Mutap nakon čega su 1804. oslobodili veći dio Osata i Crvicu.[1] Ovaj pohod je uskoro propao, a Karamarko Vasić i Hadži Melentije Stevanović su u više navrata predvodili borbe na Drini.[1]
Srpski ustanici su 14. septembra (po starom kalendaru, na Krstovdan) 1807. na području Osata izvojevali pobjedu nad Osmanlijama, da bi u bici koja se desila na Lučindan 1808. Osmanlije opustošile Osat a u samoj Crvici zarobili 66 Srba.[1] Zarobljene Srbe su koristili kao živi štit u borbi kod Skelana, da bi Karamarko Vasić u novom okršaju oslobodio zarobljene i potisnuo tursku vojsko do Srebrenice.[1] U Crvicu je na Mitrovdan 1808. upala turska vojska i izvršila pokolj stanovništva koje se okupilo na seoskoj slavi.[1] Srpski ustanici predvođeni Karamarkom Vasićem su napustili Osat 1813, nakon čega dolazi do gušenja Prvog srpskog ustanka.[1] Godine 1834. je došlo do masovnog naseljavanja Turaka prognanih iz Sokolske nahije na područje Osata, a 1862. do naseljavanja Turaka prognanih iz Užica.[1]
Prvi svjetski rat[uredi | uredi izvor]
Odmah po izbijanju Prvog svetskog rata, šuckori su u Crvici uhapsili trgovca Damnjana Stojkanovića, njegovog brata Sovrena i četvoricu Jakovljevića (Pavle, Jovo, Petar i Milan), i otpremili ih u logor Arad.[1] Od njih je samo Damnjan Stojkanović preživio logor.[1] Većina stanovništva Crvice se prebacila preko Drine, a muškarci su stupili u srpske dobrovoljačke odrede, najčešće u užičku združenu brigadu.[1] Dobrovoljci su pod komandom majora Koste Todorovića prešli Drinu i vodili borbe na području Osata i srednjeg Podrinja u septembru 1914.[1] Grupu Crvičana koje je zarobila austrougarska vojska i odvela u logore, je tokom rata odvedena na ruski front, odakle su prebjegli na stranu Rusa.[1] U Dobrudži su osnovane dvije srpske dobrovoljačke divizije koje odlaze na Solunski front pod imenom Jugoslovenska dobrovoljačka divizija.[1] U ovoj divizije je bilo 28. Crvičana.[1]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva FNRJ 1946, u Crvici je živjelo 1.260 stanovnika.[1]
| Nacionalnost[3] | 2013. | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. |
| Srbi | 494 | 475 | 708 | 920 | 1.071 |
| Jugosloveni | 2 | 1 | |||
| Crnogorci | 2 | ||||
| Muslimani | 1 | ||||
| ostali i nepoznato | 1 | 5 | 2 | 1 | |
| Ukupno | 494 | 478 | 717 | 922 | 1.072 |
| Demografija[3] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1961. | 1.072 | |
| 1971. | 922 | |
| 1981. | 717 | |
| 1991. | 478 | |
| 2013. | 494 | |
Znameniti Crvičani[uredi | uredi izvor]
- Marko Vasić (Karamarko Vasić), jedan od vođa Prvog srpskog ustanka, Vojvoda račanske knežine[1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o p r s t ć u f h c č dž š aa ab Sto godina crkve u Crvici i razvoj duhovnog života u Osatu, Cvetko Stojkanović, Stefan Co Arsenijević, Bajina Bašta (2009)
- ^ „Mjesne zajednice Srebrenice”. srebrenica.gov.ba. Arhivirano iz originala 01. 05. 2017. g. Pristupljeno 23. 11. 2016.
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Sto godina crkve u Crvici i razvoj duhovnog života u Osatu, Cvetko Stojkanović, Izdavač: Stefan Co Arsenijević, Bajina Bašta. 2009. ISBN 978-86-88031-01-1. (Tiraž 500)
- Bratunac i okolinau mojim sećanjima, Đorđe Beatović, Beograd (1981)
