Hronologija ustaških zločina 1944.

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Nezavisna Država Hrvatska (1941-1945) proglašena je 10. aprila 1941. nakon ulaska njemačkih okupacionih trupa u Zagreb. Tokom prve godine postojanja NDH počinjeni su neki od najmasovnijih zločina ustaša nad srpskim, jevrejskim i romskim civilima i komunistima, među kojima je najviše bilo pripadnika hrvatskog naroda.

Ideologija ustaškog pokreta bila je temeljena na rasističkoj i ekstremno nacionalističkoj politici, po uzoru na fašističke pokrete u Evropi, osobito one najuticajnije - u Italiji i Njemačkoj, na osnovu čega ovaj pokret ubrajamo među fašističke pokrete. Osnovna tendencija ustaške politike ticala se stvaranja etnički homogenog prostora u kome neće biti mjesta za pripadnike srpskog, jevrejskog i romskog naroda, kao i za političke neistomišljenike, osobito kada je riječ o komunistima. Ovakva politika rezultirala je masovnim uništavanjem srpskog, jevrejskog i romskog stanovništva, kao i svih političkih protivnika bez obzira na etničko porijeklo. Ovakva praksa bila je karakteristična za sve djelove NDH.

Izbijanjem partizanskog ustanka tokom 1941. u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, smanjen je intenzitet ustaških zločina u pojedinim regionima na području NDH. Boljom organizacijom partizanskog pokreta i masovnijim prilivom boraca omogućen je aktivniji otpor fašističkim formacijama i stvaranje slobodne teritorije. Ustaše sada moraju angažovati velike snage kako bi prodrle u srpska naselja, dok im je tokom ljeta 1941. polazilo za rukom da sa manjim snagama pohvataju velik broj stanovnika koje bi potom likvidirali. Međutim, u pojedinim regionima u kojima su uslovi organizovanja antifašističke borbe bili otežani (Srem, Slavonija, gradska naselja, itd.) ili u regionima koji su bili izloženi ofanzivama ustaških i njemačkih snaga (Kozara, Kordun, Fruška gora, itd.) zabilježeni su masovni zločini i masovne deportacije lokalnog stanovništva u logore, što je podrazumjevalo izuzetno visoke ljudske gubitke. Takođe, tokom 1942. zapaža se masovnije uništavanje romskog stanovništva nego prethodne godine. Ovo se odnosi na kolektivne deportacije romskih zajednica u logor Jasenovac. Isto tako, tokom 1942. učestale su kolektivne deportacije stanovništva srpskih sela Bosanske krajine, Slavonije i dijela Banije, kao i masovne deportacije iz drugih regiona, u logor Jasenovac, a nastavljene su i deportacije jevrejskog stanovništva u logore, kao i prethodne godine.

Pojedini regioni nastanjeni srpskim stanovništvom, pre svega u Bosni, bili su 1942. pošteđeni ustaških pokolja i masovnijih deportacija u logore zahvaljujući sporazumima o saradnji sa organima NDH lokalnih četničkih odreda. Ipak, ovi sporazumi, ako i neposredna saradnja četnika sa NDH, omogućili suoružanim formacijama NDH da se više usredsrede na područja pod kontrolom partizana, što je rezultiralo masovnih stradanjima civilnog stanovništva i boraca NOVJ.

Januar[uredi | uredi izvor]

Februar[uredi | uredi izvor]

Mart[uredi | uredi izvor]

  • 13. mart 1944: 34. ustaški bataljon izvršio ne noćni prepad iz Gospića na Ostrvici, iznenadivši vod 1. bataljona Ličkog NOP odreda. Protivnapadom ustaše su odbačene, ali su prije povlačenja ubile 10 uhvaćenih stanovnika, (žene i djecu), opljačkale stoku i popalile bajte, podignute uz zidove ranije popaljenih kuća.[4]

April[uredi | uredi izvor]

  • 3. april 1944: U selu Ravneš pokraj Bjelovara ustaška zasjeda ubila 3 i uhapsila 5 komunista. Publikovana su imena ubijenih i uhapšenih lica.[5]

Maj[uredi | uredi izvor]

