Pređi na sadržaj

Vojna nauka

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vojska i rat
Napoleonovo povlačenje iz Moskve 1812.
Oružane snage
Vid oružanih snaga
Rod (vojska)
Regrutacija
Vojna obuka
Oficiri
Podoficiri
Ratne operacije
Konvencionalno ratovanje
Invazija
Vojni pohod
Ofanziva
Nekonvencionalno ratovanje
Specijalne jedinice
Sabotaža
Vazduhoplovno ratovanje
Ratno pravo
Objava rata
Ratno zakonodavstvo
Ratne reparacije
Demilitarizovano područje
Ratna veština
Vojna strategija
Vojna taktika
Vojna literatura

Vojna nauka (engl. military science) je sistem znanja o suštini i sadržaju oružane borbe i rata u celini.[1]

Definicija[uredi | uredi izvor]

Predmet vojne nauke je rat i njegov bitni element - oružana borba, kao i suštinski problemi teorije i prakse ratne veštine. S obzirom da su to društvene pojave, vojna nauka po svojim osnovnim obeležjima pripada grupi društvenih nauka, ali se koristi i dostignućima prirodnih nauka.[1]

Rat i oružanu borbu izučavaju i mnoge druge nauke (sociologija, istorija, pravo, politička ekonomija, psihologija), ali svaka u domenu svoj predmeta i metodologije. Vojna nauka izučava rat i oružanu borbu, pre svega, sa stanovišta ratne veštine, jer se tim fenomenom ne bavi nijedna druga nauka. [1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Kao sistem znanja o ratu i oružanoj borbi, vojna nauka se oblikuje tek u 18. i 19. veku, mada je rat kao društvena pojava vrlo rano postao predmet interesovanja pojedinih mislilaca, posebno filozofa. Međutim, put uopštavanja ratnih iskustava i njihovog korišćenja u praksi bio veoma dug i ovisan od opšteg materijalnog i kulturnog razvoja društva i nauke u celini. Najpre se svodio na opisivanje događaja u kojima se opšta istorija preplitala sa vojnom, a već u 6. veku p. n. e. pojavljuje se Sun Cu Vuova Veština ratovanja, najstarije poznato delo o ratnoj veštini. Literatura o ratu i oružanoj borbi postajala je vremenom sve obimnija, a posle masovnog uvođenja vatrenog oružja u 17. veku, razvoja artiljerije, balistike i fortifikacije, brojnog povećanja oružanih snaga i stvaranja štabova, objavljivanjem prvih vojnih pravila - predmet vojne nauke se proširuje na gotovo sve procese oružane borbe. Stvaranjem masovnih nacionalnih armija u prvoj polovini 19. veka, moderna vojna nauke utemeljena je u teorijskim radovima Karla fon Klauzevica (u Pruskoj) i Antoana Žominija (u Francuskoj).[1]

Klasifikacija vojne nauke[uredi | uredi izvor]

Preovlađuje mišljenje da discipline koje izučavaju vojne aspekte rata i oružane borbe čine sistem vojne nauke, u kojem vodeće mesto pripada ratnoj veštini. Osnovu sistema vojne nauke čine strategija, operatika ili operativna veština i taktika. One se bave istraživanjem pojava, međusobnih veza i zakonitosti u oružanoj borbi i ratu. Ostale vojne nauke mogu se podeliti na:[1]

Vojska i društvo[uredi | uredi izvor]

Ova specijalnost ispituje načine na koje vojska i društvo međusobno deluju i oblikuju jedni druge. Na dinamičko raskršće na kome se susreću vojska i društvo utiču trendovi u društvu i bezbednosno okruženje.[2] Ovo polje proučavanja može se povezati sa delima Klauzevica („Rat je nastavak politike drugim sredstvima“[3]) i Sun Cua („Ako nije u interesu države, ne delujte“[4]). Savremena multi i interdisciplinarna oblast vuče svoje korene od Drugog svetskog rata i radova sociologa i politikologa.[2] Ova oblast proučavanja obuhvata „sve aspekte odnosa između oružanih snaga, kao političke, društvene i ekonomske institucije, i društva, države ili političkog etničkog pokreta čiji su oni deo“.[5] Teme koje su često uključene u delokrug vojske i društva su: veterani, žene u vojsci, vojne porodice, regrutacija i zadržavanje, rezervne snage, vojska i religija,[6] vojna privatizacija, civilno-vojni odnosi,[7] civilno-vojni saradnja, vojna i popularna kultura, vojska i mediji, vojna pomoć i pomoć u katastrofama, vojska i životna sredina i zamagljivanje vojnih i policijskih funkcija.

