Mitropolit beogradski Agatangel
Agatangel Carigradski | |
|---|---|
 Agatangel Carigradski | |
| Datum rođenja | 1769. |
| Mesto rođenja | Jedrene, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 1832. |
| Mesto smrti | Jedrene, Osmansko carstvo |
Patrijarh Agatangel Konstantin (Adrijanopolj, 1769 — Adrijanopolj, 1832) bio je episkop Carigradske patrijaršije, patrijarh carigradski (1826—1830) i mitropolit beogradski (1816—1825).
Biografija[uredi | uredi izvor]
Bio je Grk po nacionalnosti[1], rodom iz Jedrena.[2] Iako tako navode svi, brojni izvori, međutim samo u spisku pretplatnika Dositejevog "Mezimca" 1818. godine, on se potpisuje i kao: roždestvom Adrianopoljac i Bolgarin[3]; samo tu i nigde više. Kao mlad je došao na Afon i stupio u manastir Iviron, gde je pripremljen i postrižen u monaha.
U novembru 1815. godine kao dotadašnji svetogorski jeromonah Agatangel Konstantin, izabran je i rukopoložen za mitropolita beogradskog. Titula mu je glasila (1818): "Arhi-Episkop i Mitropolit Beogradski i cele Srbije visoki egzarh". Stigao je u kneževinu Srbiju u martu 1816. godine, gde je stolovao u Beogradu i Kragujevcu između 1816-1825. godine. Znao je dovoljno srpski jezik i bio dovoljno obrazovan, nazivan "učenoprepodobni". Javlja se on kao Mitropolit cele srbije[4] od 1817. godine među beogradski pretplatnicima "Novina serbskih", koje su izlazile u Beču. Čitao je on u to vreme i "Frankfurtske novine", na nemačkom jeziku.
Sledeće, 1817. godine, između njega i kneza Miloša postignuta je saglasnost za postavljenje Jovana Tomića, sveštenika srpske narodnosti, za protoprezvitera Saborne crkve u Beogradu. U vreme grčkog ustanka plašeći se za svoju bezbednost prešao je iz Beograda 1821. godine u Kragujejac, pod zaštitu kneza Miloša. Tu je 1822. godine obrazovana prva nacionalna duhovna Konzistorija, kao korak više ka srpskoj samostalnosti.
Za vreme mitropolita Agatangela postavljen je 1822. godine ikonostas u manastiru Ljubostinji, podignute su ćelije u manastirima Kaleniću i Tumanu.
Za deset godina mitropolitske službe u Srbiji bio je prisiljen da sarađuje sa knezom Milošem, koji se mešao u sve crkvene poslove, ne mareći za kanonske propise Pravoslavne crkve. Mitropolit Agatangel je inače bio učesnik skupštine koja je 6. novembra 1817. potvrdila kneza Miloša za naslednog kneza u Srbiji.[5] Smetao je knezu Milošu jer je insistirao da se strogo poštuju njegova arhijerejska prava. Knez je uspeo da ga kompromituje kod Turaka zbog tobožnje veze sa Heterijom. U dogovoru sa beogradskim vezirom Abdularham-pašom je velikom sumom novca oglobljen, toliko da je morao da traži milost, ali preko kneza.[2] Od tad je potpuno zavisio o kneza Miloša i ostao bez autoriteta, na koji se pozivao. Pisao je Agatangel, Vaseljenskom patrijarhu 9. februara 1823. godine o stanju u Srbiji, merama koji sprovodi samovoljni knez i molio da ga što pre odatle premesti.[6] U avgustu 1825. godine je izabran za mitropolita halkidonskog, a 26. septembra 1826. izabran je za patrijarha carigradskog.[7]
Na ovom položaju ostao je do 5. jula 1830, kada je zbačen sa prestola. Bio je proteran u Kesariju. Umro je kao "patrijarh u ostavci" 1832. godine u Adrijanopolju. Svojim testamentom (koji se čuva u ASANU u Beogradu) je ostavio značajan fond knjiga grčkim školama i bibliotekama u Jedrenu.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Vreme", Beograd 26.oktobar 1929.
- ^ a b "Srpska revolucija i obnova državnosti Srbije...", Beograd 2016.
- ^ Dositej Obradović: "Mezimac", Budim 1818.
- ^ "Novine serbske", Beč 21. novembar 1817.
- ^ Marinko Stanojević: "Knez Miloš i Agatangel mitropolit beogradski", Niš 1929.
- ^ "Vesnik srpske crkve", Beograd 1910.
- ^ "Sion", Beograd 31. decembar 1875.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Kiminas, Demetrius (2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press.
- Radosavljević, Nedeljko V. (2007). Pravoslavna crkva u Beogradskom pašaluku 1766-1831: Uprava Vaseljenske patrijaršije. Beograd: Istorijski institut.
- Runciman, Steven (1968). The Great Church in Captivity: A Study of the Patriarchate of Constantinople from the Eve of the Turkish Conquest to the Greek War of Independence (1. izd.). Cambridge: Cambridge University Press.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- I. I. Sokolov. Konstantinopolьskaя cerkovь vъ XIX vѣkѣ. Opыtъ istoričeskago izslѣdovanія. T. I, SPb., 1904.
- Savva, ep. Šumadiйskiй, B. A. Nelюbov AGAFANGEL // Pravoslavnaя эnciklopediя. Tom I. — M.: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя», 2000. — S. 234. — 752 s.
