Merilend

Uredi veze
Koordinate: 39° 00′ S; 76° 42′ Z / 39° S; 76.7° Z / 39; -76.7
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Merilend
Položaj Merilenda
Država SAD
Glavni gradAnapolis
Najveći gradBaltimor
Proglašenje za
 državu		 — datum: 28. april 1788.
 — poredak: 7.
GuvernerLari Hogan
Površina32.133 km2
Stanovništvo2010.
 — broj st.5.633.597
 — gustina st.175,32 st./km2
 — ISO 3166-2US-MD
Zvanični veb-sajt Izmenite ovo na Vikipodacima

Merilend ili Meriland (engl. Maryland), američka je država. Graniči se sa Virdžinijom, Zapadnom Virdžinijom i gradom Vašingtonom na jugu i zapadu, Pensilvanijom na severu i Delaverom na istoku.[1] Merilend je sedma država koja je ratifikovala Ustav Sjedinjenih Država.[2] Najnaseljeniji grad je Baltimor a glavni grad je Anapolis. Država je dobila ime po Henrijeti Mariji od Francuske, ženi Čarlsa I Stjuarta.[3]

Smatra se da je Merilend kolevka verske slobode u Americi.[4][5] Država je formirana od strane Džordža Kalverta početkom 17. veka kao njegovo planirano utočište za proganjane katolike iz Engleske.[4][5][6] Džordž Kalvert je bio prvi Gospodar Baltimora.[4][5] Država je odigrala ključnu ulogu u osnivanju Vašingtona, koja je osnovana na zemljištu koje je donirala država.[7]

Merilend je jedna od najmanjih država u SAD kao i jedna od najgušće naseljenih sa oko šest miliona stanovnika.[8][9] Merilend je imao najveću srednju vrednost prihoda domaćinstva bilo koje države, sa svojom neposrednom blizinom glavnog grada, i veoma raznovrsnom ekonomijom koja obuhvata proizvodnju, usluge i biotehnologije.[10]

Demografija[uredi | uredi izvor]

Demografija
1900.1910.1920.1930.1940.1950.1960.1970.1980.1990.2000.2010.
1.188.0441.295.3461.449.6611.631.5261.821.2442.343.0013.100.6893.922.3994.216.9754.781.4685.296.4865.773.552

Najveći gradovi[uredi | uredi izvor]

 
№ Grad Populacija
Baltimor
Baltimor
Kolambija (Merilend)
Kolambija 		1. Baltimor 620.961 Džermantaun
Džermantaun
Silver Spring
Silver Spring
2. Kolambija 99.615
3. Džermantaun 86.395
4. Silver Spring 71.452
5. Voldorf 67.752
6. Glen Barni 67.639
7. Elikot Siti 65.834
8. Frederik 65.239
9. Dandalk 63.597
10. Rokvil 61.209


Geografske regije u Merilendu

Prema popisu iz 2015. godine u Merilendu živi 6.006.401 stanovnika što je povećanje od 4,03% u odnosu popis iz 2010. godine.[11]

Ovo uključuje prirodni priraštaj od poslednjeg popisa (464,251 rođenih, 275,093 umrlih) i porast usled migracije od 116,713 ljudi.[12]

Merilend kao mala država pokazuje karakteristike i severne i južne regije SAD. Generalno, zapadni Merilend ima apalačku kulturu; a južni i istočni deo južnjačku kulturu.[13] [14]

Jezik[uredi | uredi izvor]

Španski jezik se najviše govori u državi, posle engleskog.[15]

Urbana i ruralna područja[uredi | uredi izvor]

Populacija u Merilendu je najviše koncentrisana u okolini Vašingtona i Baltimora

Većina stanovništva živi u centralnom regionu države, u okolini Baltimora i Vašingtona.[16][17]

Većina populacije je koncentrisana u gradovima i predgrađima najvećih gradova. Istorijski gledano, svi gradovi su nastajali u dolinama velikih reka, kao i glavni grad Anapolis koji leži na Severnoj reci koja se uliva u Česapik zaliv.[18]

