Dragan Sakan

Dragan Sakan
Dragan Sakan
Datum rođenja	19. jul 1950.
Datum smrti	3. oktobar 2010. (60 god.)
Zanimanje	Osnivač i kreativni direktor Nju moment

Dragan Sakan (19. jul 1950 — 3. oktobar 2010), pionir advertajzinga na Balkanu i začetnik kreativnog mišljenja u Srbiji i zemljama regiona.^{[traži se izvor]} Časopis Advertising Age, Washington opisao ga je kao „gotovo mitsku figuru, čoveka koji je transformisao propagandu u advertajzing u regionu.“

Osnivač je marketinške agencije Nju Moment (New Moment New Ideas Company), jedne od najnagrađivanijih kuća na Balkanu, koju danas uspešno vode njegovi sinovi Žarko Sakan i Lazar Sakan.

Uveo je međunarodne standarde u advertajzing i dizajn. Jedan je od prvih copywriter-a i kreativnih direktora u istočnoj i srednjoj Evropi. Bio je predsednik i član mnogih žirija advertajzing festivala Evrope i sveta i stalni član žirija: Cresta – IAA, New York Festivals, EPICA, kao i član AD kluba, New York.

Idejni je tvorac i producent većeg broja projekata iz raznih oblasti ljudskog duha: Saveta za novo mišljenje, BeogrAD festivala, Art Director Club-a Srbija, multimedijalnog časopisa Nju Moment, Galerije Ideja, Ideas Campus-a, počasni partner Edvarda de Bona u Svetskom Muzeju Inovacija.

O Draganu Sakanu pisano je u knjigama „Kako smo uspjeli: 13 legendi jugoslovenskog biznisa“, „Najsvetliji duhovi Srbije, „Kultni likovi Beograda”, „Ko je ko u Srbiji“.

Autor je 3 knjige „Pretty Woman” (1996), „New Communication” (2005) i „New Idea Woman – My Profession is Dragan Sakan” (2010).

Biografija[uredi | uredi izvor]

Dragan Sakan, po obrazovanju psiholog, u svet advertajzinga je ušao 1975. godine kao njegov borbeni kritičar, da bi potom napisao prvi afirmativni rad o tržištu i reklami. Umesto kritičara, postao je zaljubljenik reklame. Od tada njegov život izgleda kao reklamni film. Kao i u reklami, snove je pretvarao u slogane, a zatim u stvarnost.

Bio je apsolvent psihologije na Filozofskom fakultetu u Beogradu kada ga je profesor dr Ivan Štajnberger pozvao da se priključi projektu uvođenja novih sladoleda multinacionalne kompanije Junilever na beogradsko tržište, koja je, zajedno sa Pekabetom, formirala kompaniju Frikom. Tako su nastali Hladiša, Rumenko, Čoko moko, Cmok, Leni, a nekoliko godina kasnije i Čašavko.

Zahvaljujući radu na projektu „Pekabela“ 1976. godine dobio je poziv za mesto istraživača u novoosnovanom Zavodu za marketing u okviru Instituta za naučna istraživanja najvećeg proizvođača hrane u bivšoj Jugoslaviji – PKB.

U to vreme nisu postojale metode i tehnike za ispitivanje potrošača i formiranje uzorka, pa je Sakanov pionirski rad bio u njihovom postavljanju, testiranju i standardizaciji. Konstruisao je Test imena, Test proizvoda, Eksperimentalno istraživanje imidža, Segmentaciju tržišta, Projektivne metode za motivaciona istraživanja, Tehnike predtestiranja kampanje, Stavove potrošača, Stavove javnog mnjenja... koji su prezentovani kroz veliki broj naučnih radova. Time je uveo psihologiju u marketing što je uticalo kako na stručnu javnost, tako i na klijente.

Zbog ličnih i profesionalnih standarda, 1981. godine napušta stalan radni odnos i stvara samostalni istraživački tim, koji je radio gotovo sva istraživanja potrošača i javnog mnjenja koja su u to vreme postojala.

Direktor Agencije za ekonomsku propagandu novinske kuće Borba, Branislav Novčić, poziva Dragana Sakana da, u okviru nje, stvori nezavisnu agenciju za pružanje kompletnih reklamnih usluga. Od tog trenutka Dragan Sakan postaje osnivač i rukovodilac Centra za marketing u Agenciji Borba. Tu zatiče Mirjanu Pejović – Tetku, koja će mu biti podrška do kraja života.

