Najrobi

Uredi veze
Koordinate: 1° 17′ 00″ J; 36° 49′ 00″ I / 1.283333° J; 36.816667° I / -1.283333; 36.816667
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Najrobi
engl. Nairobi
Kolažni prikaz gradskih znamenitosti Najrobija
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Kenija
PokrajinaNajrobi provincija
Osnovan1899.
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2009.3.375.000
 — gustina4.849,14 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate1° 17′ 00″ J; 36° 49′ 00″ I / 1.283333° J; 36.816667° I / -1.283333; 36.816667
Aps. visina1661 m
Površina696 km2
Najrobi na karti Kenije
Najrobi
Najrobi
Najrobi na karti Kenije
Pozivni broj020
Veb-sajt
http://www.citycouncilofnairobi.go.ke/
Provincija Najrobi
engl. Nairobi Province
svah. Mkoa Nairobi
Položaj
Država Kenija
Admin. centarNajrobi
1° 17′ 00″ J; 36° 49′ 00″ I / 1.283333° J; 36.816667° I / -1.283333; 36.816667
Stanovništvo2009.
 — broj st.3.375.000
 — gustina st.4.509 st./km2
Broj okruganije podeljena na distrikte

Najrobi (/naɪˈroʊbi/; IPA: [naɪˈroːbi]) glavni je grad Kenije, kao i glavni grad administrativne oblasti Najrobi. Ime grada potiče od masajske fraze Enkare Nairobi, sa značenjem „hladna voda”, što se odnosi na reku Najrobi koja teče kroz grad. Sam grad ima populaciju od 3.138.369, dok metropolitansko područje ima populaciju od 6.547.547. Grad se popularno naziva Zelenim gradom na Suncu.[1]

Najrobi su osnovale 1899. godine kolonijalne vlasti u Britanskoj istočnoj Africi, kao železnički depo na Ugandskoj železnici.[2] Grad je brzo rastao i zamenio je Mačakos kao gravni grad Kenije 1907. Nakon nezavisnosti 1963, Najrobi je postao glavni grad Republike Kenije.[3] Tokom Kenijskog kolonijalnog perioda, grad je postao centar kolonijine industrije kafe, čaja i sizala.[4] Grad leži na reci Galana u južnom delu zemlje, na nadmorskoj visini od 1.795 m (5.889 ft).[5]

Sa populacijom od 3,36 miliona 2011. godine, Najrobi je drugi najnaseljeniji grad u regionu Afričkih velikih jezera nakon Dar es Salama u Tanzaniji.[6][7] Prema popisu iz 2009, u administrativnoj oblasti Najrobi, 3.138.295 stanovnika je živelo na površini od 696 km².[8] Najrobi je 10. po veličini grad u Africi, ako se uzme u obzir stanovništvo njegovih predgrađa.

Najrobi je dom za hiljade kenijskih biznisa i preko 100 velikih međunarodnih kompanija i organizacija, uključujući UNON u okviru koga se nalaze UNEP i UN Habitat. Najrobi je razvijeno središte poslovanja i kulture. Najrobska berza hartija od vrednosti (NSE) je jedna od najvećih u Africi i druga po dužini postojanja na kontinentu. Ona je četvrta u Africi u pogledu veličine poslovanja, sa kapacitetom obavljanja 10 miliona transakcija dnevno.[9]

Ovde se nalazi Nacionalni muzej Kenije.

Najrobijeva metropolitanska regija[uredi | uredi izvor]

Najrobijeva južna predgrađa. U pozadini je Vilsonov aerodrom

Najrobi se nalazi unutar šireg Najrobskog metropolitanskog regiona, koji se sastoji od 5 od 47 okruga Kenije, i koji stvara oko 60% prihoda celokupne nacije. Najrobski okruzi su:

Oblast Okrug Površina (km²) Populacija
Popis 2009		 Gradova/varoši/opština u okruzima
Centar Najrobija Najrobski okrug 694.9 3,138,369 Najrobi
Severni metro Okrug Kiambu 2,449.2 1,623,282 Kiambu, Tika, Limuru, Ruiru, Karuri, Kikuju, Ruaka, Kahava
Severnoistočni metro Okrug Muranga 2,325.8 942,581 Gatanga, Kandara, Kenol/Kabati, Muranga
Južni metro Okrug Kadžiado 21,292.7 687,312 Kadžiado, Olkedžuado, Bisil, Ngong, Kitengela, Kiserijan, Ongata Rongaj
Istočni metro Okrug Mačakos 5,952.9 1,098,584 Kangundo-Tala, Mačakos, Galana
Ukupno Najrobi metro 32,715.5 7,490,128

Izvor: Najrobi metro Kenijski popis

Geografija[uredi | uredi izvor]

Grad je lociran na 1° 09′ S 36° 39′ E / 1.150° J; 36.650° I / -1.150; 36.650 (Nairobi, Kenya) i 1° 27′ S 37° 06′ E / 1.450° J; 37.100° I / -1.450; 37.100 (Nairobi, Kenya) i pokriva 696 km².

Najrobi se nalazi u južnom delu države u širokom pojasu prema granici sa Tanzanijom gde je skoncentrisan najveći deo stanovništva Kenije. Primetna je velika razlika u gustini naseljenosti između severnih i južnih delova Kenije gde se nalazi Najrobi. Grad je smešten na visoravni 1795 m iznad nivoa mora što ublažava tropsku klimu i za rezultat ima umerene temperature tokom čitave godine. Bez obzira na veliku nadmorsku visinu, visoravan na kojoj se Najrobi nalazi ostavlja utisak ravnice. Najbliže planine su Ngong zapadno od grada čiji najviši vrh dostiže 2460 m nadmorske visine. Kada je vedro iz Najrobija se mogu videti i nešto udaljenije planine Kenija na severu i Kilimandžaro na jugoistoku, dve najviše planine u Africi čiji vrhovi se nalaze iznad 5000 m nadmorske visine.[10] Na području Najrobija se nalazi nekoliko manjih rečnih tokova između ostalog i reka Najrobi pritoka reke Ati.

Reka Najrobi i njene pritoke presecaju okrug Najrobi. Dobitnik Nobelove nagrade za mir Vangari Matai[11][12][13] se aktivno zalagala za očuvanje prirodnog staništa Karura šume u severnom Najrobiju, za koju su postojali planovi da bude zamenjena urbanim prostorom i drugom infrastrukturom.[14]

Biogeografski pokrivač u Najrobiju odgovara vegetaciji savane sa veoma bogatim životinjskim svetom koji je dobro očuvan u Nacionalnom parku Najrobi koji se nalazi na administrativnom području Provincije Najrobi.

Klima[uredi | uredi izvor]

Prema Kepenovoj klasifikaciji, Najrobi ima suptropsku visinsku klimu (Cfb[15]/Cwb). Na 1795 m iznad nivoa mora, večeri mogu da budu hladne, posebno u junsko/julskoj sezoni, kad temperatura može da padne do 9 °C (48 °F). Najsunčaniji i najtopliji deo godine je od decembra do marta, kad je temperatura u oko 25 °C tokom dana. Prosečna maksimalna temperatura za ovaj period je 24 °C (75 °F).[16]

Postoje dve kišne sezone, ali padavine mogu da budu umerene. Najoblačniji deo godine je neposredno nakon prve kišne sezone, kad su do septembra, vremenske prilike obično oblačne sa mestimičnom kišom. Pošto je Najrobi lociran u blizini ekvatora, razlike između sezona su minimalne. Sezone se nazivaju vlažnom i suvom. Vreme izlaska sunca i zalaska sunca malo varira tokom godine iz istog razloga.[17]

Pogled na Najrobi i parka Uhuru
Pogled na Najrobi i parka Uhuru

Istorija[uredi | uredi izvor]

Autohtono stanovništvo na području današnjeg Najrobija je etnička grupa Masai. Na Masai jeziku ime grada ima značenje „hladna voda".[22] S obzirom da je Kenija do sticanja nezavisnosti bila britanska kolonija, Britanci su 1899. godine zasnovali grad kao stanicu na pruzi od Mombase do Kampale. Novostvoreno naselje je 1907. godine postalo glavni grad britanske kolonije istočna Afrika, a od 1963. prestonica nezavisne Kenije.