Rasne i etničke grupe[uredi | uredi izvor]

Rasna struktura stanovništva
Rasa 1970[19] 1990[traži se izvor] 2000[traži se izvor] 2010[20]
Belci 81,5% 71,0% 64,0% 60,8%
Crnci 17,8% 24,9% 27,9% 29,8%
Azijati 0,5% 2,9% 4,0% 5,5%
Američki starosedeoci 0,1% 0,3% 0,3% 0,3%
druge rase 0,1% 0,9% 1,8% 3,6%

Po popisu iz 1970. godine u Merilendu je živelo 17,8% Afro-Amerikanaca i 80,4% belaca.[21]

Afro-Amerikanci formiraju znatan deo stanovništva države - skoro 30% prema popisu iz 2010. godine[22] većina su potomci ljudi transportovanih iz zapadne Afrike kao robovi,[23][24] a mnogi su i mešane rase, uključujući Evropljane i starosedeoce.[25]

Koncentracije Afro-Amerikanaca žive u Baltimoru, Okrugu Princa Džordža i predgrađu Vašingtona.

Što se tiče evropskih naroda, najbrojniji su Nemci (15%), Irci (11%), Englezi (8%), Italijani (6%), i Poljaci (3%).[26]

Irci najčešće žive u okrugu Baltimora[27] i u severnim i istočnim delovima Vašingtona.[28][29][30]), kao i u zapadnom Merilendu, gde su irski imigranti pomogli izgradnju železnice.[27]

Veliki procenat stanovništva na istočnoj obali i u južnom delu su potomci britanskih doseljenika.[31] Istočnu obalu su naselili protestanti, uglavnom metodisti, a južni okruzi su pripali engleskim katolicima. Noviji evropski imigranti krajem 19. i početkom 20. veka prvo su naselili Baltimor, koji ih privukao svojim industrijskih poslovima. Mnogi od italijanskih, poljskih, čeških, i grčkih potomaka i dalje žive na tom području.[32]

Mnogi narodi iz istočne Evrope, kao što su Hrvati, Rusi i Ukrajinci, njihov broj se značajno povećao između 1990. i 2010 godine. Posle raspada Sovjetskog Saveza, Jugoslavije i Čehoslovačke, mnogi imigranti iz istočne Evrope došli u SAD - 12% njih boravi u Merilendu.[33][34][35]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Spisak ostrva u Merilendu i Spisak reka u Merilendu

Merilend ima površinu od 32.133,2 km² i po površini ga možemo uporediti sa Belgijom čija je površina 30.530 km².[36] To je 42. država po veličini u SAD.

Najviša tačka sa nadmorskom visinom od 1.020 m je vrh Hoj Krest na planini Bekboun, u blizini granice sa Zapadnom Virdžinijom.[37]

Geologija[uredi | uredi izvor]

Zemljotresi u Merilendu su česti i mali zbog blizine države od zone zemljotresa.[38][39] Zemljotres u Virdžiniji 2011. godine umereno se osetio širom Merilenda. Zgrade u celoj državi nisu dobro dizajnirane za zemljotrese i mogu lako pretrpeti štetu.[40]

Često se ponavlja tvrdnja da je Merilend jedina država bez prirodnih jezera, a ta tvrdnja nije tačna. Lorel Oksbou jezero je staro više od sto godina, prostire se na površini od 55 hektara i nalazi se 2 кm severno od Merilend sitija.[41][42][43] "Čuvs jezero" je prirodno jezero površine sedam hektara, udaljeno 2 кm jugoistočno od Aper Marlbora..[44] Postoje brojna veštačka jezera, najveće je Dip Krik jezero.[45]

Flora[uredi | uredi izvor]

Rudbekija, najpoznatiji cvet u državi.[46]

Kao što je tipično za države na istočnoj obali, u Merilendu je biljni život bogat i zdrav. Velika količina godišnjih padavina omogućava rod mnogih vrsta biljaka.[47]

