Meseršmit

Meseršmit AG
Vrsta	Akcionarsko društvo; kasnije d.o.o.
Delatnost	proizvodnja aviona
Osnovano	1938; Treći rajh Augzburg
Ugašeno	1968.
Rukovodioci	Vili Meseršmit
Proizvodi	avioni; automobili

Meseršmit AG (njemački izgovor: [ˈmɛsɐʃmɪt]) bila je njemačka korporacija za proizvodnju aviona koja je bila ograničena na dioničko vlasništvo. Nazvana je po svom glavnom dizajneru Viliju Meseršmitu. Od sredine jula 1938. pa nadalje, poznata je prvenstveno po lovačkim avionima iz Drugog svjetskog rata, posebno Bf 109 i Ja 262. Kompanija je preživjela poslijeratno doba, prošla je brojna spajanja i promjenila ime iz Meseršmit u Meseršmit-Bolkov-Bloh (MBB) prije nego što ga je kupila Dojče Aerospejs (DASA, sada dio Erbasa)1989. godine.

Istorijat

Pozadina

Južnonjemačka inžinjerska kompanija MAN AG i nekoliko banaka, su februara 1916, kupili su neprofitabilnog proizvođača aviona Oto-Flugcojgverke, pokrenuvši novu kompaniju Bajeriše Flugcojgverke AG (BFW, nem. Bayerische Flugzeugwerke-БФВ- Bavarski vazduhoplovni zavod)

Statut je sastavljen 19. i 20. februara, a završen 2. marta 1916. Podaci o preduzeću su 7. marta 1916. zavedeni u Trgovačkom registru sa vlasničkim kapitalom od 1.000.000 rajhsmaraka. Osnivački kapital obezbjedili su Banka za trgovinu i industriju iz Berlina (36%), MAN AG (30%) i Herman Bahštajn iz Berlina (34%). Prvi predsjednik Upravnog odbora bio je Piter Ebervajn, koji je ranije bio zaposlen u Albatros Flugcojgverke.

Kako su u tekućem ratu, bili potrebni avioni nije bilo vremena za rad na razvoju novih aviona, a avioni koje je proizvodila BFV rađeni su po licenci Albatros Flugcojgverke. Samo mjesec dana od osnivanja kompanija je uspjela da isporuči avione ratnim ministarstvima Pruske i Bavarske. Međutim, na početku su se pojavili veliki problemi sa kvalitetom. Njemačke vazdušne posade često su se žalile na ozbiljne nedostatke koji su se pojavili u prvim mašinama kompanije BFV. Ista stvar se dogodila i sa avionima koje je do tada pravio Gustav Oto. Tek su organizacione promjene i intenzivniji nadzor montažne linije uspjeli da riješe ove probleme do kraja 1916. Nakon toga BFV počinje da proizvodi preko 200 aviona mjesečno i sa radnom snagom koja je narasla na 3.000 radnika postaje jedan od najvećih proizvođača aviona u Bavarskoj.

Kraj rata teško je pogodio BFV, jer je potražnja za avionima pala. Uprava kompanije bila je prinuđena da traži nove proizvode sa kojima bi zadržala svoju poziciju na tržištu. Budući da su avioni u Prvom svjetskom ratu uglavnom pravljeni od drveta kako bi se smanjila njihova težina, BFV je bio opremljena najnovijom opremom za obradu drveta. Kompanija je i dalje držala zalihe materijala dovoljne za oko 200 aviona u vrijednosti 4,7 miliona rajhsmaraka. Mašine i materijali su tada korišćeni za proizvodnju namještaja i kuhinja. Pored toga, kompanija počinje da proizvodi motocikle vlastitog dizajna pod imenom Flink i Helios.

Austrijski investitor italijanskog porijekla Kamilo Kastiljoni je u jesen 1921. prvi put najavio svoje interesovanje za kupovinu BFV-a. I dok je većina akcionara prihvatila njegovu ponudu, MAN AG je u početku zadržao svoje vlasništvo u BFV-u, ali je Kastiljoni želio da stekne sve akcije. U tome ga je podržao generalni direktor BMV-a Franc Jozef Pop koji je u pismu upućenom predsedniku MAN-a opisao BFV kao "mrtvu fabriku, koja ne posjeduje ništa vrijedno pomena, a sastoji se uglavnom od dotrajalih i neprikladnih drvenih šupa i nalazi se u gradu koji je izuzetno nepovoljan za industrijske aktivnosti i čiji status daje malo razloga za entuzijazam". Očigledno je Pop bio u bliskom kontaktu sa Kastiljonijem, a vjerovatno je bio upoznat sa planovima spajanja BMV sa BFV. U proljeće 1922. Kastiljoni i Pop ubijedili su MAN da odustane od svojih akcija u BFV tao da je fabrika u potpunosti pripala Kastiljoniju. Nakon što je u maju iste godine Kastiljoni uspio da otkupi BMV posao sa motorima od Knor-Brems AG ništa više nije stajalo na putu spajanja aviokompanije BFV i proizvođača motora BMV.

