Nikolaj Grundtvig

Puno ime	Nikolaj Frederik Severin Grundtvig
Datum rođenja	(1783-09-08)8. septembar 1783.
Mesto rođenja	Udbi, Danska
Datum smrti	2. septembar 1872.(1872-09-02) (88 god.)
Mesto smrti	Kopenhagen, Danska
Obrazovanje	Univerzitet u Kopenhagenu
Supružnik	Elisabeth Christina Margrethe Blicher, Marie Toft, Asta Grundtvig
Deca	Svend Grundtvig, Johan Grundtvig, Asta Marie Elisabeth Frijs Grundtvig, Frederik Lange Grundtvig, Meta Grundtvig

Nikolaj Frederik Severin Grundtvig (dan. Nikolai Frederik Severin Grundtvig; Udbi, 8. septembar 1783 — Kopenhagen, 2. septembar 1872) je bio danski pisac, pesnik, teolog, sveštenik, učitelj, filozof i političar. Osnivač je hrišćanskog crkvenog pravac grundtvigijanizma. N.F.S. Grundtvig je jedna od najuticajnijih ličnosti u danskoj istoriji i njegova filozofija je pokrenula novi oblik nacionalizma u Danskoj u drugoj polovini 19. veka.

Život i delo

N.F.S. Grundtvig je odgajan u veoma religioznoj atmosferi jer je njegov otac bio sveštenik, iako je njegova majka poštovala stare nordijske legende i tradicije. Školovao se u tradiciji evropskog prosvetiteljstva, ali je tokom daljeg školovanja bio pod uticajem romantizma i istorijom nordijskih zemalja, a u svojim poslednjim godinama školovanja je bio pod uticajem racionalizma. Diplomirao je teologiju na Univerzitetu u Kopenhagenu. Nakon diplomiranja je radio na jednom imanju kao učitelj. Na početku svog rada je propovedao poruku koju je više obeležio racionalizam nego hrišćanstvo, ali je kroz sopstvene propovedi Grundtvig dublje razmišljao o hrišćanstvu i tako se približio tradicionalnom hrišćanstvu. Tokom ovog perioda se Grundtvig još više zainteresovao za nordijsku mitologiju i njegova prva dela su bila o mitologiji. Grundtvig je takođe tvrdio da hrišćanstvo i mitologija ne moraju da budu u sukobu. Proučavao je Ede i islandske sage. Preveo je Beovulf na danski jezik, iako nije bio stručan poznavalac anglosaksonske književnosti i jezika i bio je najveći skandinavski pisac himni. Napisao je i preveo više od 1500 himni i mnoge od njih su poznate na norveškom, švedskom, nemačkom i engleskom jeziku.Godine 1808. Grundtvig dobija mesto nastavnika u Kopenhagenu, ali je nakon nekoliko godina njegov otac u Udbiju veoma ostario i oslabio da nije mogao više da bude sveštenik. Tada nije postojala mogućnost odlaska u penziju i Grundtvig postaje kapelan crkve u Udbiju. Da bi Grundtvig mogao da postane sveštenik, morao je da održi matursku propoved kao proveru njegovih propovedničkih sposobnosti. U svojoj prvoj propovedi 1810.godine Grundtvig izražava svoje crkvene stavove i to je uvredilo crkvene vlasti, pa je crkva zahtevala da Grundtvig bude kažnjen. Nakon očeve smrti 1813. godine se Grundtvig prijavio da nasledi očevu poziju, ali je bio odbijen zbog nepoverenja koje je crkva osećala prema Grundtvigu zbog njegove maturske propovedi. Grundtvig se vratio u Kopenhagen gde se bavi pisanjem i to je bio veoma produktivan period u njegovom stvaralaštvu. Pisao je o istoriji, društvu i mitologiji.