Zapošljavanje i zadržavanje[uredi | uredi izvor]

U dobrovoljačkoj vojsci, oružane snage se oslanjaju na tržišne snage i pažljivo regrutovanje da bi popunile svoje redove. Zbog toga je veoma važno razumeti faktore koji motivišu regrutaciju i ponovno angažovanje. Pripadnici službe moraju imati mentalnu i fizičku sposobnost da se suoče sa izazovima vojne službe i da se prilagode vojnim vrednostima i kulturi.[2] Studije pokazuju da motivacija za regrutaciju generalno uključuje i lični interes (platu) i netržišne vrednosti poput avanture, patriotizma i drugarstva.[8][9][10]

Veterani[uredi | uredi izvor]

Studija veterana ili pripadnika vojske koji odlaze i vraćaju se u društvo jedno je od najvažnijih podoblasti vojnih i društvenih studija. Veterani i njihova pitanja predstavljaju mikrokosmos polja. Vojni regruti predstavljaju unose koji prelaze iz zajednice u oružane snage, veterani su izlaznici koji napuštaju vojsku i ponovo ulaze u društvo promenjeni tokom svog vremena kao vojnici, mornari, marinci i avijatičari. Društvo i veterani suočavaju se sa višestrukim slojevima adaptacije i prilagođavanja po njihovom ponovnom ulasku.[11][12]

Međunarodna udruženja za vojne nauke ili studije[uredi | uredi izvor]

Postoje mnoga međunarodna udruženja čija je osnovna svrha okupljanje naučnika iz oblasti vojnih nauka. Neka su interdisciplinarna i imaju širok obim, dok su druga zatvorena i specijalizovana fokusirajući se na specifičnije discipline ili predmete. Neka su integrisana u šire naučne zajednice kao što su Međunarodna sociološka asocijacija (ISA) i Američko psihološko udruženje (APA), dok su druga izrasla iz vojnih institucija ili pojedinaca koji su bili posebno zainteresovani za oblasti vojne nauke, i koja su vojna, odbrambena ili orijentisana na oružane snage. Neka od ovih udruženja su:

Časopisi za vojne studije[uredi | uredi izvor]

