Giberelini
Giberelini su klasa biljnih hormona, prvobitno izolovanih iz gljive Gibberela fujikuroi, po kojoj su dobili naziv. Danas ova klasa hormona obuhvata preko 120 jedinjenja slične hemijske strukture. Glavna funkcija giberelina je izduživanje (promocija rasta) biljaka, prekid dormantnosti semena, kao i stimulacija klijanja polenovog zrna kod nekih vrsta. Jedinjenja koja blokiraju efekat giberelina nazivaju se retardanti rasta.[1]
Otkriće giberelina[uredi | uredi izvor]
Otkriveni su 1926. godine. u Japanu radom fiziologa Kurosave (lat. Kurosawa) na gljivi Gibberella fujikuroi koja parazitira na pirinču. Kod biljaka pirinča koje su zaražene ovim parazitom stablo se jako izdužuje zbog čega biljke polegnu i ne donose plod. Otkriveno je da uzrok tome parazitska gljiva koja u tkivo domaćina izlučuje hormon koji je po njoj dobio naziv giberelin.[1][2]
Desetak godina kasnije, tačnije 1938. godine, opet japanski fiziolozi Jabuta i Sumiki uspevaju da izoluju giberelin u vidu kristalne materije.
Kasnije, 1956, su ovi hormoni otkiveni i kod biljaka, a danas je poznato preko 100 njihovih različitih vrsta i to 20 u kukuruzu, 14 u pirinču, preko 8 vrsta u semenima pasulja itd.
Hemijski sastav[uredi | uredi izvor]
Giberelini pripadaju grupi diterpenoida (19 ili 20 C-atoma) koji imaju gibanski prsten u molekulu, a mogu se odrediti kao giberelinske kiseline. Giberelinske kiseline se, prema međunarodnom dogovoru, obeležavaju kao GAn, gde n predstavlja redni broj određenog giberelina. Podela ovih hormona izvršena je prema hemijskoj strukturi, a ne prema njihovom fiziološkom delovanju.[3]
Metabolizam[uredi | uredi izvor]
Giberelini nastaju u hloroplastima i njihovim prekursorima u mladim listovima vršnih pupoljaka, meristemskim tkivima stabla i korena, semenima. Početno jedinjenje u biosintezi je mevalonska kiselina koja nastaje od acetil koenzimaA. Od nje proces teče kroz još dve faze koje se odvijaju u endoplazmatičnom retikulumu u citosolu. Prvo nastaje GA12 aldehid, osnovno jedinjenje od koga nastaju svi giberelini. Od mesta sinteze hormoni se transportuju provodnim tkivom, floemom, u neaktivnom obliku do mesta gde će delovati.
Fiziološko delovanje[uredi | uredi izvor]
Najvažniji fiziološki efekti giberelina su:
- izduživanje internodija stabla biljaka što je posebno izraženo kod patuljastih biljaka i biljaka sa lisnom rozetom
- pospešivanje klijanja semena i omogućavanje klijanja semena kada nisu zadovoljeni uslovi spoljašnje sredine, tako se stratifikacija semena može zameniti delovanjem giberelina pa će seme klijati iako nije stratifikovano
- podsticanje partenokarpije, što je posebno izraženo kod krastavca i paradajza
- imaju pozitivni uticaj na razvoj boljeg i krupnijeg ploda
- ubrzavaju cvetanje, utiču na smanjenje broja cvetova čime se dobijaju krupniji plodovi
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Gibberellins: A Short History Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. septembar 2011), from http://www.plant-hormones.info Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. decembar 2008), the home since 2003 of a website developed by the now-closed Long Ashton Research Station
- ^ Phytohormones (Plant Hormones) and other Growth Regulators: Gibberellin Архивирано на сајту Wayback Machine (20. март 2005), from a University of Hamburg website
- ^ Campbell, Neil A., and Jane B. Reece. Biology. 6th ed. San Francisco: Benjamin Cummings, 2002.