  • 7-8. maj 1944: Ubistva i hapšenja simpatizera i aktivista NOP-a u hrvatskim selima Pokupsko i Kupčina pokraj Pisarovine. U dostupnom izvoru spominje se ubistvo 11 lica i hapšenje 14 lica. Publikovani su podaci o dijelu uhapšenih i ubijenih lica.[6]
  • 15. maj 1944: U logoru Jasenovac ubijeno 55 stanovnika Perušića hrvatske nacionalnosti. Ubijeno je 42 člana porodice Amić i 13 članova porodice Jelinić. Među ubijenima bilo je 20 žena i 5 djece.[7]
  • 30. maj - 1. jun 1944: Hapšenje 52 komunista i aktivista NOP-a u Zagrebu od kojih su mnogi ubijeni tokom 1944-1945.[9]

Jun[uredi | uredi izvor]

  • 11. jun 1944: Streljanje 6 simpatizera i aktivista NOP-a u Zagrebu. Publikovana su imena stradalih. Među ubijenima bila su 2 visoka oficira Hrvatskog domobranstva slovenačke porijekla.[10]
  • 30. jun 1944: Strijeljanje 28 talaca u Koprivnici od strane ustaških vlasti.[11]

Jul[uredi | uredi izvor]

  • 1. jul 1944: Pripadnici njemačkog vojnog redarstva (policije) iz Zagreba i Oroslavlja "u zajednici sa" NDH oružnicima (žandarmima) iz Donje Stupice izvršili su raciju u selima u okolini Donje Stubice. Tom prilikom pripadnici njemačkog vojnog redarstva uhvatili su 20 vojnih bjegunaca, pretežno iz Jakovlja. Uhapšenici su potom predani Ministarstvu unutrašnjih poslova NDH. Publikovana su njihova imena.[11]
  • 8. jul 1944: Ustaše ubile 10 stanovnika podkalničkih sela (kotar Koprivnica): Belanovo Selo, Rasinjica, Segovina. Ubijeni su bili srpske i hrvatske nacionalnosti. Publikovana su njihova imena. Istog dana zapaljeno je 9 kuća u obližnjem selu Prkos.[12]
  • 8. jul 1944: Hapšenje 13 lica hrvatske nacionalnosti, rođaka pripadnika NOVJ u Ludbregu. Uhapšenici su sprovedeni u ustaški zatvor u Varaždinu. U dostupnom izvoru nisu navedeni podaci o njihovoj daljoj sudbini. Publikovana su imena uhapšenika.[13]
  • 15. jul 1944: Ubistvo 10 lica romske nacionalnosti iz Lovinca u Lici. Zločin se dogodio u mjestu Lovinac. Publikovana su imena stradalih.[15]
  • 15. jul 1944: Ustaše ubile 3 stanovnika sela Crkvena Ves pokraj Sesveta. Ubijeni su bili aktivisti NOP-a hrvatske nacionalnosti. Publikovana su imena stradalih.[16]
  • 17. jul 1944: Pljačkanje i paljenje kuća u selu Globočec pokraj Donje Stubice u Hrvatskom zagorju. Tom prilikom ustaše su uhvatili 3 djevojke i odveli ih sobom. Dvije djevojke su pobjegle, a jednu su silovali.[17]
  • 23. jul 1944: Ubistvo 4 osobe hrvatske nacionalnosti od strane ustaša u selu Lovinac u Lici, od čega su 3 osobe bile žene, a jedna je bila dijete. Publikovana su imena stradalih.[19]
  • 25. na 26. jul 1944:. Ustaška policija u Daruvaru uhapsila je 30 domobrana koji su radili za NOP. 19 ih je osuđeno na smrt i strijeljano, a ostali su upućeni u koncentracione logore[20]
  • 30. jul 1944: Vješanje 7 partizana i komunista u blizini Sesveta. Publikovana su imena stradalih. Među obješenima 6 lica je bilo hrvatske, a jedno srpske nacionalnosti.[21]

Avgust[uredi | uredi izvor]

  • sredina avgusta 1944: Ubistvo najmanje 27 srpskih stanovnika sela Studenci pokraj Perušića. Publikovana su imena stradalih.[22]

Septembar[uredi | uredi izvor]

  • Krajem septembra 1944 33. ustaška bojna u selima u okolini Drežnice usmrtila je na surov način 36 civila i 7 nepokretnih partizanskih ranjenika partizanske prihvatne bolnice u selu Krakaru. U selu Jasenak zaklano je 6 mještana, u Ponorcu 7, u Breznom 8, a u Krakaru 15 ljudi.[24]

Oktobar[uredi | uredi izvor]

Novembar[uredi | uredi izvor]

