Modriča
Modriča | |
|---|---|
 Panorama Modriče | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština | Modriča |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  8.996 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 57′ 24″ S; 18° 18′ 05″ I / 44.956672° S; 18.301258° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 105 m |
  Modriča Modriča na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 74480 |
| Pozivni broj | 053 |
| Veb-sajt | www |
Modriča je gradsko naselje i sjedište istoimene opštine u Republici Srpskoj, BiH. Prema podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naseljenom mjestu Modriča ukupno je popisano 8.996 lica.[1]
Geografija[uredi | uredi izvor]
Nalazi se u Bosanskoj Posavini. Sam grad leži na reci Bosni. U okolini su obronci planina Vučijak i Trebava.
Klima[uredi | uredi izvor]
Po svom geografskom položaju pripada pojasu umereno-kontinentalne klime. Srednja godišnja temperatura se kreće oko 12,5 °C, godišnja količina padavina iznosi 850 litara po metru. U toku godine ima oko 80 vedrih, 170 oblačnih, a ostalo promenljivih dana. Veoma bogata plodnom zemljom i malim vodotocima.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Modriča kao naseljeno mjesto se prvi put se spominje 1323. u povelji bosanskog bana Stefana II Kotromanića. U ovoj povelji, knez Grgur Stjepanić je od bosanskog bana Stefana II Kotromanića dobio pet sela u tadašnjoj oblasti Usori: „prvo Čečava, drugo Hrastuš, treće sela u Nenavištu Jakeš, Volović i Modrič.“
Oko novosagrađene tvrđave Dobora, smenjuju se događaji koji su predznak kraja bosanske državne samostalnosti. To su sukobi sa Mađarima 1393/1394. i 1408, i seča oko 170 bosanskih velikaša na njegovim bedemima. Nastaje period krvavih sukoba između Mađara i Turaka, a lokalno stanovništvo najviše stradava i pati.
Turci konačno osvajaju Dobor i Modriču 1536. godine. Turske vlasti ulažu trud oko vraćanja starog stanovništva i dovođenja novog, što je pored ekonomskih i strateška potreba. Stanje se po stanovništvo popravlja.
Posle velikih krstaških ratova Mađarske i katoličkog Rima protiv balkanskog stanovništva u 14. i 15. vijeku, ostalo je i u sjevernoj Bosni katoličkog stanovništva, a bilo je osnovano i nekoliko katoličkih samostana (Modriča, Koraj i Tuzla). Srpsko stanovništvo imalo je svoje bogomolje na više mesta. Dolaskom Turaka na ove prostore, one su razarane.
Oko 16. veka ima vesti o dolasku novog stanovništva. Turski defteri zovu ovo stanovništvo Vlasi. Po imenima, zatim po prisustvu sveštenika, konačno i kraja odakle dolaze, očigledno je da su ovi doseljenici Srbi.
Po Turskom osvajanju došlo je odmah do pojave islamizacije hrišćanskog stanovništva. Međutim, već početkom 17. veka kod nas je taj proces uglavnom zaustavljen, ali povremeno su se pojavljivali samo pojedinačni slučajevi.
Sledeća dva vijeka postaje granično područje, što donosi pored pustošenja i stalnu ekonomsku stagnaciju.
Jedna od poznatijih buna srpskog naroda protiv Turske carevine, je ona popa Jovice na Vučijaku 1834. godine. Sljedeće decenije obilježavaju česte bune seljaka i borba protiv turskog harača.
Na osnovu odredbe Berlinskog ugovora iz 1878, Austrougarska je sa svojom vojskom ušla na teritoriju ondašnjeg Osmanskog carstva. U ovom vremenu Modriča je uvrštena 1897. u varoši, kakvih je ozvaničeno 66 u austrougarskim provincijama Bosni i Hercegovini. Osnovno zanimanje stanovništva, grada i okolnih sela, bila je poljoprivreda. Osnovana je Poljoprivredna stanica na Poljoprivrednom dobru 1876. godine. Trgovalo se uglavnom stokom, koja se izvozila u Austrougarsku.
U prvim danima 20. veka rođena su i kulturno-prosvetna društva, „Prosvjeta“ (1902), „Gajret“ (1903), zatim „Napredak“ (1904), Srpsko pravoslavno pjevačko društvo „Zora“, Dobrotvorna zadruga „Srpkinja“, a 1910. „Srpski soko“. Društveni život muslimanskog stanovništva odvijao se u okviru „Muslimanske čitaonice“, osnovane 1908. godine. Hrvati su bili malobrojni i ekonomski ne tako snažni da bi razvili veću društvenu aktivnost. Ipak, u Modriči je osnovano Povereništvo društva „Napredak“ i Rimokatoličko pogrebno društvo „Bosna“ (1912).
