Manastir Orahovica
:Za istoimeni manastir iz srednjeg vijeka, pogledajte članak Orahovica.
| Manastir Orahovica | |
|---|---|
 Manastir Orahovica | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija slavonska |
| Osnivanje | 15. vijek |
| Osnivač | Vuk Branković (despot) |
| Lokacija | |
| Mesto | Duzluk |
| Država |  Hrvatska |
| Koordinate | 45° 29′ 16.3″ N 17° 52′ 40.7″ E / 45.487861° S; 17.877972° I |
  Manastir Orahovica Manastir Orahovica na karti Hrvatske | |
Manastir Orahovica je srpski pravoslavni manastir na prostoru Slavonske eparhije Srpske pravoslavne crkve, u podnožju planine Krndije. U istorijskim izvorima pominje se još i pod nazivom Remeta i manastir Duzluk.[1]
Prošlost
Prvi pomeni manastira pod nazivom Remeta (što znači - pustinja monaška) potiču iz kraja 15. vijeka. Navodno je taj srpski manastir iz 11. vijeka, a činilo ga je nekoliko konaka.[2] Potonje ime Duzluk je dobio po istoimenom obližnjem selu osam kilometara udaljenom, a koje je niklo tek nakon gradnje "crkve sa kubetom". Nalazio se daleko u šumi, u jednoj uvali usred Papuka. Saborni hram manastira posvećen je Svetom Nikoli, koji je podignut na mjestu starije crkve brvnare, u 15. vijeku. U prošlosti manastir je bio značajan prepisivački centar.[3] U blizini se nalaze ruševine starog srpskog grada Ružice.
U vrijeme obnovljenja Pećke patrijaršije, 1557. godine, za patrijarha Makarija Sokolovića, pretpostavlja se da je u manastiru Orahovici sjedište Požeške mitropolije, prvog srpskog pravoslavnog vladičanstva na području Slavonije..[4] Životopis manastira završen je 1594.[4] Pri povlačenju krajem 17. vijeka Turci su zapalile manastir Orahovicu i okolna srpska sela, a inoci i srpski narod ubijali i progonili. Nedugo poslije toga na ruševine svetonikolajevskog manastira dolaze kaluđeri iz manastira Liplje i Stuplje iz Bosne koji ga obnavljaju. Poslije povlačenja turskih hordi novu opasnost po srpski pravoslavni živalj u Slavoniji čini Rimokatolička crkva sa svojim programom unije. Prijetila je opasnost i manastiru Orahovici, ali 1693. godine manastir posjećuje srpski patrijarh Arsenije Čarnojević. Viđen je 1938. godine u manastirskoj riznici, veliki zlatni krst koji je darovao manastiru Patrijarh tokom tog boravka.[2][5]
U manastiru je ostala kao dragocjenost, mitra počivšeg episkopa Vasilija Rajića, koji je umro 1714. godine. Austrijski car Karlo VI je 1726. godine "pod pritiskom mase vjernika" priznao manastiru zakonska prava, davanjem povelje. Katolička crkva i njen zaštitnik država su pokušavali da pounijate pravoslavno stanovništvo u tom kraju. Davajući srpskim narodnim vođama grofovske titule i ogromne posjede, radili su preko njih. Iako grofovi Srbi, porodice Janković, Pejačević, Artuković, Mihaljević prešli su u katoličku vjeru, ali i ostali idejom uz srpski rod još stotine godine. Tako su dva člana grofovske porodice Mihaljević, čiji su očevi postali katolici, ipak bili sahranjeni u podu manastirske bogomolje.
Patrijarh Arsenije IV je dodijelio manastiru 31. marta 1742. godine u vezi prihoda od dodjeljenih sela. Godine 1758, manastir Orahovica je obnovljen i te godine, 4. jula mitropolit Nenadović je manastiru dao sinđeliju,[6] kojom se potvrđuju prihodi od okolnih sela. U vremenu od 1775. do 1777. godine, sa južne strane podignut je novi konak. Manastir je oštećen 1804. godine, prilikom zemljotresa, a obnovljen je tek 1835. godine u vrijeme nastojatelja Aleksandra Ličinića. Između dva rata, 1938. godine, manastir je sveobuhvatno obnovljen.