Ponovno uspostavljanje

Meseršmit Bf 109 E

Bajeriše Flugcojgverke reformisan je 1926. godine u Augzburgu u Bavarskoj, kada je Udet Flugcojgbau GmbH postalo akcionarsko društvo. U prvim fazama, BMV AG je imao svoj udio u ovoj kompaniji, čije je interese, kao član Nadzornog odbora, zastupao Jozef Pop.

Vili Meseršmit pridružio se kompaniji 1927. godine kao glavni dizajner i inženjer, da bi ubrzo formirao i svoj dizajnerski tim.

Jedan od prvih dizajna, Meseršmit M 20, bio je katastrofa za dizajnera i kompaniju. Mnogi prototipovi su se srušili, jedan od njih je ubio Hansa Hakmaka, bliskog prijatelja Erharda Milha, šefa Dojče Lufthanze i visokog funkcionera njemačkog civilnog vazduhoplovstva. Nedostatak odgovora Meseršmita po pitanju tragedije, stvorilo je doživotnu mržnju Milha prema njemu. Milh je na kraju otkazao sve ugovore sa Meseršmitom i prisilio BFV na bankrot 1931. Međutim, Meseršmitovo prijateljstvo s Hugom Junkersom spriječilo je daljnu stagnaciju njegove karijere i BFV-a, čiji je rad obnovljen 1933. Milh je i dalje sprečavao Meseršmitova da preuzme BFV-a sve do 1938.godine. Zbog toga u ranim Meseršmitovim dizajnima stoji oznaka BF.

Meseršmit je promovisao koncept koji je nazvao "konstrukcija sa malom težinom" u kojoj su mnogi standardno odvojeni nosivi delovi spojeni u jedan ojačani zaštitni zid, čime se štedilo na težini ali su se dobijali i poboljšane performanse. Prvi pravi test ovog koncepta bio je sa sportskim avionom Bf 108 Tajfun, koji će uskoro postaviti sve vrste rekorda. Na osnovu ovog učinka, kompanija je pozvana da dostavi dizajn za Luftvafeovo borbeno takmičenje 1935.godine, koji je i osvojila sa Meseršmitom Bf 109, na osnovu istih metoda izgradnje. Od tog trenutka Meseršmit postaje miljenik nacističke partije, ne samo zbogsvojih dizajna, nego i zbog političke sposonosti. Tome je doprinijela i lokacija fabrike koja je bila smještena u južnoj Njemačkoj, daleko od "nagomilanih" Avio-kompanija na sjevernoj obali. BFV je 11. jula 1938. rekonstituisan kao "Meseršmit AG", a Vili Meseršmit je postao predsjedavajući i upravni direktor. Preimenovanje je dovelo do toga da je Ministarstvo vazduhoplovstva Rajha (MVR) dalo dozvolu da se oznaka prefiksa promjeni iz "BF" u "Me" za sve novije dizajne. Postojeći tipovi, poput Bf 109 i 110, zadržali su svoju raniju oznaku u službenim dokumentima, iako su se ponekad koristili i novije oznake, najčešće od kooperanata poput Erla Mašinenverk iz Lajpciga. U praksi, svi avioni BFV/Meseršmit od četvorosjednog jednokrilnog aviona Bf 108 do lakog posmatračkog aviona Bf 163 (koji se neuspješno takmičio za ugovor sa vladom Rajha koji je osvojio rivalski dizajn Fizeler Fi 156) imali su prefiks "Bf",a svi kasniji tipovi "Me".

