Detelinara
- Za gradsku opštinu Novog Sada koja je postojala od 1980. do 1989. godine pogledati članak: Opština Detelinara.
Detelinara | |
|---|---|
 Panoramski pogled na Detelinaru i Bulevar Evrope | |
| Administrativni podaci | |
| Grad | Novi Sad |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 15′ 43″ S; 19° 48′ 45″ I / 45.2619° S; 19.8125° I |
  Detelinara Detelinara na karti Novog Sada | |
Detelinara je gradska četvrt Novog Sada.
Istorija i ime naselja[uredi | uredi izvor]
Na Detelinari su pronađeni arheološki nalazi datirani u mlađe gvozdeno doba (laten). To je period kada keltska plemena, nakon poraza kod Delfa (279. godine p. n. e.) nastanjuju Podunavlje, menjajući kulturu i običaje starosedelaca, iz čega nastaje zajednica Skordiska. Za dolazak Kelta vezuju se mnoge novine na našem prostoru, pre svega upotreba vitla za izradu grnčarije i kovanje srebrnog novca.
Današnje naselje Detelinara osnovano je posle Prvog svetskog rata. Početkom dvadesetih godina 20. veka područje današnje Detelinare bilo je neizgrađena površina pretežno zasejana detelinom, pa je na osnovu toga nastao i današnji naziv naselja. Toliki zasad deteline bio je opravdan jer je sadašnja kasarna Majevica u to vreme bila veliki garnizon sa konjicom. Lokalni stanovnici su gajili detelinu i prodavali je vojsci. Ovakvo stanje se promenilo kada je kasarna Majevica postala najveći vojni aerodrom u tadašnjoj Kraljevini SHS (npr. kao Batajnica danas u Srbiji). I danas se vidi betonska pista sa koje su poletali/sletali avioni.
Odmah posle Prvog svetskog rata poljoprivredne parcele na prostoru Stare Detelinare dodeljivane su agrarnim interesentima, ali su pod pritiskom radničkog stanovništva, gradske vlasti odlučile da dodeljuju ovde i placeve za prizemnu gradnju porodičnih kuća. Podeljeno je 1925. oko 200, a 1927. još 300 placeva. Učestala je bila i pojava divlje gradnje. Placevi su u početku bili bliže gradu (od današnje ulice Branka Bajića, do ulice Janka Veselinovića) i zahvatali su velike površine. Zbog sve većeg broja zainteresovanih, dodeljivani su kasnije manji placevi na periferijskim delovima. Pre Drugog svetskog rata, 1937-38. godine, ovaj kraj je zvanično nazvan «Ivanjdansko naselje» («Ivandansko naselje»), ali se taj naziv nije zadržao.
Posle Drugog svetskog rata, severno od ulice Kornelija Stankovića, na Novoj Detelinari, sledi izgradnja višespratnica, sve do ulice Oblačića Rada. Između 1980. i 1989. godine Detelinara je bila jedna od sedam gradskih opština koje su tada činile Grad Novi Sad. Ova opština je, pored Detelinare, obuhvatala gradske četvrti i delove grada Sajmište, Banatić, Avijatičarsko Naselje, Jugovićevo, Industrijska Zona Jug, Industrijska Zona Sever, Gornje Livade, Rimski Šančevi, kao i naseljena mesta Rumenka, Kisač i Stepanovićevo.
Tokom NATO bombardovanja 1999. godine, oštećene su stambene zgrade i škola na Detelinari. Škola je restaurirana, ali je oštećenje na stambenim zgradama bilo toliko da su morale biti iseljene i kasnije porušene.
Za razvoj naselja bitan je bio komunikacijski značaj Rumenačke ulice i Rumenačkog puta, s obzirom na vezu sa fabrikama na jednoj strani i seoskim naseljima na drugoj, što je za prvobitno radničko-seljačko stanovništvo bilo posebno važno. Kasnije je, doseljavanjem novog stanovništva koje je ulagalo svoj kapital u izgradnju i razvoj, došlo do značajne promene izgleda naselja, a umesto starih porodičnih kuća izgrađene su moderne višespratnice i novi bulevari. Gradnja novih stambenih objekata je i dalje u toku.
Delovi naselja[uredi | uredi izvor]
Detelinara se deli na Staru Detelinaru (južno od ulice Kornelija Stankovića), izgrađenu posle Prvog svetskog rata i Novu Detelinaru (severno od pomenute ulice), izgrađenu posle Drugog svetskog rata. Budući da su na području Stare Detelinare u novije vreme izgrađeni moderni stambeno-poslovni objekti koji su noviji od onih na Novoj Detelinari, neki Novosađani često brkaju ova dva naziva.
Mesne zajednice[uredi | uredi izvor]
Područje Detelinare podeljeno je u tri mesne zajednice:
- 1. MZ „Detelinara“ - obuhvata područje Stare Detelinare i deo Sajmišta (uključujući komplekse Novosadskog sajma i Kliničkog centra Vojvodine)
- 2. MZ „Radnički“ - obuhvata istočni deo Nove Detelinare, istočni deo Avijatičarskog Naselja i Industrijsku zonu jug
- 3. MZ „Jugovićevo“ - obuhvata zapadni deo Nove Detelinare, zapadni deo Avijatičarskog Naselja, kao i najveći deo Jugovićeva
Populacija[uredi | uredi izvor]
Prema podacima JKP „Informatika“ za 2021. godinu, u sve tri mesne zajednice koje uključuju Detelinaru živi oko 44.000 stanovnika, od čega u MZ „Detelinara“ oko 23.500, u MZ „Radnički“ oko 8.700 i u MZ „Jugovićevo“ oko 11.500.[1]
Granice naselja[uredi | uredi izvor]
Na zapadu od Detelinare su Novo Naselje (Bistrica) i Jugovićevo, a granicu između Detelinare i ovih naselja čini Subotički bulevar (Bulevar Evrope) - ranije ulica Veselina Masleše i teretni železnički kolosek. Prema severu, Detelinara se graniči sa Avijatičarskim Naseljem (ulicom Oblačića Rada), na istoku se graniči sa Banatićem i Industrijskom zonom (duž Rumenačke ulice), a na jugu je Sajmište, odnosno područje južno od ulice Branka Bajića. Prema nekim tumačenjima, Nova Detelinara se prostire sa obe strane Rumenačke ulice, a istočnu granicu naselja čini železnička pruga.