  • 4. novembar 1944: U Zagrebu je obješeno 10 talaca kao odmazda za partizansku sabotažu izvedenu 9. listopada 1944. u okolici Samobora. Među obješenima je bila i Viktorija-Vikica Tučkorić, organizacioni sekretar Mjesnog komiteta KPH za Zagreb. Oglas o vješanju objavljen je u »Hrvatskom narodu«, br. 1178 str. 2 od 4. novembra 1944[25].
  • 5. novembar 1944: Ubistvo 7 osobe hrvatske nacionalnosti iz Lovinca i Ličkog Cerja od strane ustaša. Među ubijenima bilo je 6 žena. Publikovana su imena stradalih.[26]
  • 21. novembar 1944: u Drežnici i okolini 33. ustaška bojna na surov način usmrtila je 170 mještana Drežnice i okoline. Ubojstva su počinjena u samoj Drežnici, kao i u selima Lokva, Nikolići, Čorta, Zrnići i Selište. Istovremeno je njemački trup u selu Radlovići usmrtio više mještana i stanovnika sela Lokve koji su pobjegli pred ustašama. Ukupno je ubijeno 170 mještana, od toga 49 djece, od čega je 27 djece zaklano, a 22 živo spaljeno u kućama. Komemoracija za 170 ubijenih mještana održana je 21. novembra 2014.[24]

Decembar[uredi | uredi izvor]

  • 15. decembar 1944: Ubistvo 6 srpskih stanovnika sela Donji Kosinj pokraj Perušića. Među ubijenima bilo je 5 žena. Ubistvo je izvršeno klanjem. Publikovana su imena stradalih.[27]
  • 30. decembar 1944: Ustaše su u Krušljevu Selu kod Oroslavlja objesile 50 talaca koji su dovedeni iz Zagreba[29]. Zemaljska komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača u Zagrebu utvrdila je poimenični spisak obješenih.[30]
  • 31. decembar 1944: Ustaše su u Jakovlju u Hrvatskom zagorju zapalili 65 kuća, oko 100 gospodarskih objekata, 29 ljudi je ubijeno, a 160 odvedeno u logor. Još dvije su osobe umrle kasnije od zadobivenih rana.[31]

Svega se prisjeća još živa svjedokinja B. B. Njezin otac, Vjekoslav, pomagao je i prije partizanima. Ona je u trenutku tragedije imala 10 godina. Prisjeća se kako su oca ustaše odveli i objesili ga na obližnjem hrastu, a kako su sestru Katicu od šest godina, mamu Maricu i brata Stjepana od četiri godine zapalili u kući. B. je izbjegla strašnu smrt pobjegavši k majčinoj polusestri. Dok je bježala, ustaše su je pogodili metkom u ruku.[31]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ SZ Hrvatska 1988, str. 242–246.
  2. ^ SZ Hrvatska 1988, str. 909.
  3. ^ SZ Hrvatska 1988, str. 911–913.
  4. ^ Kleut 1970, str. 122.
  5. ^ SZ Hrvatska 1988a, str. 271.
  6. ^ SZ Hrvatska 1988a, str. 765–766.
  7. ^ ŽFT Gospić-Perušić 1989, str. 1182–1184.
  8. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 58.
  9. ^ Veber 1984, str. 236–237.
  10. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 210–212.
  11. ^ a b SZ Hrvatska 1989, str. 370–371.
  12. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 617–620.
  13. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 618.
  14. ^ ŽFT Gospić-Perušić 1989, str. 1181.
  15. ^ ŽFT Gračac 1986, str. 997.
  16. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 674–675.
  17. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 673.
  18. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 619.
  19. ^ ŽFT Gračac 1986, str. 1003–1004.
  20. ^ Krnić 1979, str. 292.
  21. ^ SZ Hrvatska 1989, str. 732–734.
  22. ^ ŽFT Gospić-Perušić 1989, str. 1184–1187.
  23. ^ a b HRVATSKO ZAGORJE U REVOLUCIJI 1981, str. 296.
  24. ^ a b Jakšić 2014, str. 30.
  25. ^ ŽENE HRVATSKE 1955, str. 15–16.
  26. ^ ŽFT Gračac 1986, str. 992, 998.
  27. ^ ŽFT Gospić-Perušić 1989, str. 1151.
  28. ^ ŽFT Duga Resa 1986, str. 1110.
  29. ^ Škiljan 2012, str. 158–159.
  30. ^ Hrvatski državni arhiv, HR-HDA-306, ZKRZ, Zh, kutija 276 1945, str. 15169–15182.
  31. ^ a b Škiljan 2012, str. 158.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хронологија_усташких_злочина_1944.&oldid=27045116”