Drugi svjetski rat

Meseršmit Me 262 "Lastavica", prvi operativni avion na mlazni pogon

Tokom rata Meseršmit je postao veliki dobavljač aviona, a njihovi Bf 109 i Bf 110 činili su veliku većinu borbenih snaga u prvoj polovini rata. Naručeno je i nekoliko drugih dizajna, uključujući ogromnu transportnu jedrilicu Me 321 "Džin" i njenu šestomotornu verziju Me 323 "Džin". Tokom druge polovine rata, Meseršmit se gotovo u potpunosti okrenuo mlaznim motorima, proizvodeći prvi operativni mlazni lovac na svijetu, Me 262 "Lastavica". Takođe su proizveli Me 163 Komet dizajniran od strane DFS-a (DFS, Deutsche Forschungsanstalt für Segelflug - njemački zavod za istraživanje jedrilica), što je bio prvi dizajn na raketni pogon koji je ušao u upotrebu. Da bi proizveo veliki broj dijelova za avione tokom druge polovine Drugog svjetskog rata Meseršmit se u velikoj mjeri oslanjao na robovsku radnu snagu da bi proizveo veliki deo delova potrebnih za ove avione tokom druge polovine Drugog svetskog rata; ovi delovi su sastavljeni u ogromnom sistemu tunela u Sankt Georgen an der Gusen, Austrija. Robovska radna snagu činili su logoraši iz koncentracionih logora Gusen I i Gusen II, ali i koncentracionog logora Mauthauzen. Oko 40.000 zatvorenika iz Španije, Italije, Poljske, Kraljevine Jugoslavije, Francuske, Rusije, mađarskih Jevreja i dvadeset drugih nacionalnosti ubijeno je tokom proizvodnje ovih aviona u KL Gusen. Zvaničnici Meseršmita obilazili su kasarne u koncentracionom logoru kako bi nadgledali rad zatvorenika. Meseršmit na čelu sa izvršnim direktorom Vilijem Meseršmitom zauzeli su čuvenu vilu Tugendaht u Brnu, koju su projektovali Ludvig Mis van der Roe i Lili Rajh 1930.

Loš dizajn Me 210, koji je zamišljen kao nastavak Me 110, bio je aerodinamička katastrofa koja je gotovo dovela do prisilnog raspada kompanije. Problemi sa dizajnom na kraju su rješeni sa Me 410 "Stršljen", kojih je napravljen samo mali broj jer su ubrzo svi napori i sredstva fokusirani na Me 262 "Lastavica". Kasnije u ratu, u konkurenciji Junkers Ju 390 i neizgrađenog, započetog februara 1943. Hejnkela He 277, Meseršmit je radio na projektu Bombarder Amerike, odnosno izradi bombardera velikog dometa koji bi mogao doći do obala SAD. Ponudio je Me 264 koji je letio u prototipnom obliku - sa tri tipa konstruisanih aviona, od kojih je prvi poletio u decembru 1942. kada je već bilo kasno za njegovo uvođenje u borbu.

Poslijeratni period

Meseršmitov Kabinenroler

Deceniju nakon rata kompaniji nije bilo dozvoljeno da proizvodi avione. Jedna od alternativa koju je kompanija osmislila bio je motocikl/mikroautomobil na tri točka ili Kabinenrolelr(skuter sa kabinom) KR175/KR200, koji je dizajnirao vazduhoplovni inženjer Fric Fend. Ustvari ove automobile je proizvodila Fendova vlastita kompanija u Meseršmitovim pogonima u Regenzburgu. Vili Meseršmit nije imao nikakve veze sa ovim automobilom osim što je dopustio da nose njegovo ime. Proizvodnja KR200 prestala je 1964. Fabrika u Meseršmitu je takođe proizvodila montažne kuće, koje su projektovane kao "kompleti za samogradnju" uglavnom zasnovani na okviru od legure.

Meseršmit AG se, 6. juna 1968. spojio sa malom firmom za građevinarstvo i civilno vazduhoplovstvo Bolkov, postavši Meseršmit-Bolkov. Narednog maja, kompanija je kupila Hamburger Flugcojgbau (HFB). Kompanija je zatim promenila ime u Meseršmit-Bolkov-Bloh. Nakon toga je 1989. kompanija preuzela DASA, koja je sada dio Erbasa.