Mnoge vrste biljaka koje nisu tipične za ovo podneblje se uzgaja u državi, većina se uzgaja kao ukrasne biljke. Neke od njih su Čempres, Južna Mangolija, kao i drvo palme u toplijem, istočnom delu države.[48] Cvet koji se najčešće može videti u državi je Rudbekija, može se videti na svakom koraku i raste širom države. Na ovim cvetovima najčešće možemo videti baltimorškog letira koji je najpoznatiji insekt u državi.[49] 435 vrsti ptica je registrovano u Merilendu.[50]

Fauna[uredi | uredi izvor]

Država gaji veliki broj belorepih jelena, posebno u šumovitom i planinskom delu. Razni sisari se mogu naći u rasponu od planinskog venca na zapadu do centralnog područja države. Najpoznatije životinje su mrki medved,[51] ris,[52] lisica, kojoti,[53] rakuni, i ostali.[51]

Divlji konji na putevima Merilenda.

Postoji populacija retkih divljih konja pronađenih na Asatig ostrvima[54] i veruje se da su ti konji pobegli sa brodoloma.[54] Česapik retriver je rasa pasa koji posebno voli sportove na vodi, lov i spašavanja ljudi na području Česapika.[55] 1878. godine čizopik retriver je prva retriver rasa priznata od strane američkog Kenel kluba, a kasnije ga je univerzitet u Baltimoru uzeo kao svoju maskotu.[56]

Okruženje[uredi | uredi izvor]

Merilend se udružio sa susednim državama krajem 20. veka da bi se poboljšalo stanje u Česapik zalivu. Vodeni život i morski plodovi su bili ugroženi razvojem industrije.[57][58] Godine 2007. magazin Forbs je ocenio Merilend kao petu "najzeleniju državu u SAD". Merilend zauzima 40. mesto u ukupnoj potrošnji energije širom zemlje, a uspeo je da najviše smanji toksični otpad po glavi stanovnika od svih.[59]

Transport[uredi | uredi izvor]

Ministarstvo saobraćaja Merilenda, sa sedištem u gradu Hanover, nadgleda prevoz u državi kroz razne administracije na nivou agencija.[60] Nezavisni transportni organ, sa sedištem u Baltimoru, održava i upravlja svim putevima u državi.[61]

Most kod Česapik zaliva povezuje istočnu i zapadnu stranu

Putevi[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Spisak auto-puteva u Merilendu

Auto-put I-95, prolazi kroz državu u dužini od 180 km, ulazi u severoistok države, zatim kroz Baltimor, pa sve do Vudro Vilson mosta. I-70 ulazi iz Pensilvanije severno od grada Hankok i nastavlja istočno 150 km od Baltimora, povezujući gradove Hagerstaun i Frederik. I-83 ima 55 km u Merilendu i povezuje Baltimor i centralnu Pensilvaniju.

Meriland takođe ima sistem državnih auto-puteva koji sadrže puteve numerisane od 2 do 999, međutim, većina puteva sa većim brojevima su relativno kratki.[62]

Aerodrom[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Lista aerodroma u Merilendu

Najveći aerodrom u Merilendu je Baltimor-Vašington aerodrom poznatiji kao BWI. Ostali aerodrom za komercijalne letove su Hegerstaun i Solsberi.[63]

Postoje i dva aerdodroma u predgrađu Vašingtona, Međunarodni aerodrom i aerodrom Ronald Regan[64][65]

Železnički transport[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Spisak železničkih puteva u Merilendu

Amtrak vozovi, uključujući velike brzine Asele ekspres staju na svim većim stanicama u Baltimoru, a zatim povezuju ovaj grad sa Vašingtonom. Pored toga, postoji pruga od Rokvila do Kamberlenda.[66]

Sport[uredi | uredi izvor]

Domaći teren Baltimor rejvensa.
Vidi još: Sport u Merilendu

Merilend ima niz velikih i manjih profesionalnih sportskih franšiza. Dva tima igraju u Nacionalnoj fudbalskoj ligi, to su Baltimor rejvensi i Vašington redskinsi.

