Grob i spomenik Vase Pelagića i Dimitrija Markovića
| Grob i spomenik Vase Pelagića i Dimitrija Markovića | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Požarevac |
| Opština | Požarevac |
| Država |  Srbija |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo |
| spomenicikulture | |
Grob i spomenik Vase Pelagića i Dimitrija Markovića u Požarevcu predstavljaju nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1]
Na Starom groblju u Požarevcu nalazi se grob Vase Pelagića (1838 — 1899), srpskog prosvetitelja i publiciste, koji je uz Svetozara Markovića i Dimitrija Cenića bio predstavnik utopijskog socijalizma kod Srba u drugoj polovini 19. veka.
Vasa Pelagić je bio prosvetni radnik i narodni lekar koji je život posvetio borbi za političku slobodu i socijalnu pravdu. Njegova knjiga sa najvećim brojem izdanja je Stvarni narodni učitelj iz 1879. godine. Zbog svojih ideja bio je proganjan, zatvaran u ludnicu i osuđivan. Preminuo je u zatvoru u Požarevcu 25. januara 1899. godine i sahranjen na Starom groblju u Požarevcu, u delu koji je tada nosio naziv „Groblje za nevernike, cigane i robijaše”. Požarevljanin Draga Dimitrijević je po očevoj želji podigao zajednički nadgrobni spomenik svome ocu ćurčiji Dimitriju Markoviću (1835 — 1920) i Vasi Pelagiću, a na spomeniku je dao da se ukleše tekst Ovde počivaju dva stara druga koji nađoše smrt u svojoj sudbini.
Nakon Drugog svetskog rata postavljeno je spomen obeležje od belog mermera u obliku otvorene knjige, sa citatom iz Pelagićeve knjige Umovanje zdravog razuma objavljene 1880. godine:
Zabluda je osnovni uzrok svih zala … Svjetlost nauke i zdravog razuma dužna je da rastjera kužnu magluštinu svih predrasuda. Danas već nema sile na svetu koja bi mogla zaustaviti silovitu struju socijalizma nit ima ozbiljnog mislioca koji poriče pravičnost i njegovu umešnost. Samo poneki ugnjetači mračnjaci i varalice radnog naroda i omladine plaše se socijalizma.
— Umovanje zdravog razuma - Vasa Pelagić
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Grob i spomenik Vase Pelagića i Dimitrija Markovića”. Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo. Pristupljeno 18. 10. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture-Beograd/Baza nepokretnih kulturnih dobara