Modriča za vrijeme austrougarske vladavine nije ostvarila veći prosperitet, koji se očekivao uključenjem u veći privredni sistem. Sva srpska društva radila su aktivno do sarajevskog atentata, kada su zabranjena.
Tokom Prvog svjetskog rata, Modričani su odvođeni u logore Arad, Šopronj i Doboj. Kroz logor u Doboju je tokom nepune tri godine prošlo oko 45.000 logoraša, dece, žena i staraca.
Period između dva rata nije značajnije uticao na razvoj društveno-ekonomskih prilika. Nedostatak bilo kakve industrije, loša putna mreža, drveni most preko rijeke Bosne — nesiguran i svake godine ugrožen od strane velikih gromada leda koji se otapa. Jedina grana poljoprivrede koja beleži kakav takav rast i razvoj je voćarstvo i to šljivarstvo. Usitnjenost poljoprivrednih poseda, odsustvo primene savremenih agrotehničkih mera, mali prinosi i prezaduženost većine seljaka, glavne su karakteristike poljoprivrede uopšte. Blizu mjesta se nalazilo poljoprivredno dobro "Petar Mrkonjić" na 354 hektara, čiji je voćni rasadnik bio jedan od najvećih u zemlji.[2]
Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]
Početak Drugog svjetskog rata obeležava ulazak njemačke vojske u Modriču 16. aprila 1941. godine.
Po odlasku njemačke vojske 22. juna na istočni front, vlast u Modriči uspostavlja NDH. Počinje progon, hapšenje i odvođenje u logore građana prvenstveno srpske narodnosti. Proglašeni su građanima drugog reda. Ukinute su penzije dobijene na osnovu dobrovoljnog učešća na strani Srbije u Prvom svetskom ratu. Jevrejima je stavljena žuta traka oko ruke, otpuštani su s rukovodećih mjesta u javnim službama, oduzeta im je sva imovina, zabranjeno okupljanje. Srbima, Jevrejima i Romima pretilo je fizičko uništenje.
Ipak i pored takve vlasti i pritiska na Hrvate i Muslimane od strane svojih sunarodnika, koji su bili u vrhu vlasti tzv. NDH, među stanovnicima modričke opštine (Srbi, Hrvati, Muslimani, Jevreji i Romi) su vladali dobrosusedski odnosi i međusobno razumevanje.
- U Modriči su bila dva veća pokolja: na Veliki četvrtak, 1942. godine, kada je na ćupriji reke Bosne poubijano 14 lica i bačeno u vodu i na Božić 1944, kada je zaklano 38 lica.[3][nepouzdan izvor?]
- Na Petrovdan 1941. godine ustaše su u Modriči pohapsile oko 20 familija, a na njihove domove su stavile plakate sa natpisom „ovo je svojina NDH“.
- U Modriči su ustaše uhapsile trgovce Maksima Maksimovića, Jovu Blagojevića i Jovu Jankovića i odveli ih u zatvor u Gradačac, a ostalim Srbima su zabranili izlazak iz kuća.[4]
- 25. avgusta 1941 — ustaše su iz malog sela Brvna pohapsili 15 mirnih stanovnika i posle mučenja, streljali ih.
- 8. septembra 1943 — u Modriču su ušle jedinice NOVJ. Zarobljeno je 206 domobrana koji su kasnije posle istrage skoro svi pušteni kućama. Njemačke jedinice ponovo zauzimaju Modriču 24. decembra.
- 9. aprila 1945 — jedinice NOVJ su ponovo ušle u Modriču. Od tog dana Modriča počinje da se oporavlja od ratnih dejstava, a uporedo i društveni i ekonomski preporod.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Od 1945, opština Modriča bilježi znatan i ubrzan privredni razvoj. Već 14. aprila počinje da radi Poljoprivredno dobro u Modriči, a 1976. puštena je u rad moderna farma muznih krava, kapaciteta oko 600 grla.
Veliki zamajac privrednom razvoju celokupne opštine je bila pruga, odnosno izgradnja pruge Šamac-Sarajevo. Godine 1947. otpočinje izgradnja mlina „Dusa“, a završetak izgradnje i početak rada 1951. godine. Godine 1948. u prostorijama Elektrometalne radionice (kasnije „Metalrad“) instalirana je dinamo-mašina, snage 2kW. Godine 1949. osnovano je zanatsko preduzeće — „Drvorad“ (preteča „8. septembru“, danas „28. jun“). Dana 25. maja 1954, odlukom Narodnog odbora Sreza Modriča, formirana je hemijska zanatska radnja „Budućnost“, koja kasnije mijenja ime u Rafinerija ulja Modriča.
