Arije Livne
| Arije Livne | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. oktobar 1921. |
| Mesto rođenja | Budimpešta, Kraljevina Mađarska |
| Datum smrti | 10. septembar 2020. (98 god.) |
| Mesto smrti | Jerusalim, Izrael |
Arije Livne (Budimpešta, 19. oktobar 1921 — Jerusalim, 10. septembar 2020) bio je savjetnik predsjednika Vlade Republike Srpske, specijalni predstavnik i šef Privrednog predstavništva Republike Srpske u Izraelu, senator Republike Srpske, te specijalni predstavnik Svjetskog jevrejskog kongresa za bivšu Jugoslaviju.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1921. godine u Budimpešti, u imućnoj jevrejskoj porodici. Djetinjstvo je proveo u Novom Sadu. Krajem 1941. ga roditelji premještaju iz Novog Sada u Budimpeštu. Oktobra 1942. mađarska vojska ga mobiliše u rudnik kod Bora, u istočnoj Srbiji, u kome su se kao prinudni radnici nalazili Jevreji iz Rumunije, Čehoslovačke i potkarpatskih dijelova Rusije. Rudnik Bor je tada bio radni logor pod kontrolom mađarskih snaga. Pred kraj rata kada je saznao da se Mađari i Nijemci povlače, te da će logoraši biti likvidirani, Arije Livne bježi na teritoriju pod kontrolom partizana i tu im se priključuje. Njegove roditelje su Mađari 1944. u Novom Sadu predali Nijemcima, nakon čega su prebačeni u Aušvic, gdje mu je majka ubijena. Otac mu je preživio koncentracioni log Aušvic zahvaljujući poznavanju njemačkog jezika, tako što je postao logorski pisar. Dio njegove porodice iz Koprivnice ubijen je u ustaškom koncentracionom logoru Jasenovac, a druga strana porodice iz Mađarske ubijena je za vrijeme rata u Budimpešti. Pored oca koji je preminuo brzo nakon završetka rata, Arije je ostao jedini preživjeli iz nekada brojne porodice Livne.
Nakon oslobođenja Jugoslavije je na osnovu razgovora u beogradskom hotelu Moskva osuđen i zatvoren u Sremskoj Mitrovici zbog kritike vlasti. Godine 1948. je zbog podrške Sovjetskom Savezu i Informbirou ponovo zatvoren u zatvoru u Sremskoj Mitrovici sve do 29. novembra 1953. godine, kada je amnestiran. Kada je 1948. osnovan Izrael, svi Jevreji koji su se nalazili u jugoslovenskim zatvorima su pušteni na slobodu uz pravo da emigriraju u Izrael. Arije Livne je bio jedini Jevrej koji nije oslobođen 1948.
Po izlasku iz zatvora 1953. oženio se sa Beograđankom Jelisavetom Jelicom Naumović. Jelisavetu Naumović koja je pokušala bjekstvo iz Jugoslavije je upoznao u zatvoru. Uz pomoć prijatelja iz logora u Boru koji je vodio filmsko preduzeće u Beogradu, odmah je dobio zvanje direktora filmskog odjeljenja. Tokom ovoga perioda predao je molbu za iseljenje u Izrael. U Izrael je otišao 1956. i ubrzo zatim osnovao filmski arhiv Izraela, koji danas nosi ime Stivena Spilberga. Bio je direktor informativnog odjeljenja koje se bavilo propagandom, a nakon toga zamjenik i generalni direktor Jevrejske agencije. U penziju je otišao u 75. godini života.
Početkom raspada Jugoslavije dobio je zvanje specijalnog predstavnika Svjetskog jevrejskog kongresa za Jugoslaviju, odnosno bivšu Jugoslaviju. Dobitnik je specijalne zahvalnice Vlade Republike Srbije za zasluge na produbljivanju i učvršćivanju prijateljskih odnosa između srpskog i jevrejskog naroda, kao i Ordena časti Republike Srpske prvog stepena, za zasluge u pomoći srpskom narodu. Za člana Senata Republike Srpske proglašen je 2009. godine.
Film „Arie“[uredi | uredi izvor]
O njegovom životu 2012. snimljen je dokumentarno biografski film „Arie“.[2] Film autorke Gordane Cimeše, u režiji Branka Lazića[3] i produkciji Radio-televizije Republike Srpske, premijerno je prikazan u Akademiji nauka i umjetnosti Republike Srpske.[2]
Priznanja[uredi | uredi izvor]
- Orden časti Republike Srpske
- Specijalna zahvalnice Vlade Republike Srbije za zasluge na produbljivanju i učvršćivanju prijateljskih odnosa između srpskog i jevrejskog naroda.
- „Ključ grada Banjaluka“ sa Poveljom „Počasni građanin grada Banjaluka“[4] Nagrada mu je uručena 2012. povodom Dana grada 22. aprila.[4]
- Orden Republike Srpske na lenti, „za naročite zasluge u razvijanju i učvršćivanju saradnje i političkih odnosa između Republike Srpske i Države Izrael, te za izuzetan doprinos u poslijeratnom razvoju Republike Srpske“.[5] Orden mu je uručio predsednik Republike Srpske Milorad Dodik u Banjoj Luci na Vidovdan 28. juna 2012.[6][7]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Preminuo Arie Livne, sahrana danas u Jerusalimu, RTRS, 10. 9. 2020.
- ^ a b „Banja Luka: Premijerno prikazan dokumentarni film „Arie“”. Radio-televizija Republike Srpske. 25. 6. 2012. Pristupljeno 27. 6. 2012.
- ^ RTRS, Agencije (29. 6. 2012). „U Banjaluci sinoć premijerno prikazan dokumentarni film “Arie””. Glas Srpske. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 15. 9. 2012.
- ^ a b „Livne dobio „Ključ grada Banjaluke“, Podgorelcu „Zlatni grb“”. Radio-televizija Republike Srpske. 17. 4. 2012. Pristupljeno 18. 4. 2012.
- ^ „Odlikovanja povodom 20 godina Republike Srpske i Vidovdana”. Zvanična prezentacija Predsjednika Republike Srpske. 28. 6. 2012. Arhivirano iz originala 06. 03. 2016. g. Pristupljeno 28. 6. 2012.
- ^ RTS: „Dodik odlikovao Koštunicu“ (28. jun 2012)
- ^ „Dodik uručio odlikovanja”. Radio-televizija Republike Srpske. 28. 6. 2012. Pristupljeno 28. 6. 2012.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Novi reporter: Ari Livne, svedok vremena (1): Život posmatram kroz Drugi svetski rat 20. 6. 2007. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. jul 2007) (jezik: srpski)
- Novi reporter: Ari Livne, svedok vremena (2): Ne možeš voditi jednu naciju, a da misliš drugačije od nje 27. 6. 2007. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. jul 2007) (jezik: srpski)
- Privredna predstavništva Republike Srpske (jezik: srpski)
- Predsednik Republike Srpske: Članovi senata Republike Srpske[mrtva veza] (jezik: srpski)
- Vlada Republike Srbije: Vukčević uručio specijalnu zahvalnicu Arijeu Livneu 5. februar 2007. (jezik: srpski)
