Nastas Petrović

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Nastas Petrović (pravnik).
Nastas Petrović
Lični podaci
Datum rođenja(1867-11-05)5. novembar 1867.
Mesto rođenjaČačak, Kneževina Srbija
Datum smrti22. februar 1933.(1933-02-22) (65/66 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Jugoslavija
Politička karijera
Politička
stranka		Narodna Radikalna stranka
Ministar unutrašnjih dela Kraljevine Srbije
30.5./12.6.1907. — 30.3./12.4.1908.
PrethodnikStojan Protić
NaslednikMarko Trifković
Ministar unutrašnjih dela Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca
27.7. 1924. — 6.11.1924.
PrethodnikMilan Srškić
NaslednikBožidar Maksimović

Nastas Petrović (Čačak, 5. novembar 1867 – Beograd, 1933) bio je srpski političar. Obavljao je funkciju ministra unutrašnjih poslova i člana Narodne radikalne stranke.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 1867. godine u Čačku, gde je završio osnovnu školu i nižu gimnaziju, a Višu gimnaziju i Filozofski fakultet završio je u Beogradu.[1] Po završetku Velike škole 1892. godine, postavljen je za profesora realne gimnazije u Užicu, ali je zbog radikalnih političkih stavova otpušten iz državne službe i proveo je neko vreme u pritvoru. Zatim je od 1900. godine radio kao profesor Muške Učiteljske škole u Jagodini.[1] Kao omladinac učestvovao je u svim slobodoumnim omladinskim pokretima, kao pristalica ideja Svetozara Markovića. Bio je kao gimnazijalac predsednik đačke družine Nada, a kao student predsednik društva Pobratimstvo. Kasnije je postao član Narodne radikalne stranke. Uređivao je list „Narodni pokret“ u Jagodini, a sarađivao je i sa drugim radikalskim političkim glasilima. Bio je predsednik Srpskog novinarskog udruženja 1907. godine, a duže vreme i predsednik Udruženja opštinskih delovođa.

Politička karijera[uredi | uredi izvor]

Nastas je bio jedan od najsmelijih i najborbenijih radikalskih govornika. Isticao se snagom temperamenta, govorničkim darom, te doslednošću u uverenjima a njegova karijera nije bila burna.[2] Prvi put je izabran za narodnog poslanika 22.7.1901. godine, i od tada je, osim u periodu od septembra 1903. do jula 1905. godine, bio neprekidno biran sve do 1925. godine.[1] Važio je za jednog od najglasnijih i najborbenijih govornika u Narodnoj skupštini. U Radikalnoj stranci bio je prvi sekretar Glavnog odbora do jula 1924. godine. Učestvovao je u radu Narodne skupštine na Krfu za vreme Prvog svetskog rata.[1] Krajem 1915. godine organizuje disidentsku radikalnu grupu koja se suprotstavljala Pašiću i odvojila od stranke. Posle rata, zajedno sa svojim pristalicama, vraća se u stranku, ali i dalje vodi borbu protiv Pašića, posebno po pitanjima odnosa prema Hrvatima. Petrović je uporno pokušavao da ostvari bližu saradnju sa Stjepanom Radićem, dok je Pašić bio nepoverljiv prema njemu i njegovoj Hrvatskoj seljačkoj stranci. Bio je blizak regentu Aleksandru Karađorđeviću.

U dva navrata bio je ministar unutrašnjih dela. Prvi put za vreme vlade Nikole Pašića, od 30.5./12.6.1907. do 30.3./12.4.1908.[3] godine. Ovaj mandat završio se neslavno, pošto je protiv njega podignuta optužnica, posle afere oko ubistva Milana Novakovića i Maksima Novakovića[4], pristalica dinastije Obrenovića i protivnika Crne ruke. Debata je vođena u Skupštini u tri navrata, i okončana je odbacivanjem predloga optužbe 1911. godine.[5] Nakon ulaska u vladu Ljubomira Davidovića u julu 1924, isključen je iz stranke sledećeg meseca.[6]

Posle raskida sa Nikolom Pašićem godine i nakon smrti vođe grupe Stojana Protića, postao je predsednik glavnog odbora „Nezavisnih radikala“, male i gotovo beznačajne grupe u Skupštini, koji su predlagali kompromis sa Hrvatima.[7][8]

Drugi put je izabran za ministra u vladi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, na čelu sa Ljubomirom Davidovićem. 1924. godine.[2] Ovu vladu činio je takozvani "Blok narodnog sporazuma", sačinjen od Demokratske stranke, Slovenske ljudske stranke Antona Korošeca i Jugoslovenske muslimanske organizacije Mehmeda Spahe, a vladu je podržavala Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića. Bio je to pokušaj stvaranja prave jugoslovenske vlade, ali ona se održala samo od 27. jula do 6. novembra 1924. godine.[7] Poslednji put je biran za poslanika 1925. godine, ali njegov politički uticaj od tada znatno slabi. Njegovi pokušaji da se vrati u Radikalnu stranku bili su bezuspešni. Umro je u Beogradu 22. februara 1933. godine.[9]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka, III knjiga, N-R , 1928.. str. 347.
  2. ^ a b "Pravda", Beograd 1933. godine
  3. ^ "Službeni vojni list", Beograd 13. april 1908. godine
  4. ^ "Delo", Beograd 1. oktobar 1911. godine
  5. ^ Vlade Srbije, (2008). str. 50.
  6. ^ "Politika", 12. avg. 1924, str. 7
  7. ^ a b Fogelquist 2011, str. 248.
  8. ^ P. S. Taletov, Beograd. (1928). str. 125–152
  9. ^ Enciklopedija srpskog naroda, Beograd, (2008). str. 831-832

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Fogelquist, Alan (2011). Politics and Economic Policy in Yugoslavia, 1918-1929. Lulu.com. ISBN 978-1-257-94299-2. 
  • J. Prodanović, Petrović Nastas, u: Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka, III knjiga, N-R, Bibliografski zavod D. D., Zagreb, 1928.. str. 347
  • V. Jov., Petrović Nastas, u: Enciklopedija srpskog naroda, Beograd, (2008). str. 831-832
  • P. S. Taletov, Savremeni političari: prva serija [Stjepan Radić, Ljuba Davidović, Nastas Petrović], Francusko-srpska knjižara A. M. Popovića, Beograd (1928). str. 125–152
  • Vlade Srbije 1805-2005, Zavod za udžbenike, Beograd, 2008.
  • Sve srpske vlade, ur. Dragana Roter-Crkvenjakov, Republika Srbija, Ministarstvo za informacije, (1992). str. 74.
  • Olga Popović-Obradović, Parlamentarizam u Srbiji od 1903. do 1914. godine, Službeni list SRJ, Beograd, (1998). str. 325–329; 385-389
  • M. Perišić, Ministarstvo i ministri policije u Srbiji 1811-2011, Beograd 2002, 287
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Настас_Петровић&oldid=27682244”