Administrativna podela[uredi | uredi izvor]

Grad Najrobi glavni grad Kenije. Administrativno područje grada je istovremeno i jedna od osam provincija na koje je podeljena Kenija, susedne provincije su Centralna, Istočna i Rasedna dolina. Karakteristično je da provincija Najrobi ima oblik ribe.

Niža administrativne jedinica od provincije u Keniji je distrikt. Najrobi je 2007. godine podeljen na tri distrikta, ali su oni ukinuti 2009. godine odlukom vrhovnog suda o smanjenju broj distrikta u Keniji sa 254 na 46.

Niža administrativna jedinica od distrikta je na division engleskom tj. tarafa na svahiliju. Ovih jedinica u Najrobiju ima osam (Centralni Najrobi, Dagoreti, Embakasi, Kasarani, Kibera, Makadara, Vestlends i Pumvani), a one su podeljene na 50 lokacija (locations) koje predstavljaju gradske četvrti Najrobija.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Najrobi predstavlja poslovni, trgovinski i turistički centar na državnom i međunarodnom nivou. U centralnom poslovnom delu grada Central Business District se nalazi nalazi skoncentrisan poslovni prostor u visokim poslovnim zgradama koje dominiraju centrom grada. Tu je i Kongresni centar Džomo Kenijata pogodan za kongresni turizam. U delu grada Gigiri se nalazi veliki kompleks Ujedinjenih nacija sa kancelarijama agencija i programa iz UN sistema, a dva programa tu imaju svoje sedište UNEP - Program UN za zaštitu životne sredine i UN Habitat - Program UN za naselja. Pored kongresnog turizma Najrobi nudi mogućnosti za razne druge vidove turizma, a najčešće je početna stanica za safari turiste u raznim delovima Kenije koji u ovu zemlju stižu preko Najrobija, tačnije aerodroma Džomo Kenijata. Industrija je takođe zastupljena u Najrobiju, s tim što je veći broj proizvodnih pogona lake (tekstilna, prehrambena, duvanska), nego teške industrije (automobilska).

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Jedini vid gradskog saobraćajnog prevoza je matatu. Matatu je kombi za 12 osoba, privatno sredstvo prevoza u kome se plaća karta u vrednosti od 30 do 50 šilinga po osobi (0,3-0,5 evra 2010. godine). Veliki broj stanovnika poseduje privatne automobile, što zbog nezadovoljavajućeg gradskog prevoza za višemilionski grad dovodi do velikih zastoja u saobraćaju.

Matatu se koristi i za međugradski prevoz, kao i autobus, voz i avion. Železnica je karakteristična za Najrobi jer je osnivanje železničke stanice i bio osnovni povod za osnivanje grada. Međunarodni aerodrom Džomo Kenijata se nalazi 20 kilometar istočno od centra Najrobija.[23] Pored ovog aerodroma u Najrobiju postoje i dva manja aerodroma - Vilson u delu grada Langata za manje avione[24] i vojni aerodrom Moi. Najrobi se nalazi na raskrsnici dva panafrička drumska koridora. Jedan se pruža pravcem istok zapad - od Mombase do Lagosa. Drugi se pruža pravcem sever jug - od Aleksandrije do Kejptauna.