Između dva svetska rata u taj manastir skriven u drevnim gustim slavonskim hrastovim šumama, privlačio je pored vernika i bolesnike. Zbog verovanja da fresko boja sa ikona leči od očne bolesti trahome, tajno su ljuštili boju sa očiju svetaca na slikama. Mnogo je bilo oštećenih ikona.[7]
U Drugom svjetskom ratu manastirsko bratstvo zbog opasnosti i pritiska napušta svoje obitavalište. Teofan Dragutinović, manastirski nastojatelj, prije odlaska sakriva najvrednije dragocjenosti manastirske knjigohranilnice. U toku ljeta 1941. godine grupa muzealaca iz Zagreba pronalazi ih i odnosi u Zagreb gdje su bile sve do 1983. godine, kada su vraćene vladičanstvu slavonskom. Tokom rata u manastirskim konacima smjenjuju se ustaše i domobrani. Partizani su 1943. godine zapalili konake manastira Orahovice.
Viktor Novak u Magnum Krimenu piše da je Stepinac od Pavelića tražio ovaj manastir, jer je po njemu on nekada bio katolički. Naravno, radi se o jezuitskoj megalomaniji, jer ne postoje podaci o tome da je ova sveta obitelj ikada bila katolički samostan.
Sadašnjost
U poslijeratnim danima manastir je bio u jadnom stanju sve dok nije došao za nastojatelja Milutin Amidžić, koji je u teškim poratnim danima bez državne pomoći vraća život ovoj slavonskoj svetinji.
U vrijeme Drugog svetskog rata manastir je opustošen. Tokom ratova na teritoriji bivše SFRJ ponovo je stradao 1991. godine kada su ga napustila posljednja dva monaha. Manastir je od tada bez monaštva.[1]
Dva velika sabora održavaju se svake godine u manastiru Orahovici, na dan Prenosa moštiju svetitelja Nikolaja (22. maja), i na Preobraženje (19. avgusta). U manastiru se i danas čuvaju mošti svete Anastasije.
Hram kao logor za Srbe
I u drugim mjestima Srbe su zatvarali u hramove i u njima zlostavljali, neke pravoslavne bogomolje bile su za izvjesno vrijeme pretvorene u ustaške logore, kao što je bio slučaj sa manastirom Orahovica u Slavoniji.[8]
U hramu manastira Orahovica u Slavoniji bilo je zatvoreno više Srba iz okolnih sela.[8]
Vidi još
Izvori
- ^ a b Skd Prosvjeta Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. septembar 2015), Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ a b "Vreme", Beograd 1938. godine
- ^ Manastiri u Slavoniji, Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ a b Kučeković, Aleksandra (2007). „Loza srpskih vladara i arhiepiskopa u crkvi manastira Orahovice u Slavoniji”. Zbornik Narodnog muzeja. XVIII–2: 95—112.
- ^ M. Radujko, Saprestolje i donje mesto požeškog mitropolita. Liturgijski mobilijar i zidno slikarstvo manastira Orahovice, Zograf 41 (2017) 189–212.
- ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1931.
- ^ "Vreme", Beograd 30. avgust 1936.
- ^ a b Najveći zločini sadašnjice: patnje i stradanje srpskog naroda u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj od 1941-1945, Dr. Dragoslav Stranjaković, Gornji Milanovac, Dečje novine (1991), str. 170–171
Literatura
- Vladimir Krasić, Opis manastira Orahovice, Novi Sad 1885.
- Radoslav Grujić, "Starine manastira Orahovice u Slavoniji", Starinar, III / 14, Beograd 1939, 7-62.
- Kašić, Dušan Lj. (1967). Srbi i pravoslavlje u Slavoniji i sjevernoj Hrvatskoj. Zagreb: Savez udruženja pravoslavnog sveštenstva Hrvatske.
- Kašić, Dušan Lj. (1971). Srpski manastiri u Hrvatskoj i Slavoniji. Beograd: Srpska Patrijaršija.
- Kašić, Dušan Lj. (1988). Srpska naselja i crkve u sjevernoj Hrvatskoj i Slavoniji. Zagreb: Savez udruženja pravoslavnih sveštenika Hrvatske.
Spoljašnje veze
- [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. septembar 2015)
- [2]
- [3]
- [4]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