Merilend ima značajan istorijski ugled kada su talentovani sportisti u pitanju, neki od njih su Majkl Felps, Rej Luis, Džimi Foks, Frenk Robinson.[67]

Merilend je takođe domaćin jedne od tri trke konja godišnjeg Tripl Kraun turnira, koji se održava svakog proleća u Baltimoru.

Kauntri klub organizuje tri golf turnira za Ju-Es open i PGA prvenstvo.[68]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Map of Maryland (MD)”. 
  2. ^ „Maryland the Seventh State”. 
  3. ^ „Maryland's Name”. Catholic History of Maryland. Simon & Schuster. Pristupljeno 20. 7. 2012. 
  4. ^ a b v "George Calvert and Cecilius Calvert, Barons Baltimore" William Hand Browne, Nabu Press (August 1, ). . 2010. ISBN 978-1-176-62539-6.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  5. ^ a b v "Reconstructing the Brick Chapel of 1667" Page 1, See section entitled "The Birthplace of Religious Freedom" http://stmaryscity.org/wp-content/uploads/2013/07/Chapel-Reconstruction.pdf Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. mart 2014)
  6. ^ Cecilius Calvert, "Instructions to the Colonists by Lord Baltimore, (1633)" in Clayton Coleman Hall, ed., Narratives of Early Maryland, 1633–1684 (NY: Charles Scribner's Sons, 1910), 11–23.
  7. ^ „The History of Washington, DC”. 
  8. ^ „U.S. State Population by Rank (Update for 2023!)”. 
  9. ^ „What is the smallest state in the US? These are the 10 smallest states across America.”. 
  10. ^ „State Median Household Income Patterns: 1990–2010”. U.S. Census Bureau. Pristupljeno 6. 8. 2012. 
  11. ^ „Table 1. Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2015” (CSV). U.S. Census Bureau. 24. 12. 2015. Pristupljeno 24. 12. 2015. 
  12. ^ „Population and Population Internal Points by State: 2000”. 
  13. ^ „The South As It's [sic] Own Nation”. League of the South. 2004. Arhivirano iz originala 5. 6. 2008. g. Pristupljeno 23. 5. 2008. „On the other hand, areas beyond these thirteen States maintain their Southern culture to varying degrees. Much of Missouri remains basically Southern, as do parts of southern Maryland and Maryland's eastern shore.” 
  14. ^ Beck, John; Randall, Aaron; Frandsen, Wendy (27. 6. 2007). „Southern Culture: An Introduction” (PDF). Durham, North Carolina: Carolina Academic Press. str. 14—15. Pristupljeno 23. 5. 2008. „Kentucky, Missouri, West Virginia [...] and Maryland —slaveholding states and regions before the Civil War that did not secede from the Union – are also often included as part of the South. As border states, these states always were crossroads of values and customs, and today [...] parts of Maryland seem to have become part of the "Northeast."”  Nepoznati parametar |name-list-style= ignorisan (pomoć)
  15. ^ „Maryland Languages”. City-Data. Pristupljeno 14. 9. 2016. 
  16. ^ „Baltimore Population 2024”. 
  17. ^ „MARYLAND AT A GLANCE”. 
  18. ^ „ABOUT THE SEVERN RIVER”. 
  19. ^ Population Division, Laura K. Yax. „Historical Census Statistics on Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990, For The United States, Regions, Divisions, and States”. Arhivirano iz originala 25. 7. 2008. g. 
  20. ^ „Maryland QuickFacts from the US Census Bureau”. Arhivirano iz originala 07. 02. 2015. g. Pristupljeno 14. 1. 2015. 
  21. ^ „Maryland – Race and Hispanic Origin: 1790 to 1990”. U.S. Census Bureau. Pristupljeno 18. 4. 2012. 
  22. ^ „Maryland QuickFacts”. U.S. Census Bureau. 23. 12. 2011. Arhivirano iz originala 07. 02. 2015. g. Pristupljeno 14. 1. 2012. 
  23. ^ „Tracing the Travels of Maryland’s African Americans”. 