Rad u Borbi započinje kao „one-man band“ agencija: bio je istraživač, planer, koncepcioner, vođa kreativnih timova i klijenata. U svoj kreativni tim poziva ugledne režisere, pisce i umetnike, među kojima Gorana Markovića, Srđana Karanovića, Borisa Miljkovića, Dragoslava Andrića, Dušana Petričića, Nebojšu Đukelića, Zorana Simjanovića, Veljka Bikića, Batu Vraneševića ... Neki od klijenata bili su: Beobanka, Wrangler, Jaka – kozmetika, Olimpijske igre Sarajevo, Simod, JIK banka, Komunist…

Vizionar već u to vreme, Dragan Sakan oseća i sprovodi kampanje i u drugim medijima, ne samo za novinsku kuću u kojoj je agencija. Krajem godine (1985), na festivalu u Portorožu, agencija je osvojila petnaest nagrada, odnevši pobedu i nad Studio marketingom Delo. Tom prilikom Dragan Sakan je proglašen za kreativnu ličnost godine, a naredne će godine poneti ime propagandiste godine.

Ubrzo potom od Studio marketinga iz Ljubljane dobija poziv da kao kreativni direktor sa sedištem u Beogradu sam formira tim kreativaca, stručnjaka i saradnika. Uz veliku medijsku pažnju otvoren je Studio marketing Delo – Beograd.

Naredne godine na festivalu u Portorožu istovremeno je predstavljao kampanju za Beobanku, koju je radio za agenciju Studio marketing Delo iz Ljubljane, i kampanju za Ljubljansku banku, koju je radio za agenciju Borba iz Beograda. Obe kampanje, obe agencije i obe banke dobile su „Zlatne ideje“.

Kreirao je i duhovitu kampanju „Građani, javno se žalim, imam problema sa ženom“ za proizvođača alata Unior Zreče. Za tu je priliku pozvao Radivoja Lolu Đukića, legendu jugoslovenske satire, koji je angažovao svoje omiljene glumce Đokicu Milakovića i Miju Aleksića. Tada su na ovim prostorima prvi put učestvovali glumci u advertajzing kampanjama.

Tokom četvorogodišnjeg delovanja, Studio marketing Delo – Beograd napravio je revoluciju u reklamnim spotovima, osvajajući značajna domaća i međunarodna priznanja. U tom periodu urađeni su plakati za Dan mladosti, akcije za obuću Beograd, Žvazbuku, Beobanku, BIP, Sintelon, kao i za EI Niš za čije je reklame, pod zajedničkim nazivom „Da dete bude čovek“, 1987. godine osvojena „Zlatna ruža“ na festivalu u Portorožu. Vođen je i veći broj društvenih i humanitarnih akcija, od marketinga meča Boba Živojinović – Boris Beker, čiji je prihod bio namenjen za pomoć nezbrinutoj deci, preko akcije „Glumac i njegova sudbina“, marketinga za manastir Prohor Pčinjski, do akcija za Oktobarski salon, Istraživačku stanicu Petnica, radio i tv stanicu Studio B, Homer – savez slepih, Cetinjsko bijenale, Etno centar Babka, BITEF, Anti AIDS Found, teatar Atelje 212...

Neke od poslednjih kampanja pred rat u Jugoslaviji bile su akcija za „Florami“ Mostar sa porukom „Vodite ljubav, a ne rat“, za „Radensku” sa sloganom „Radenska nas spaja” i kampanja za crne bombone „Negro“ – „Nije sve tako crno kao što izgleda. Još je crnje“. Iste godine Dragan Sakan, koga su u javnosti nezvanično zvali „kraljem slogana“, za Udruženje menadžera Beograda napisao je slogan „Preduzeća umiru – život nestaje“ i „Hvala prošlosti, idemo dalje!“

Neki njegovi najprepoznatljiviji slogani pamte se i danas: „Društvo zahteva korenite promene“ (Sintelon), „Val-val-valera...“ (Jaka, Radoviš), „Nežna i neizbežna“ (Jaka, Radoviš), „Priroda je već u zamci, sad je štos u slamci“ (PKB), „Mali i veliki Japanac“ (Mazda), „Ja znam da postoji slađa strana sveta, to je strana ljubavi“ (Banini), „Zidar Beograda“ (Beobanka), „Zategni me nežno“ (Jaka, Radoviš), „Izgleda šašavo, ali mene leđa više ne bole“ (Kosmodisk), „Jednačina sa poznatima“ (Atelje 212), „Neka sva čula uživaju“ (29. novenbar), „PEKABETA prijatelj kućnog budžeta“, „Dobro jutro, komšija“ (PKB), „Čiča Gliša, čudo od slatkiša“ (Crnagoracoop), „Neću prasca, pakuj genijalca“ (Milan Blagojević, Smederevo).