Zapaženi časopisi iz oblasti vojnih nauka:[20]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž z i Gažević, Nikola (1976). Vojna enciklopedija (knjiga 10). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 560—561. 
  2. ^ a b v Shields, Patricia M. (2020). „Dynamic Intersection of Military and Society”. Ur.: Sookermany A. Handbook of Military Sciences. Springer, Cham. str. 1—23. ISBN 978-3-030-02866-4. S2CID 219460214. doi:10.1007/978-3-030-02866-4_31-1.  https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-3-030-02866-4_31-1
  3. ^ Clausewitz, C. V. (1984). On War (trans. and ed.: Howard, M., & Paret, P.). Princeton: Princeton University Press.
  4. ^ Tzu, The Art of War, XII.17
  5. ^ Forster, A. (2005). Armed forces and society in Europe. p. 9. Cham, Switzerland: Springer.
  6. ^ Levy Y. (2020) Military and Religion. In: (eds) Handbook of Military Sciences. Springer, Cham Levy, Yagil (2020). „Military and Religion”. Ur.: Sookermany A. Handbook of Military Sciences. Springer, Cham. str. 1—17. ISBN 978-3-030-02866-4. S2CID 216532584. doi:10.1007/978-3-030-02866-4_32-1. 
  7. ^ Pion-Berlin, David; Dudley, Danijela (2020). „Civil-Military Relations: What is the State of the Field”. Ur.: Sookermany A. Handbook of Military Sciences. Springer, Cham. str. 1—22. ISBN 978-3-030-02866-4. S2CID 216337378. doi:10.1007/978-3-030-02866-4_37-1. 
  8. ^ Eighmey, J. (2006). Why do youth enlist?: Identification of underlying themes. Armed Forces & Society, 32(2), 307–328.
  9. ^ Bury, P. (2017). Recruitment and retention in British Army reserve logistics units. Armed Forces & Society, 43(4), 608–631.
  10. ^ Griffith, J. (2008). Institutional motives for serving in the U.S. Army National Guard: Implications for recruitment, retention, and readiness. Armed Forces & Society, 34(2), 230–258.
  11. ^ Griffith, James; Connelly, Vince; Catignani, Sergio; Johansson, Eva (2020). „Reservists and Veterans: Viewed from within and Without”. Ur.: Sookermany A. Handbook of Military Sciences. Springer, Cham. str. 1—26. ISBN 978-3-030-02866-4. S2CID 225854803. doi:10.1007/978-3-030-02866-4_34-1. 
  12. ^ Kohen, A. I., & Shields, P. M. (1980). Reaping the spoils of defeat: Labor market experiences of Vietnam-era veterans. Strangers at home: Vietnam veterans since the War, 181-211.
  13. ^ „Military Psychology”. The Society for Military Psychology (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-10-25. 
  14. ^ „Ergomas - Home”. ergomas.ch. Pristupljeno 2021-10-25. 
  15. ^ „Inter-University Seminar on Armed Forces and Society”. Inter-University Seminar on Armed Forces and Society (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-10-25. 
  16. ^ „Home”. icspp2020.ca. Arhivirano iz originala 06. 06. 2023. g. Pristupljeno 11. 07. 2023. 
  17. ^ „IMTA Home Page”. Arhivirano iz originala 23. 4. 2021. g. Pristupljeno 17. 4. 2021. 
  18. ^ „International Society of Military Sciences Home”. www.isofms.org. Pristupljeno 2021-10-25. 
  19. ^ „RC01 Armed Forces and Conflict Resolution”. 
  20. ^ „Google Scholar Metrics, Military Studies”. Pristupljeno 15. 12. 2012. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Gažević, Nikola (1976). Vojna enciklopedija (knjiga 10). Beograd: Vojnoizdavački zavod. 
  • Barnard, Henry, Military Schools and Courses of Instruction in the Science and Art of War in France, Prussia, Austria, Russia, Sweden, Switzerland, Sardinia, England, and the United States, Part I – France and Prussia, J.B. Lippincott & Co., Philadelphia, 1862
  • Dupuy, Trevor N., Understanding War: History and Theory of Combat, Leo Cooper, London, 1992
  • Gat, Azar (1992). The Development of Military Thought: The Nineteenth Century. London: Oxford University Press. 
  • Jordan, Kelly C., "Military Science", in G. Kurt Piehler, ed. Encyclopedia of Military Science, SAGE Reference, Volume, 2. pp. 880–885.
  • Lodge, Henry Cabot, (ed.), The North American Review, Making of America Project, University of Northern Iowa, 1878
  • Muehlbauer, Matthew S., and David J. Ulbrich, eds. The Routledge History of Global War and Society (2018) [1]
  • Muehlbauer, Matthew S., and David J. Ulbrich. Ways of War: American Military History from the Colonial Era to the Twenty-First Century (2018) [2]
  • Soeters, Joseph; Shields, Patricia and Rietjens, Sebastiaan. Routledge Handbook of Research Methods in Military Studies New York: Routledge, 2014.
  • Thompson, Julian, Lifeblood of war: Logistics in armed conflict, Brassey's classics, London, 1991
  • Bert Chapman. Military Doctrine: A Reference Handbook. Santa Barbara, Cal.: ABC-CLIO, 2009.
  • Austin Long. The Soul of Armies: Counterinsurgency Doctrine and Military Culture in the US and UK. Ithaca–London: Cornell University Press, 2016.
  • Christopher P. Twomey. The Military Lens: Doctrinal Difference and Deterrence Failure in Sino-American Relations. Ithaca–London: Cornell University Press, 2010.
  • Robert M. Cassidy. Peacekeeping in the Abyss: British and American Peacekeeping Doctrine and Practice after the Cold War. Westport, CT–London: Praeger, 2004.
  • Aaron P. Jackson. The Roots of Military Doctrine: Change and Continuity in Understanding the Practice of Warfare. Fort Leavenworth, KS: Combat Studies Institute Press, 2013.
  • Elizabeth Kier. Imagining War: French and British Military Doctrine between the Wars. Princeton: Princeton University Press, 1998 (reprint 2017).
  • Matthias Strohn. The German Army and the Defence of the Reich: Military Doctrine and the Conduct of the Defensive Battle 1918-1939, 2nd revised edn. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
  • Willard C. Frank and Philip S. Gillette, eds. Soviet Military Doctrine from Lenin to Gorbachev, 1915-1991. Westport, CT: Greenwood Press, 1992.
  • Raymond L. Garthoff. Deterrence and the Revolution in Soviet Military Doctrine. Brookings Institution Press, 1990.
  • Harriet Fast Scott and William F. Scott. The Armed Forces of the USSR. Boulder, Co.: Westview Press, 1979.
  • Harriet Fast Scott and William F. Scott. Soviet Military Doctrine: Continuity, Formulation, and Dissemination. Boulder, Co.: Westview Press, 1989.
  • Tzu, Sun (2003). The Art of WarNeophodna slobodna registracija. New York City: Barnes & Noble Books. ISBN 978-1-59308-016-7. 
  • Clausewitz, Carl Von (1976). On War. Edited and translated by Michael Howard and Peter Paret (Revised 1984 izd.). Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-05657-9. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Vojna nauka na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Војна_наука&oldid=27677078”