Avioni

Moldel	Ime	Prva borba	Napomena
M17		000000001925-01-01-0000januar 1925.	sportski avion
M18		000000001926-01-01-00001926.	prevoz putnika
M19		000000001927-01-01-00001927.	sportski avion
M20		000000001928-01-01-00001928.	prevoz putnika
M21		000000001928-01-01-00001928.	prototip dvokrilca trainer
M22		000000001928-01-01-00001928.	prototip dvokrilca srednji bombarder
M23		početak 1928	sportski avion
M24		000000001929-01-01-00001929.	prevoz putnika
M25		nije napravljen	sportski avion
M26		000000001930-01-01-00001930.	prototip lakog aviona
M27		000000001930-01-01-00001930.	sportski avion
M28		000000001931-01-01-0000januar 1931.	prototip poštanskog aviona
M29		000000001932-01-01-00001932.	sportski/trkaći avion
M31		000000001932-01-01-00001932.	sportski avion
M33		nije napravljen	ultra-laki jednokrilni jednosjed sa suncobranom
M35		000000001933-01-01-00001933.	sportski avion razvijen na osnovu M23
M36		000000001934-01-01-00001934.	prevoz putnika
Bf 108	Tajfun	000000001934-01-01-00001934.	školski i transportni
Bf 109		000000001935-09-01-0000septembar 1935.	lovac, presretač bombardera; kasnije verzije su ponekad greškom označene kao "Me 109"
Bf 110		000000001936-05-12-000012. maj 1936.	dvomotorni teški lovac, noćni lovac
Me 155		nije napravljen	visinski lovac, razvijen na osnovu Bf 109; nije napravljen, projekat prebačen Blom + Fos kao Bv 155
Bf 161		000000001938-01-01-00001938.	izviđački avion; prototip
Bf 162	Jaguar	000000001937-01-01-00001937.	schnellbomber (šnelbomber - brzi bombarder) baziran na Bf 110
Bf 163		000000001938-02-19-000019. februar 1938.	izviđački avion kratkog poletanja i sletanja; prototip je napravio Weserflug AG, izgubio ugovor sa vojskom zbog Fi 156 Roda
Me 163	Komet	početak 1941	lovac presretač na mlazni pogon
Bf 165		000000001937-01-01-00001937.	projekat bombardera velikog dometa
Me 208			poboljšana i povećana verzija Bf 108
Me 209		000000001938-08-01-00001. avgust 1938.	dizajniran da obori svetski rekord u brzini u vazduhu; pokušaj prepravljanja u lovca nije uspjeo
Me 209-II		000000001943-01-01-00001943.	lovac; dograđen na Bf 109, nikad nije proizveden
Me 210		000000001939-09-01-0000septembar 1939.	dvomotorni teški lovac; korišćen za izviđanje
Me 261	Adolfina	1941	osmišljen da bude rekorder na velikim udaljenostima; tri izgrađena i korišćena za izviđanje
Me 262	Lastavica	000000001942-07-18-000018. jul 1942.	dvomotorni lovac i jurišni avion; prvi operativni lovac na mlazni pogon
Me 263		nikad nije letio	presretač na raketni pogon;napredni razvoj Me 163
Me 264	Amerika	000000001942-10-23-000023. oktobar 1942.	strateški bombarder, razvijen pod programom "Amerika bombarder" u konkurenciji sa Junkersom Ju 390 i neizgrađenim Hejnkel He 277
Me 265		nije napravljen	jurišni avion, predložen
Me 309		000000001942-07-01-0000jul 1942.	lovac; napredniji ali loše dizajnirani model koji je trebao da zamijeni Bf 109
Me 310			1 napravljen, predložen
Me 321		000000001941-03-07-00007. mart 1941.	velika transportna jedrilica
Me 323	Džin	Fall 1941	veliki transportni avion; moćniji razvoj od Me 321
Me 328		kraj 1943
Me 329		nije napravljen	teški lovac-bombarder; samo kao jedrilica
Me 334			lovac bez repa, sličan Me 163 (napušten razvoj)
Me 362			3-turbomlazni putnički avion (napušten razvoj)
Me 409			lovac na velikim visinama; postao Bv 155
Me 410	Stršljen	000000001943-01-01-00001943.	dvomotorni teški lovac i brzi bombarder; razvijen na osnovu Me 210
Me 509		nije napravljen	lovac, osnova je bio Me 309, motor mu se nalazio iza kokpita kao kod P-39
Me 510			dvomotorni lovac-bomber (nije napravljen)
Me 609			teški lovac;(napušten razvoj)
P.08-01		nije letio	1941 projekat strateškog bombardera
P.1079		nije letio	1939 dizajn bombardera velikog dometa
P.1092		nije letio	prototip
P.1095		nije letio	prototip višenamjenski avion
P.1099		nije letio	prototip višenamjenskog aviona, predviđeno poboljšanje za Me 262
P.1100		nije letio	tatktični bombarder
P.1101		nije letio	prototip presretača na mlazni pogon sa promenljivom geometrijom krila; kasnije inspirisao Bell X-5
P.1102		nije letio	bombarder sa promenljivom geometrijom krila/teški lovac
P.1103		nije letio	presretač na raketni pogon
P.1104		nije letio	presretač na raketni pogon
P.1106		nije letio	predviđeno poboljšanje za P.1101
P.1107		nije letio	mlazni bombarder
P.1109		nije letio	lovac sa kosim krilom
P.1110		nije letio	presretač na velikim visinama;prototip
P.1111		nije letio	lovac/presretač prototip
P.1112		nije letio	prototip mlazni lovac bez repa; kasnije inspirisao Vought F7U Cutlass