Početkom rata na ovim područjima (1990) i raspadom stare Jugoslavije, Dragan Sakan je bio među malobrojnima koji je shvatio da ulazimo u fazu ranog kapitalizma, da stari sistem neće preživeti i vizionarski stvara holding kompaniju sa agencijama u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Skoplju, Sarajevu, Sofiji, Banjoj Luci, Tirani. Postao je većinski vlasnik najveće agencije u Jugoslaviji S Team Bates Saatchi & Saatchi i član Saatchi & Saatchi evropskog kreativnog borda. Nezaobilazni je član svih svetskih žirija iz oblasti reklame i dizajna. Klijenti u tom periodu bili su: P&G, Koka-kola, Mazda, Florami, Jugoplastika, Beo Zoo vrt, Robne kuće Beograd, C market, Pekabeta, Naftna industrija Srbije, British Airways, DHL, Gallina Bianca, Hewlett Packard, Hyundai, Interbrew, Johnson&Johnson, Kombinat Sport, Kosmsodisk, Džez Festival Skopje, Jutel, Kikindski mlin, Banini, Hiram Walker, Ministarstvo za privatizaciju Makedonije...

U to vreme radi i veliki broj non-profit kampanja: Crveni krst Srbije, Komesarijat za izbeglice, Međunarodni crveni krst, Jugoslovenski crveni krst, Ministarstvo kulture Srbije, Ministarstvo kulture Makedonije, humanitarna organizacija Kolo srpskih sestara, Mali Monmartr, Beogradski ZOO Vrt, Turistička organizacija Portorož, Turistička organizacija Beograd, Turistička organizacija Srbije, BITEF, BELEF, projekat „Miroslavljevo jevanđelje“ za Narodni muzej...

Krajem 90-ih Dragan Sakan dosta vremena boravi u Piranu, renesansnom gradiću u Sloveniji, maštajući o civilizaciji u kojoj će umetnici, kreativni ljudi, biti značajniji od političara. U Piranu će od 2000. godine početi da se održava evropska škola za ideje – Ideas Campus.

Da bi viziju i san konačno pretvorio u realnost, 2002. godine osniva sopstvenu agenciju Nju Moment (New Moment New Ideas Company). Pored klijenata kao što su US Steel, Wiener Stadtische Osiguranje, Avon, JAT, Lafarge, Dragan Sakan radi na promociji srpske kulture u svetu i dovođenje svetskog kreativnog sveta u Beograd.

Fokus njegove aktivnost je izlazak Srbije na evropsku i svetsku scenu; promocija naše kulture u svetu, uključivanje domaćih strukovnih udruženja u svetsku mrežu, organizacija festivala i manifestacija internacionalnog tipa. Tako nastaju Art Director Club Srbija, koji postaje član evropske mreže, BeogrAD festival, Festival Piran Ideas, promocija Narodnog muzeja, Savet za novo mišljenje, predstavljanje srpske arhitekure na bijenalu u Venciji, nastup Marije Šerifović na Evroviziji... Galerija Nju Moment izlaže radove naših umetnika po evropskim sajmovima, časopis Nju Moment je domaćin EPICA, Sakan u Beograd dovodi imena kao što su dr Edvard de Bono, Žak Segela, Donald Gan, Bob Garfild, Herman Vaske, Mirko Ilić, Marina Abramović, kojoj je i posvećen broj časopisa Nju Moment „Balkan Baroque“...

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Proglašen je za kreativnu ličnost godine na JFTK, Porotož, 1985; kreativnog direktora Agencije „Borba“ sa najviše nagrada na JFTK, Portorož, 1985; propagandistu godine na JFTK, Portorož, 1986. Bio je kreativni direktor Agencije godine nove Evrope, Portorož, 1998; ambasador srpske kreativnosti 2008. godine. Dobio je nagradu Društva psihologa Srbije za popularizaciju psihologije „Žiža Vasić“ 1986; nagradu za životno delo UEPS, Beograd, 2000; nagradu „Freedom“, Međunarodni centar za mir, Sarajevo, 2008.

Životna i poslovna filozofija Dragana Sakana bazirala se na postulatima: „Ideja je najjača valuta“, „Ništa nije ostvareno dok prethodno nije odsanjano“ i „Najbolje se vidi srcem“.

Poslednja nagrada koju je Nju Moment (New Moment New Ideas Company) osvojio je Titanijumski lav na festivalu Cannes Lion 2013. godine. To je dokaz da vizionar velikog srca i ideja nastavlja da posipa zlatnom prašinom one koji ga vole i slede.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Sakan, Dragan.„Pretty Woman“. NewS Moment, 1996 (Beograd : Grafo NIN)
Sakan, Dragan.„New Communication”. New Moment New Ideas Company, 2005 (Beograd : Alex Print)
Sakan, Dragan.„New Idea Woman – My Profession is Dragan Sakan”, 2010 (Beograd: Cicero)