Амерички црни медвед
| Američki crni medved Vremenski raspon:
| |
|---|---|
| |
| Slikan u blizini Rajding mauntin u kanadskoj pokrajini Manitoba | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | U. americanus
|
| Binomno ime | |
| Ursus americanus Pallas, 1780
| |
| Podvrste[2] | |
|
16, vidi tekst | |
| |
| Sinonimi | |
|
Euarctos americanus | |
Američki crni medved (lat. Ursus americanus) koga Amerikanci i Kanađani zovu jednostavno samo crni medved, je najrasprostranjeniji medved iz porodice Ursidae, po šumama Severne Amerike, uključujući i delove Meksika.[3]
Izgled[uredi | uredi izvor]
Iako su američki crni medvedi načelno pripadnici jedne vrste, boja im jako varira, čak i među pripadnicima istog legla. Često imaju bele oznake na prsima, ponekad u obliku V. Zbog toga ih se, a to zavisi o boji njihova krzna, često naziva: cimetni, plavo-sivi, plavo-crni glečerasti ili beli medved (oni uglavnom žive na ostrvu Princeza Rojal u Britanskoj Kolumbiji). Oni smeđe boje su najčešći u zapadnom delu Severne Amerike, pa ih i zovu smeđi medvedi – što je netačno jer je pravi smeđi (mrki) medved (Ursus arctos) puno veći.
Crni medved ima velik i snažan trup i kratki rep. Odrasli primerci dugi su od 1,5 do 1,8 m i teže 90 do 270 kg. Mužjaci su obično veći od ženki, ponekad i do 70%. Imaju malu glavu, sa malim zaobljenim ušima i snažan vrat. Za razliku od mačaka i pasa, hodaju tabanima, jer imaju zakrivljene kandže koje ne mogu uvući.
Ishrana[uredi | uredi izvor]
Iako je klasifikovan u zveri, crni medved je zapravo svaštojed, koji u proleće jede najviše bilje i strvine koje su uginule tokom zime. Tokom leta najviše jede voće i kojekakve bobice, u jesen žir i bukvice. Kao potpuni oportunist što se tiče hrane, crni medved će kad nema šta, pojesti i šišarke, korene, mrave, a i med od divljih ili domaćih pčela — ako na njega naiđe. Ipak crni medvedi su i snažni grabljivci, u nekim krajevima često ubijaju losovsku i jelensku telad tokom proleća. Oni koji žive pored ljudi, prilagodili su se na njihovu blizinu, pa se hrane otpacima iz kanti za smeće. Zbog toga nisu ni retki kontakti sa ljudima (ima ih svake godine), koji ponekad završavaju teškim povredama ili smrću, po ljude.[3]
Kao i svi ostali medvedi i oni spavaju tokom zime, u nekom brlogu, ali pre zimskog sna, od kasnog leta do jeseni, moraju akumulirati velike količine telesne masti. Jer im samo ona omogućava da prežive dugo razdoblje zimskog posta, i dočekaju proleće sa dovoljno energije, kad hrane nema još u prirodi. Kod ženki je gojaznost pre zime povezana sa njenom plodnošću, gojaznije ženke kote više i veće mladunce od mršavijih. Zbog tog je potraga za hranom tokom leta i jeseni toliko važna medvedima.[3]
Crni medvedi ne žive u čoporu, već su individualci koji nisu vezani za neku svoju teritoriju, već vole da idu po velikom terenu u potrazi za hranom, pa se često tereni mužjaka i ženki preklapaju. Veličina njihovog revira varira od količine hrane koju mogu pronaći u njemu, što je teren siromašniji – revir im je veći, a ukoliko je bogatiji – tad je manji. Reviri kanadskih i američkih crnih medveda protežu se od oko 40 do 200 km² za mužjake, ali su kod ženki znatno manji.[3]
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Ženke postaju polno zrele između 3 do 5 godine. Period razmnožavanja traje im od proleća, a vrhunac imaju tokom juna i jula. Crni medvedi su poligamne životinje, pa se pare sa sa brojnim partnerima. Ženke imaju mogućnost da implantaciju oplođene jajne stanice odgode sve do novembra - decembra. Od tad nose mlade od 60 do 70 dana, i kote od jednog do četiri mladunca i to u periodu od januara do februara.[3] Novorođeni medvjedići rađaju se slijepi i bezubi sa kompletnim krznom, uz majku ostaju do 16 mjeseci. Ženke su skotne prosječno svake druge ili treće godine, vrlo su brižne majke, spremne poginuti za svoje mladunce, ali uprkos tome mladunce često pojedu kojoti, vukovi ili drugi medvjedi, uključujući i vlastitu vrstu. U prirodi dožive najviše do 20 godina, ali u područjima blizu ljudi i manje jer stradaju od lovaca, krivolovaca, stupica ili u saobraćajnim nesrećama.[3]
Podvrste[uredi | uredi izvor]
- Ursus americanus americanus
- Ursus americanus altifrontalis
- Ursus americanus amblyceps
- Ursus americanus californiensis
- Ursus americanus carlottae
- Ursus americanus cinnamomum
- Ursus americanus emmonsii
- Ursus americanus eremicus
- Ursus americanus floridanus
- Ursus americanus hamiltoni
- Ursus americanus kermodei
- Ursus americanus luteolus
- Ursus americanus machetes
- Ursus americanus perniger
- Ursus americanus pugnax
- Ursus americanus vancouveri
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Garshelis, D.L.; Scheick, B.K.; Doan-Crider, D.L.; Beecham, J.J. & Obbard, M.E. (2016). „Ursus americanus”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2020.3. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 15. 1. 2021.
- ^ Ursus americanus Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. jul 2011), Mammal Species of the World, 3rd ed.
- ^ a b v g d đ „Black bear” (na jeziku: engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 22. 11. 2013.
Spoljašne veze[uredi | uredi izvor]
- Crni medved na portalu Encyclopædia Britannica (jezik: engleski)
- Ursus americanus na portalu Smithsonian Institution Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. mart 2016)