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

U Najrobiju se nalazi Najrobi univerzitet organizovan u 6 koledža (poljoprivreda i veterina, arhitektura i inženjerstvo, biologija i prirodne nauke, obrazovanje, medicina i najzad umetnost i društvene nauke).[25] Najrobi univerzitet dobio je to ime 1970. godine kao naslednik ranije osnovanih visokoškolskih ustanova. Pored Univerziteta Najrobi koji je državna ustanova u Najrobiju postoji veći broj privatnih univerziteta.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Populacija (ist.): Najrobi
Godina
Stanovništvo

Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Pulse Africa. „Not to be Missed: Nairobi 'Green City in the Sun'”. pulseafrica.com. Arhivirano iz originala 28. 4. 2007. g. Pristupljeno 14. 6. 2007. 
  2. ^ Roger S. Greenway, Timothy M. Monsma, Cities: missions' new frontier, (Baker Book House: 1989), pp. 163.
  3. ^ City-Data.com. „Nairobi History”. www.city-data.com/. Pristupljeno 25. 8. 2008. 
  4. ^ „History – Nairobi”. City-data.com. Pristupljeno 18. 10. 2010. 
  5. ^ AlNinga. „Attractions of Nairobi”. alninga.com. Arhivirano iz originala 30. 9. 2007. g. Pristupljeno 14. 6. 2007. 
  6. ^ „Population Distribution by Political Units”. knbs.or.ke. Pristupljeno 30. 3. 2015. 
  7. ^ „Major urban areas – population”. cia.gov. Arhivirano iz originala 04. 05. 2012. g. Pristupljeno 18. 11. 2014. 
  8. ^ „Population distribution by province/district and sex: 1979-199 censuses”. Kenya Central Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 14. 3. 2009. g. Pristupljeno 20. 3. 2009. 
  9. ^ „Live Trading commences at Nairobi Stock Exchange using a system developed by Millennium Information Technologies, Sri Lanka”. 28. 11. 2017. Arhivirano iz originala 03. 12. 2008. g. Pristupljeno 28. 11. 2017. 
  10. ^ Perceptive Travel. „Nairobi by Degrees”. perceptivetravel.com. Pristupljeno 14. 6. 2007. 
  11. ^ „The Nobel Peace Prize for 2004”. Oslo: The Norwegian Nobel Committee. 8. 10. 2004. Pristupljeno 21. 10. 2010. 
  12. ^ Unbowed. pp. 291.
  13. ^ The Nobel Peace Prize 2004:Press Release (8 October 2004). NobelPrize.org. Pristupljeno 3 May 2009.
  14. ^ The East African (2. 11. 1998). „Karura: Are We Missing the Trees for the Forest?”. nationmedia.com. Arhivirano iz originala 27. 9. 2007. g. Pristupljeno 14. 6. 2007. 
  15. ^ „Climate: Nairobi – Climate graph, Temperature graph, Climate table”. Climate-Data.org. Pristupljeno 7. 9. 2013. 
  16. ^ United Nations. „Travel and Visa Information”. unhabitat.org. Arhivirano iz originala 27. 9. 2007. g. Pristupljeno 20. 6. 2007. 
  17. ^ Gaisma. „Nairobi, Kenya – Sunrise, sunset, dawn and dusk times, table”. gaisma.com. Pristupljeno 22. 6. 2007. 
  18. ^ „WMO Climate Normals for DAGORETTI 1961–1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 7. 7. 2015. 
  19. ^ „Klimatafel von Nairobi-Dagoretti (Obs.) / Kenia” (PDF). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (na jeziku: German). Deutscher Wetterdienst. Pristupljeno 31. 8. 2016. 
  20. ^ „Station Nairobi” (na jeziku: French). Meteo Climat. Pristupljeno 31. 8. 2016. 
  21. ^ „Klimatafel von Nairobi-Kenyatta (Int.Flugh.) / Kenia” (PDF). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (na jeziku: German). Deutscher Wetterdienst. Pristupljeno 31. 8. 2016. 
  22. ^ „Poreklo imena grada”. Nairobi.com (Vodič za grad). Pristupljeno 8. 6. 2014. 
  23. ^ Sunday, Frankline. „Aviation sector in new high as passenger numbers hit record 10 million”. 
  24. ^ Muiruri, Peter. „Wilson Airport builds Sh163m tower amidst land grabbing claims”. 
  25. ^ „University of Nairobi Factfile – UNIVERSITY OF NAIROBI”. Arhivirano iz originala 01. 12. 2017. g. Pristupljeno 28. 11. 2017. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Vesti

Ostalo

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Најроби&oldid=27551623”