  24. ^ „Maryland Population by Race & Ethnicity”. 
  25. ^ „Maryland Population by Race & Ethnicity”. 
  26. ^ Data Access and Dissemination Systems (DADS). „American FactFinder – Results”. Pristupljeno 14. 1. 2015. 
  27. ^ a b "Irish Immigrants in Baltimore: Introduction", Teaching American History in Maryland, Maryland State Archives, http://teaching.msa.maryland.gov/000001/000000/000131/html/t131.html
  28. ^ "Swampoodle: The neighborhood behind the play", ABC Channel 7: TBD online magazine, Alia E. Dastagir May 23, 2011 (PAGE TWO) „Archived copy”. Arhivirano iz originala 6. 6. 2013. g. Pristupljeno 11. 6. 2014. 
  29. ^ "Swampoodle: The neighborhood behind the play", ABC Channel 7: TBD online magazine, Alia E. Dastagir May 23, 2011 „Archived copy”. Arhivirano iz originala 6. 6. 2013. g. Pristupljeno 11. 6. 2014. 
  30. ^ ""Washington, DC Genealogy Research, Resources, and Records: Irish Neighborhoods in Old Washington", Genweb.org, http://www.theusgenweb.org/dcgenweb/history/irish.shtml Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. maj 2017)
  31. ^ „The settlement of Maryland”. 
  32. ^ „Maryland”. 
  33. ^ „European Immigrants in the United States”. migrationpolicy.org. 31. 7. 2018. Pristupljeno 14. 1. 2015. 
  34. ^ „Cities with the Highest Percentage of Russians in Maryland”. Pristupljeno 14. 1. 2015. 
  35. ^ Ethnic groups in Baltimore
  36. ^ „Belgium”. CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. 15. 5. 2008. Arhivirano iz originala 12. 09. 2019. g. Pristupljeno 15. 5. 2008. „Area – comparative: about the size of Maryland” 
  37. ^ „geografija sjedinjenih država za decu: Mariland”. sr.tristarhistory.org. Pristupljeno 2023-01-26. 
  38. ^ „M2.0 – Maryland”. Arhivirano iz originala 17. 1. 2013. g. Pristupljeno 25. 11. 2012. 
  39. ^ „M3.4 – Maryland Potomac-Shenandoah Region”. Arhivirano iz originala 2. 11. 2012. g. Pristupljeno 25. 11. 2012. 
  40. ^ „Earthquakes and Maryland”. 
  41. ^ „Oxbow Nature Preserve; "Laurel Oxbow Lake is the largest naturally occurring body of freshwater in Maryland; other lakes (of significant size) are the result of damming creeks" by man.” (PDF). The Nature Conservancy. 2016. Arhivirano iz originala (PDF) 18. 10. 2016. g. Pristupljeno 1. 10. 2016. 
  42. ^ „Oxbow Natural Area”. Anne Arundel County Recreation and Parks Department. 2016. Arhivirano iz originala 18. 04. 2019. g. Pristupljeno 1. 10. 2016. 
  43. ^ „Oxbow Observation Platform, may be the largest naturally occurring fresh water lake in Maryland”. Russett Community Association. 2009. Pristupljeno 1. 10. 2016. [mrtva veza]
  44. ^ „The National Map (search on Chews Lake)”. USGS. 2016. Pristupljeno 1. 10. 2016. 
  45. ^ „MARYLAND AT A GLANCE”. 
  46. ^ „MARYLAND AT A GLANCE: STATE SYMBOLS, Maryland State Flower – Black-Eyed Susan”. Maryland Manual Online. Maryland State Archives. Pristupljeno 20. 5. 2014. 
  47. ^ „Maryland Plants and Wildlife”. 
  48. ^ Bozman, John Leeds (1837). The History of Maryland, From its first settlement, in 1633, to the restoration, in 1660, with a copious introduction, and notes and illustrations. J. Lucas & E.K. Deaver. ISBN 9780608438610. 
  49. ^ Euphydryas phaeton (Drury, 1773) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. septembar 2010), Butterflies and Moths of North America
  50. ^ „Official list of the birds of Maryland” (PDF). Maryland/District of Columbia Records Committee. Arhivirano iz originala (PDF) 9. 7. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2009. 
  51. ^ a b „Maryland Animals”. Arhivirano iz originala 30. 8. 2007. g. Pristupljeno 30. 8. 2007. 