Kritikovao je delo teologa Henrika Nikolaja Klauzena jer je uvideo da Klauzen vidi hrišćanstvo kao filozofsku ideju. Klauzen u svom delu takođe tvrdi da Bibliju mogu da tumače samo sveštenici i teolozi, a da je običnom narodu Biblija nejasna i teška za razumevanje. Grundtvig je smatrao da je Biblija otvorena za tumačenje i da je Biblija reprodukcija pravih reči koje su ljudi zapisali. Tvrdio je da se Božja reč ne može doživeti kroz Bibliju, već kroz krštenje, pričešće i ispovedanje vere i da su reči krštenja i reči pričešća Božje nepromenjene reči koje je Isus izgovorio pre više od 2000 godina.

Grundtvig je tvrdio da je važno poznavanje danske i biblijske istorije i danskoj jezika. Borio se protiv latinskih škola i govorio da one daju prioritet pisanom znanju, a ne duhovnoj mudrosti koju je on smatrao važnom.Tvrdio je da su latinske škole pohađali pripadnici viših slojeva i da je to stvaralo podelu među stanovništvom, kao i da latinske škole uništavaju danski jezik koji se u latinskim školama nije koristio. Tvrdio je da cilj škole istinsko narodno obrazovanje na osnovu hrišćanstva i osnovao je narodne škole ili narodne gimnazije. Prva narodna škola je osnovana u Danskoj 1844. godine.

Grundtvig dobija mesto propovednika u Vartovskoj crkvi u Kopenhagenu 1839. godine, a 1861. godine dobija čin biskupa. U ovom periodu se bavio politikom i bio je deo Ustavotvorne skupštine i danskog parlamenta. Učestovao je u pisanju Ustava i zalagao se za slobodu veroispovesti.

Grundtvigijanizam

Grundtvigijanizam je crkveni pravac i kulturni pokret koji je nastao u Danskoj u 19. veku zasnovan na idejama N.F.S. Grundtviga. Pored slobodoumnog hrišćanstva, grundtvigijanizam se vezuje i sa jačanjem nacionalnog osećanja i identiteta, pre svega u Danskoj, ali i u Norveškoj. Pravac je bio od velikog značaja za formieanje društvenih centara, fakulteta i samostalnih škola.

Grundtvigijanizam je u potpunosti razvijen 1855. godine i nastao je iz nezadovoljstva prema crkvenim i lokalnim vlastima. Grundtvigijanizam se uglavnom odnosi na seosko stanovništvo. Pristalice grundtvigijanizma su verovale da Biblija nije namenjena samo sveštenicima i teolozima koji je tumače i da se Božja reč može doživeti samo kroz krštenje, pričešće i ispovedanje vere. Grundtvigijanizam slavi život i Grundtvig nije verovao u pakao. Tvrdio je da uvek postoji život i da je smrt samo prelaz iz života pre u život posle. Frazom „ Prvo čovek, onda hrišćanin“, Grundtvig je želeo da ljudi shvate da im samo hrišćanstvo može dati najbolje i najdublje objašnjenje svega.

Grundtvigijanizam u Norveškoj

U Norveškoj su se impulsi grundtvigijanizma rano osetili. Grundtvigov pogled na istoriju inspirisao mnoge među norveškom intelektualnom elitom, kao i njegova njegova teologija koja je inspirisala mnoge sveštenike i crkvene vođe. Grundtvigijanizam u Norveškoj je doveo do toga da učitelji u narodnim školama koriste ninošk. U periodu od 1820. do 1850. godine, pristalice su uglavnom bili sveštenici, a oko 1850. godine narodno obrazovanje i politički liberalizam dobijaju na sve većem značaju u Norveškoj.

Uticaj grundtvigijanizma

Uticaj grundtvigijanizma je bio veliki i na verskom planu je bio odlučujući za razumevanje danske crkve kao crkve koja počiva na veri pojedinca i koja priznaje i slobodu sveštenika i slobodu vernika da bira crkvu i sveštenika na osnovu svoje vere. U političkom smislu, grundtvigijanizam se pokazao odlučujućim za razumevanje narodne vlasti i njenog upravljanja kroz ideale slobode i slobodoumlja. Grundtvigijanizam je uticao i na modernizaciju javnih škola. U periodu 1850–1890. godine su crkvene škole postale narodne škole.