Sport[uredi | uredi izvor]
Grad je sjedište fudbalskog kluba Modriča Alfa i OK Modriča Optima.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| Sastav stanovništva – naseljeno mjesto Modriča | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[5] | 1991.[6] | 1981.[7] | 1971.[8] | 1961. | |||
| Ukupno | 9 419 (100,0%) | 10 454 (100,0%) | 9 630 (100,0%) | 7 324 (100,0%) | 5 032 (100,0%) | ||
| Srbi | 6 952 (73,81%) | 2 420 (23,15%) | 1 841 (19,12%) | 1 428 (19,50%) | 1 889 (37,54%) | ||
| Bošnjaci | 1 836 (19,49%) | 5 252 (50,24%)1 | 4 815 (50,00%)1 | 4 910 (67,04%)1 | 2 470 (49,09%)1 | ||
| Romi | 168 (1,784%) | – | 38 (0,395%) | 3 (0,041%) | – | ||
| Hrvati | 157 (1,667%) | 1 134 (10,85%) | 838 (8,702%) | 732 (9,995%) | 461 (9,161%) | ||
| Neizjašnjeni | 104 (1,104%) | – | – | – | – | ||
| Muslimani | 55 (0,584%) | – | – | – | – | ||
| Bosanci | 50 (0,531%) | – | – | – | – | ||
| Ostali | 31 (0,329%) | 301 (2,879%) | 138 (1,433%) | 49 (0,669%) | 36 (0,715%) | ||
| Pravoslavci | 16 (0,170%) | – | – | – | – | ||
| Nepoznato | 15 (0,159%) | – | – | – | – | ||
| Crnogorci | 13 (0,138%) | – | 29 (0,301%) | 25 (0,341%) | 25 (0,497%) | ||
| Jugosloveni | 11 (0,117%) | 1 347 (12,89%) | 1 904 (19,77%) | 154 (2,103%) | 118 (2,345%) | ||
| Slovenci | 6 (0,064%) | – | 4 (0,042%) | 3 (0,041%) | 13 (0,258%) | ||
| Makedonci | 2 (0,021%) | – | 3 (0,031%) | 4 (0,055%) | 16 (0,318%) | ||
| Ukrajinci | 2 (0,021%) | – | – | – | – | ||
| Albanci | 1 (0,011%) | – | 15 (0,156%) | 12 (0,164%) | 1 (0,020%) | ||
| Mađari | – | – | 5 (0,052%) | 4 (0,055%) | 3 (0,060%) | ||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Znamenite ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Velibor Čolić, srpski književnik
- Milan Jelić, srpski ekonomista, bivši predsednik Republike Srpske
- Avdo Karabegović, srpski pesnik
- Nada Topčagić, srpska pevačica
- Nikola Nikić, bivši fudbaler Modriče, Željezničara, Arisa i Videotona.
- Aleksandar Okolić, srpski odbojkaš
- Stanko Blagojević, lekar, narodni poslanik u prvoj Narodnoj skupštini Republike Srpske
- Marta Savić, srpska pevačica
- Asim Sarvan, muzičar, S vremena na vreme
Gradovi pobratimi[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Opština Modriča
- Narodna biblioteka „Vuk Karadžić“ u Modriči
- Turistička organizacija Modriča
- Crkva Uspenja Bogorodice (Modriča)
- Specijalna bolnica za hroničnu psihijatriju Modriča
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Rezultati Popisa 2013, gradovi, opštine, naseljena mjesta”. Republički zavod za statistiku. Arhivirano iz originala 23. 3. 2017. g. Pristupljeno 13. 9. 2019.
- ^ "Politika", 9. maj 1939.
- ^ Stevan Đ. Božović, protojerej, Modriča 15.11.1947. g.
- ^ Stevan Popović, sveštenik iz Modriče
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 76)” (PDF). fzs.ba. Pristupljeno 26. 1. 2016.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 26. 1. 2016.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 26. 1. 2016.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, i 1991. godine.
- Knjiga: „Nacionalni sastav stanovništva — Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.“, statistički bilten br. 234, Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine, Sarajevo.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanična prezentacija Opštine Modriča (jezik: srpski)
- Portal opštine Modriča (jezik: srpski)
| Naseljena mjesta | | |
|---|---|---|
| Mjesne zajednice | MZ Babešnica, MZ Borovo Polje, MZ Botajica, MZ Vranjak, MZ Vranjak 1, MZ Garevac, MZ Dobrinja, MZ Dugo Polje, MZ Kladari Gornji, MZ Kladari Donji, MZ Koprivna, MZ Koprivnska Trebava, MZ Krčevljani, MZ Miloševac, MZ Modriča I, MZ Modriča II, MZ Modriča III, MZ Modriča IV, MZ Modriča V, MZ Riječani, MZ Skugrić, MZ Tarevci, MZ Tolisa, MZ Čardak | |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