  52. ^ Therres, Glenn (jesen 2007). „Lions in our mountains? The mystery of cougars in Maryland” (PDF). Wildlife and Heritage. Maryland Department of Natural Resources. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 4. 2011. g. Pristupljeno 6. 7. 2009. „Historically bobcats were distributed statewide but during the post colonization period densities began to plummet. By the mid-1900s, populations had probably reached all-time lows, with remnant populations existing only in western Maryland. This prompted the Department of Natural Resources (DNR) to classify them as a state-listed "Species of Special Concern." During the past quarter century, occupied range and densities have increased markedly. Results from the annual Bowhunter Survey and the Hunter Mail survey have identified bobcat sightings in 14 of Maryland's 23 counties. Currently, bobcats have dual legal classification in Maryland. In addition to the Species of Special Concern designation, they are also defined as a Game Animal / Furbearer with a closed harvest season.” 
  53. ^ „Coyotes in Maryland”. Maryland Department of Natural Resources. Arhivirano iz originala 15. 8. 2011. g. Pristupljeno 16. 9. 2011. „Coyotes were historically a western species with core populations found west of the Mississippi River. Alterations and/or elimination of competing predators during the post-European colonization period facilitated rapid range expansion into eastern North America during the 20th Century. Established populations now occur in every state and province in North America. Coyotes are a relatively new addition to local ecosystems, and were first documented in Maryland during 1972. Initial substantiated sightings occurred in Cecil, Frederick and Washington counties. Since that time population densities and occupied range have expanded incrementally and coyotes now occur statewide.” 
  54. ^ a b „Assateague Island National Seashore wild Ponies”. Assateagueisland.com. Pristupljeno 24. 10. 2010. 
  55. ^ „Chesapeake Bay Retriever History”. K9web.com. Arhivirano iz originala 24. 10. 2010. g. Pristupljeno 24. 10. 2010. 
  56. ^ „True Grit Statue”. 
  57. ^ Goodman, Peter S. (1. 8. 1999). „An Unsavory Byproduct: Runoff and Pollution”. Washington Post. str. A1. 
  58. ^ Horton, Tom (1. 1. 1999). „Hog farms' waste poses a threat”. Baltimore Sun. Arhivirano iz originala 12. 10. 2013. g. Pristupljeno 13. 05. 2017. 
  59. ^ Wingfield, Brian; Marcus, Miriam (16. 10. 2007). „– America's Greenest States”. Forbes.com. Arhivirano iz originala 29. 05. 2010. g. Pristupljeno 24. 10. 2010. 
  60. ^ „Maryland Department of Transportation - Hanover, MD”. 
  61. ^ „DEPARTMENT OF TRANSPORTATION”. 
  62. ^ „List of state highways in Maryland”. 
  63. ^ „Airports in Maryland”. 
  64. ^ „College Park Aviation Museum Home”. Collegeparkaviationmuseum.com. 12. 9. 2013. Arhivirano iz originala 27. 7. 2009. g. Pristupljeno 28. 9. 2013. 
  65. ^ „Frederick E. Humphreys: First Military Pilot”. New York State Division of Military and Naval Affairs: Military History. 9. 12. 2008. Pristupljeno 23. 11. 2010. 
  66. ^ „AMTRAK STATIONS IN MARYLAND”. 
  67. ^ „Top 10 Maryland athletes in The Sun's 175-year history”. Baltimore Sun. 16. 5. 2012. Arhivirano iz originala 20. 01. 2013. g. Pristupljeno 16. 3. 2013. 
  68. ^ „The Country Club of Maryland”. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

39° 00′ S; 76° 42′ Z / 39° S; 76.7° Z / 39; -76.7
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мериленд&oldid=27548107”