Kninska Krajina
_2.jpg)
Kninska krajina je geografska oblast u današnjoj Republici Hrvatskoj. Obuhvata predeo oko grada Knina u Severnoj Dalmaciji. Pre operacije „Oluja“ ovaj predeo je bio većinski naseljen Srbima. Tokom rata u Hrvatskoj Kninska krajina je bila deo Republike Srpske Krajine.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Kninska krajina se nalazi između oblasti Bukovice na jugozapadu, Cetinske krajine na jugoistoku, Like na severozapadu, Drniške krajine (u Zagori) na jugu, i Završja u Bosni i Hercegovini na istoku.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Pred turski period[uredi | uredi izvor]
Postoje različita mišljenja o tome ko je, i kada naseljavao Kninsku krajinu tokom vekova. Hrvatski izvori tvrde da su Hrvati živeli u Severnoj Dalmaciji još u 7. veku. Takođe kao jedan od dokaza navode to što je Knin bio sedište hrvatskog kralja Zvonimira. Neki srpski izvori pak tvrde da je Zvonimir vladao Srbima, i da su ga Srbi ubili kada je pokušao da ovaj predeo stavi pod „latinsku vlast“ .[1] Postoji i mišljenje da je srpski kralj Bodin držao Kninsku krajinu i celu Severnu Dalmaciju pod svojom vlašću, i da je stoga ovaj predeo srpski.[2] Po trećim izvorima, Srbi nisu starosedeoci Knina i njegove teritorije, ali u njemu čine većinu već u 14. veku, i to pre kosovskog boja, o čemu svedoči i manastir Krupa, podignut 1317. godine, kao i manastir Krka podignut 1350. Kninsku krajinu su počeli da naseljavaju Srbi iz Bosne još krajem 12. veka, a te migracije su posebno učestale kada je Ban Tvrtko Kotromanić u sastav svoje države uvrstio i Severnu Dalmaciju sve do Velebita.[3]
16 – 20. vek[uredi | uredi izvor]
U 16. veku Turci, polaku zauzimaju celu Dalmaciju (u kojoj se pre toga smenjivala mletačka i ugarska vlast) a u njoj i Kninsku krajinu. Hrvatsko stanovništvo beži, dok srpsko ostaje, i konstantno naseljava ovu teritoriju iz drugih srpskih krajeva, naročito u periodu od 1523—1527.[4]
Požarevačkim mirom Kninska krajina podpada pod mletačku vlast i ostaje sve do mira u Kampoformiju, 18. oktobra 1797. kada su Istra, cela Dalmacija, i Boka kotorska, pripale Austriji. Pod austrijskom vlašću ostaje sve do napoleonove pobede nad ruskom i austrijskom vojskom kod Austerlica 1805, kada ceo ovaj prostor potpada pod Francusku vlast.[4]
Ipak, ni francuska uprava nije dugo trajala i već 1813. Austrija će opet zavladati kninskim prostorom.[4] Ova vladavina će trajati sve do uspostavljanja Kraljevine SHS i tada će ovaj prostor posle više vekova opet doći pod vlast Južnih Slovena.
U Dalmaciji je 1864. stupio na snagu novi opštinski zakon, na čelo kninske opštine su izabrani narodni kandidati, što je kasnije proslavljano drugog dana Božića.[5]
20. vek[uredi | uredi izvor]
Tokom Drugog svetskog rata, Kninsku krajinu okupiraju Italijani, a Jugoslavija oslobađa ovu teritoriju vojnom akcijom Kninska operacija 1944. Nakon rata, ona ulazi u sastav NR Hrvatske.
Kraj 20. veka[uredi | uredi izvor]
Za vreme raspada SFRJ, Kninska Krajina je sredinom 1990. godin imala značajnu ulogu u formiranju Zajednice opština Sjeverne Dalmacije i Like, koja je već krajem iste godine prerasla u SAO Krajinu, a kasnije u Republiku Srpsku Krajinu (1991-1995). U vojnoj operaciji Oluja u avgustu 1995. godine Hrvatska vojska zauzima Knin i okolinu, stavlja ga pod kontrolu Republike Hrvatske, proteravajući većinsko srpsko stanovništvo.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Knin
- Severna Dalmacija
- Bukovica (oblast)
- Cetinska krajina
- Lika
- Drniška krajina
- Ravni Kotari
- Republika Srpska Krajina
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Veliša Raičević-Psunjski. „Hrvati u svetlu istorijske istine” (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd, mart 1944. Arhivirano iz originala 16. 05. 2013. g. Pristupljeno 21. jul 2010.
- ^ Dr Đorđe Janković. „Kninska krajina u srednjem vijeku - arheološka svjedočanstva materijalne kulture” (na jeziku: (jezik: srpski)). Projekat Rastko. Pristupljeno 21. jul 2010.
- ^ „Pojava Srba i pravoslavnja u sjvernoj Dalmaciji” (na jeziku: (jezik: srpski)). 2004. SPC - Dalmatinska Eparhija. Pristupljeno 21. jul 2010.
- ^ a b v „Eparhija dalmatinska, novosti.” (na jeziku: (jezik: srpski)). 2004. SPC - Dalmatinska Eparhija. Pristupljeno 21. jul 2010.
- ^ "Politika", 1. feb. 1941
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Veselinović, Rajko (1986). „Srbi u Dalmaciji”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 7—66.
- Jakovljević, Aleksandar; Isailović, Neven (2013a). „Popis nahije Kosovo iz 1574. godine”. Mešovita građa (Miscellanea). 34: 25—70.
- Jakovljević, Aleksandar; Isailović, Neven (2013b). „Popis nahije Petrovo polje iz 1574. godine”. Inicijal: Časopis za srednjovekovne studije. 1: 255—290.
- Jačov, Marko (1984). Venecija i Srbi u Dalmaciji u XVIII veku. Beograd: Istorijski institut SANU.[mrtva veza]
- Milutinović, Kosta (1981). „Srbi u Dalmaciji 1797-1878”. Istorija srpskog naroda. knj. 5, sv. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 277—307.
- Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Dr Đorđe Janković. „Kninska krajina u srednjem vijeku - arheološka svjedočanstva materijalne kulture” (na jeziku: (jezik: srpski)). Projekat Rastko. Pristupljeno 21. jul 2010.