Toma Marković

toma marković
Toma Marković
Lični podaci
Datum rođenja	(1881-03-20)20. mart 1881. godine
Mesto rođenja	selo Vrhovine, opština Ub, Kneževina Srbija
Datum smrti	9. aprila 1964. godine
Mesto smrti	Vrhovine, SFR Jugoslavija
Profesija	zemljoradnik
Delovanje
Učešće u ratovima	Prvi balkanski, Drugi balkanski i Prvi svetski
Služba	Vojska Kraljevine Srbije 1912 — 1918
Čin	kaplar
Odlikovanja

Toma Marković, (Vrhovine kod Uba, 20. marta 1881. – 9. aprila 1964) bio je poljoprivrednik i učesnik dva balkanska i Prvog svetskog rata. Nosilac je Zlatnog vojničkog ordena Karađorđeve zvezde sa mačevima, Srebrne medalje za hrabrost, Zlatne medalje za hrabrost, ruskog ordena Svetog Đorđa IV stepena, Albanske spomenice i sve tri spomenice dobijene za učešće u oslobodilačkim ratovima od 1912. do 1918. godine.

Biografija

Toma Marković rođen je u selu Vrhovine kod Uba, 20. marta 1881. godine, od oca Milinka i majka Vasilije, poljoprivrednika, u jednoj mnogočlanoj porodici. Tomin brat Jevrem Marković između dva svetska rata bio je i predsednik ubske opštine. Toma je osnovnu školu završio u Stepanju, odnosno Bajevcu, a potom se posvetio poljoprivredi. Prvo je kao dečak pomagao roditeljima i drugim ukućanima u obavljanju svakodnevnih poslova. Kad se zamomčio samostalno je obavljao i one najteže poslove, kao što su uzgoj stoke, seča drva, kosidba i slično. Bio je veoma radan pa su ga mnogi hvalili i poštovali.

Ratno iskustvo

Vojnu obavezu regulisao je u I eskadronu II konjičkog puka „Cara Dušana“, od 1907. do 1909. godine. Aktivno je učestvovao u svim ratovima koje je vodila Srbija od 1912. do 1918. godine, pokazujući na svakom mestu izuzetnu hrabrost, požrtvovanje i snalažljivost. Zbog toga je s pravom smatran za jednog od najhrabrijih boraca u svojoj ratnoj jedinici – II desetini III voda I čete II bataljona V pešadijskog puka Drinske divizije I poziva. Ranjen je 26. septembra 1916. godine na položaju Rovovska Kosa. Kao kaplar iz rezerve III čete II bataljona V pešadijskog puka Drinske divizije I poziva odlikovan je Zlatnim vojničkim ordenom Karađorđeve zvezde sa mačevima, jer je prvog dana napada na Rudnik zarobio nišandžiju protivničkog topa u nameri da ga onesposobi za dalju upotrebu. Pošto je ta namera osujećena ovaj top je dobro došao srpskim borcima za dejstvo po neprijateljskim položajima, nanoseći im velike gubitke. O njegovom odlikovanju objavljen je ukaz FAO 11 102, od 15. juna 1915. godine. Pored tog visokog odlikovanja Toma Marković imao je i Srebrne medalju za hrabrost iz 1913, Zlatnu medalju za hrabrost iz 1918, ruskog ordena Svetog Đorđa IV stepena, Albansku spomenicu i sve tri spomenice dobijene za učešće u oslobodilačkim ratovima od 1912. do 1918. godine.

Od svega toga još draže priznanje bilo mu je što je imao čast i zadovoljstvo da otkrije Spomenik Tamnavcima izginulim u ratovima od 1912. do 1918. godine u gradskom parku u Ubu. Po povratku sa fronta bavio se poljoprivredom ali je radio i kao nadzornik državnih puteva. Bio je visok, stamen i hrabar čovek. Imao je plavu kosu i oštre crte lica.

Sa Simkom, rođenom Jović iz Kršne Glave odgajio je osmoro dece, sinove: Marka, Čedomira, Selimira i Svetislava i kćeri: Kosanu, Radmilu, Danicu i Stojanku. Selimir, rođen 1920. godine, bio je učesnik NOB-a od 1941. godine, hapšen, proganjan i zatvaran, a po oslobođenju predsednik Opštine u Stepanju, sekretar Opštine u Ubu i direktor Stambeno-komunalnog preduzeća u Obrenovcu.

Toma Marković, umro je u rodnoj Vrhovini, 9. aprila 1964. godine.

Literatura

• Arhiv Vojno-istorijskog instituta, Beograd, Dosije Toma Marković
• Arhiv Jugoslavije, Beograd, Fond Kraljevog dvora, Zbirka podataka nosilaca ordena Belog orla i Karađorđeve zvezde sa mačevima;
• “Službeni vojni list” br. 481 za 1915. godinu;
• Vlahović, 1990, 433; Radojčić, 2001b, 358-359;