Privreda i trgovina[uredi | uredi izvor]
U naselju se nalazi Detelinarska pijaca. S obzirom da je Detelinara pretežno stambeno naselje, privredna delatnost se uglavnom bazira na manjim trgovačkim, uslužnim i zanatskim radnjama i firmama, koje ispunjavaju potrebe lokalnog stanovništva.
Dok se naselje nije razvilo, ovde su postojale dve trgovačke radnje, na uglu ulice Kornelija Stankovića i trga Majke Jevrosime i na uglu Rumenačke i ulice Kornelija Stankovića. Posle Drugog svetskog rata, trgovinsku delatnost pokrivalo je preduzeće „Zvezda“.
Obrazovanje i kultura[uredi | uredi izvor]
Na Detelinari se nalazi srednja škola za dizajn „Bogdan Šuput“, kao i osnovne škole „Dositej Obradović“ i „Svetozar Marković Toza“. Postoje i objekti gde se održavaju kulturne priredbe.
Crkva[uredi | uredi izvor]
Urbanističkim planom iz 1925. godine bilo je predviđeno da se ovde podigne Ivandanska crkva, ali to nije realizovano sve do 2004. godine kada je započeto kopanje temelja crkve posvećene Rođenju sv. Jovana Krstitelja - Ivandan. Do maja 2008. godine, crkva je izgrađena do 4 metra visine (od predviđenih 12 m). Približno 4.500 m² zemljišta dobijenih od grada Novog Sada predviđeno je da bude iskorišćeno za izgradnju pravoslavnog hrama, zvonika i parohijskog doma. Izgradnja zvonika je započeta maja 2008. a sredinom 2008. godine predviđen je i početak izgradnje parohijskog doma.
Sport[uredi | uredi izvor]
U blizini Detelinare, preko Rumenačke ulice u Industrijskoj zoni jug, nalazi se stadion fudbalskog kluba „Novi Sad", koji igra u Prvoj ligi Srbije i za koji navijaju stanovnici Detelinare. Navijači ovog kluba organizovani su u navijačku grupu „Korida“. Ovde deluju i šahovski klub „Detelinara-Divkomerc“ i sportsko društvo „Radnički“, bogate tradicije, sa rukometnim, kuglaškim i stonoteniskim klubom.
Davne 1980. godine profesor fizičkog vaspitanja i trener fudbala Radonić Vojisalv pokreće jedinstveni projekat za to doba, u nastavu fizičkog vaspitanja za dečake se uvodi treći čas fizičkog vaspitanja, a radi se predmet fudbal. Nakon osvajanja mnogih priznanja i nagrada na takmičenjima stigla je i potvrda Fudbalskog saveza Srbije za ovu ideju.
Od 1993. godine sa radom počinje odbojkaški klub "SPORTISIMO PAJP" koji za cilj ima afirmaciju što većeg broja dece kroz ovaj sport koji je glavno obeležje Grada Novog Sada, jer imamo višestrukog uzastopnog šampiona države i osvajača mnogih drugih trofeja. Za funkcionisanje i obeležavanje 25 godina rada ovog kluba zadužen je Radonić Nenad, profesor fizičkog vaspitanja, rođeni Detelinarac.
Pored mnogih istaknutih sportista, jedan se istakao po svojim vrednostima, Bajšanski Goran. Dvostruki svetski i evropski osvajač zlatne medalje u savate boksu, a poznat je po svom humanizmu i podizanju svesti kod omladine, što ga je u popriličnoj meri izdvojilo od ostalih sportista i Detelinaraca.
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Detelinaru sa centrom grada povezuju autobuske linije broj 3, 5, 14, a kroz naselje ili ulicama koje ga omeđuju prolaze i autobuske linije 7, 8, 10A, 10B, 11A, 11B, 13, 14, 41, 42 i 43.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Broj stanovnika po mesnim zajednicama”. JKP Informatika. Pristupljeno 9. 7. 2021.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dr Jovan Romelić, Detelinara, Enciklopedija Novog Sada, sveska 6, Novi Sad, 1996.
- Jovan Mirosavljević, Brevijar ulica Novog Sada 1745-2001, Novi Sad, 2002.
- Jovan Mirosavljević, Novi Sad - atlas ulica, Novi Sad, 1998.
- Milorad Grujić, Vodič kroz Novi Sad i okolinu, Novi Sad, 2004.
- Zoran Rapajić, Novi Sad bez tajni, Beograd, 2002.
- Milan Paroški, Novi Sad - stara varoš 7.000 godina, Novi Sad, 2008.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Detelinara, ulica Braće Popović -
Detelinara, Trg Majke Jevrosime -
Detelinara, ulica Veselina Masleše -
Detelinara, Rumenačka ulica 2004. godine -
Detelinara, Subotički bulevar (Bulevar Evrope) -
Detelinara, Subotički bulevar (Bulevar Evrope) -
Detelinara, Subotički bulevar (Bulevar Evrope)
