Grb Sombora
| Sombor | |
|---|---|
 | |
| Verzije | |
 | |
| Detalji | |
| Nosilac | Grad Sombor |
| Usvojen | 17. februar 1749. 17. februar 2002. |
Grb Sombora je zvanični simbol srpskog grada Sombora. Ponovo je usvojen 2002. godine, nakon 40-godišnje pauze u doba komunizma.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Grad Sombor nikao je na mestu starijeg naselja po imenu Sent-Mihalj. Naselje je podignuto oko kaštela plemićke porodice Cobor, te je ono kasnije dobilo ime Coborsentmihalj. Nakon invazije Turaka i njihovog osvajanja Bačke, Cobori su napustili ove predele, međutim njihovo ime zadržalo se u obliku imena grada koji se počeo nazivati Somborom.[1]
Grb vojničkog šanca Sombor[uredi | uredi izvor]
Nakon povlačenja Turaka 1687. godine, Sombor je dobio svoj prvi pečat s grbom 1702. godine, kada je dobio i status vojničkog šanca na Potiskoj vojnoj granici. Na njemu se nalazio uspravljen lav sa glavom okrenutom u levo. U podignutoj levoj šapi drži mač, dok mu je desna šapa spuštena na štit sa slovima SZ. Oko lava, na rubu pečata, nalazio se latinski natpis: Sigil comunis militiae in Szombor (Pečat vojničke opštine Sombor).
Kako je jedan manji deo stanovnika Sombora u vojničkom šancu imao status komorskih podanika, oni su do 1745. godine imali zasebnu komorsku opštinu, koja je imala svoj pečat. U sredini pečata nalazi se predstava Jagnjeta Božijeg koje nosi krst, a oko njega su predstave anđela i dva feniksa. U dnu pečata nalazila su se tri cveta, u svakom uglu po zvezda sa pet krakova, a u vrhu sunce ili svevideće oko.
Grb slobodnog grada Sombora[uredi | uredi izvor]
Kada je bečki dvor krajem 1745. godine Somboru ukinuo status vojnog mesta, ovdašnji graničari započeli su upornu trogodišnju diplomatsku borbu da Sombor dobije status slobodnog i kraljevskog grada, sa svim pratećim privilegijama koje je ovakav položaj donosio. Nakon više od tri godine, 17. februara 1749, carica Marija Terezija potpisala je Privilegijalno pismo kojim je Sombor dobio status slobodnog i kraljevskog grada, a s njim i grb.
Simbol novostečenog stausa predstavljao je grb slobodnog i kraljevskog grada Sombora. Grb je naslikan na prvoj strani, a opisan je u 18. članu Privilegijalnog pisma (ili tzv. elibertacione povelje), u kojem piše:
- Da bi kraljevska milost i naklonost prema stanovnicima grada SOMBORA večna i upadljiva bila, milostivo im darujemo grb, po dole označenom opisu, da se njime služe na večita vremena; istodobno im dozvoljavamo upotrebu otiska grba u crvenom vosku. Na zelenom polju ŠTITA leži grad srebrne boje sa tri kule, od kojih je srednja viša; zidovi su ukrašeni prozorima pogodnim za odbranu, a na čelu zupčastim ispupčenjima; iz gornjeg desnog prozora promoljena crvena ruka drži sablju u smeru ka osmokrakoj zvezdi zlatne boje; iz levog prozora istavljena je zastava plave boje na kojoj se, između dve sastavljene lovorove grančice, nalazi pozlaćena brojka; pred otvorenom gradskom kapijom, od železnih rešetki, stoje dva vojnika: desni u plavom čojanom odelu, na glavi mu je crna pandurska šubara, u crnim čizmama i u desnoj ruci drži starinsku tešku pušku; levi u plavoj bluzi, crvenim pantalonama, zlatnim čizmama i sa mađarskom crvenom kapom na glavi, u desnoj ruci drži isukanu sablju uperenu koso u vis. Na grbu se nalazi turnirski štit sa vizirom, a više njega kruna iza koje je lav, u izvornoj boji, u stojećem stavu sa isplaženim crvenim jezikom i na gore izbačenim repom; u kandžama drži zastavu i isukanu sablju. S obe strane nalazi se u srebrnoj i crvenoj boji ornament od hrastovog lišća.
Grb slobodnog i kraljevskog grada Sombora nalazio se na sivoj pozadini, a u zlatom oivičenom krugu oko njega, zlatnim slovima bio je na latinskom ispisano: SIGILLIUM REGIÆ LIBERÆQUE CIVITATIS ZOMBORIENZIS 1749 (Pečat kraljevskog i slobodnog grada Sombora 1749).
Detalji grba Sombora ukazivali su na vojničku tradiciju grada, a pretpostavlja se da je brojkom 3 na stegu koji drži lav na vrhu grba trebalo da bude izraženo postojanje i jedinstvo tri konfesije – rimokatoličke, pravoslavne i unijatske. Unijata tada u Somboru nije bilo, a i kasnije ih je bilo izuzetno retko i u zanemarujuće malom broju, što svakako ukazuje više na želju i plan bečkih vlasti da ovdašnji pravoslavni stanovnici s vremenom prihvate uniju, nego na stvarno stanje među somborskim stanovništvom.
Koliko su građani Sombora prihvatili i poistovetili s s ovim grbom pokazuje nam i činjenicama da su ga koristili i u zvaničnim i u nezvaničnim prilikama. Bio je omiljen i kod svih naroda koji su živeli u njemu, što je pokazano u nemirnim godinama Mađarske revolucije 1848/49. godine, kada se u gradu pet puta smenjivala mađarska i srpsko-austrijska uprava; obe vlasti su pravile svoje pečate koji su se razlikovali samo u natpisu na srpskom ili mađarskom jeziku, dok je grb grada ostajao istovetan.
Grb Sombora u vreme komunizma[uredi | uredi izvor]
Grb Sombora iz 1749. godine bio je neprestano u službenoj upotrebi skoro puna dva veka, sve do 1962. godine, kada ga je, po zahtevu gradskih komunističkih vlasti, u značajnoj meri prepravio somborski akademski slikar Ivan Jakobčić. Od nekadašnjeg somborskog velikog pečatkog grba korišćen je samo štit sa kulom i zidinama. Ispred kule bili su izostavljeni stražari, ruka sa mačem i zastava, a zlatna osmokraka zvezda pretvorena je u zlatnu zvezdu petokraku. Boje u grbu ostale su nepromenjene. Somborci su i u vremenu koje nije bilo sklono očuvanju predsocijalističkog nasleđa i koje je obilovalo novim znamenjima načinjenim u socrealističkom duhu, držali do svoje tradicije i prošlosti i sačuvali najbitnije elemente grba. O tome govori i podatak iz opštinskog Statuta usvojenog 1964. godine, koji o grbu kaže sledeće: "Opština Sombor ima svoj amblem sledećeg izgleda:
- Na zelenom polju štita leži grad boje slonove kosti sa tri kule od kojih je srednja viša, a na njoj otvorena gradska kapija. Zidovi kule imaju otvore za odbranu. Iza kula u levom gornjem uglu štita nalazi se zlatna petokraka zvezda na crvenom polju."
|
 |
Povratak starom grbu[uredi | uredi izvor]
Nakon pada komunističke vlasti, odlukom odbornika Skupštine opštine Sombor od 17. februara 2002. godine, istorijski grb slobodnog i kraljevskog grada Sombora iz 1749. godine ponovo je postao zvaničan znamen grada i opštine. Grb se od tog vremena nalazi i kao središnji simbol na srebrno-beloj pozadini zastave grada.[2]
