Sanktpeterburški državni univerzitet

Sanktpeterburški državni univerzitet

Sankt-Peterburgskiй gosudarstvennый universitet
lat. Universitas Publica Petropolitana
Bivše ime	Imperijalni univerzitet u Sankt Peterburgu Lenjingradski državni univerzitet
Moto	Hic tuta perennat
Moto (na srpskom)	Ovdje prebiva u sigurnosti
Tip	javni federalni univerzitet
Osnivanje	28. januar 1724. (ili 1819)
Predsedavajući	L. A. Verbickaя
Dekan	N. M. Kropačev
Administrativno osoblje	13,000
Broj studenata	32,400
Preddiplomci	5,566
Postdiplomci	26,872
Lokacija	Sankt-Peterburg, Rusija
Kampus	urbani i prigradski
Jezik	primarno ruski
Boje	Boja cigle i siva
Veb-sajt	www.spbu.ru

Zgrada dvanaest kolegija

Sanktpeterburški državni univerzitet (rus. Санкт-Петербургский государственный университет; lat. Universitas Publica Petropolitana) je ruski federalni javni univerzitet u Sankt Peterburgu. Najstariji je i jedan od najvećih univerzteta u celoj Rusiji i spada među veće i uglednije univerzitete u celoj regiji istočne i centralne Evrope. Sastavni delovi univerziteta su 24 fakulteta i instituta, fakultet vojnih studija, katedre za fizičku kulturu, medicinskog koledža, Koledža fizičke kulture i sporta te ekonomskog i tehnološkog koledža. Univerzitet je organizovan na dva kampusa, jednim na Vasilijevskom ostrvu i drugim u Peterhofu. U sovjetskom periodu univerzitet je nosio naziv Lenjingradski državni univerzitet (rus. Ленинградский государственный университет) budući da je i grad nosio naziv Lenjingrad. U periodu od 1948. do 1989. godine lenjingradski je univerzitet je u punom nazivu nosio i ime Andreja Ždanova.

Istorija

1724-1821.

Originalni logo iz XVIII veka.

U Rusiji postoji neslaganje o tome koji je najstariji univerzitet u zemlji sa Sanktpeterburškim državnim univerzitetom i Moskovskim državnim univerzitetom Lomonosov kao institucijama koje se obe smatraju najstarijima. Moskovski državni univerzitet Lomonosov osnovan je 1755. godine i od tada deluje bez prekida dok Sanktpeterburški državni univerzitet bez prekida deluje od 1819. godine ali se poziva na istoriju Katedre za fizičku kulturu i Sanktpeterburške akademije nauka koja je osnovana 24. januara 1724. godine dekretom Petra Velikog. U periodu od 1804. do 1819. godine Sanktpeterburški državni univerzitet službeno nije postojao budući da je institucija koju je osnovao Petar Veliki prestala da postoji, dok je osnivačka povelja nove Sanktpeterburške akademije nauka eksplicitno navodila da se niti jedna pređajašnja institucija sa njom ne treba povezivati. Sanktpeterburški pedagoški institut koji je osnovan 1804. godine preimenovan je 1814. u Glavni pedagoški institut 1814. godine i nalazio se u zgradi Dvanaest kolegija u kojemu je i danas smeštena univerzitetska administracija. 8. februara 1819. godine Aleksandar I Pavlovič od Rusije (vladar koji je osnovao i poljski Univerzitet u Varšavi) reorganizovao je Glavni pedagoški institut u današnji Sanktpeterburški državni univerzitet. 1828. Glavni pedagoški institut ponovo je osnovan, ali kao institucija nezavisna od univerziteta.

Istorija od 1821. godine do kraja Građanskog rata 1922. godine

Fotografija profesora Fizičko-matematičkog fakulteta iz 1868. godine

Univerzitet početkom XX veka

Godine 1821. univerzitet je preimenovan u Imperijalni univerzitet u Sankt Peterburgu, dok je 1823. većina fakulteta premeštena iz zgrade Dvanaest kolegija u južni deo grada iza reke Fontanke. Godine 1824. izmenjena osnivačka povelja Moskovskog državnog univerziteta Lomonosov je donesena kao povelja Imperijalnog univerziteta u Sankt Peterburgu. Godine 1829. na instituciji je radilo 19 stalnih profesora koji su držali predavanja za 169 redovnih i vanrednih studenata. Godine 1830. car Nikola I vratio je u celosti zgradu Dvanaest kolegija u vlasništvo univerziteta pa su se predavanja ponovo nastavila na toj lokaciji. Godine 1835. doneta je nova povelja. Na osnovu nove povelje otvoreni su novi fakulteti za studije prava, istorije i filologije, dok su fizički i matematički fakulteti pridruženi filozofskom fakultetu kao prva i druga katedra fakulteta.

Godine 1849. po završetku Proljeća naroda, Senat Ruskog carstva doneo je odluku kako rektora Sanktpeterburškog univerziteta treba imenovati ministar nacionalnog prosvetiteljstva umesto skupštine univerziteta kako je to rađeno do tada. Ipak, dotadašnji rektor je ponovo imenovan i ostao je na tome mjestu od 1840. do 1861. godine kao osoba koja je provela najduži period na toj poziciji.

Godine 1855. orijentalistika je izdvojena iz Fakulteta za istoriju i filologiju i četvrti je fakultet, Fakultet orijentalnih jezika, formalno osnovan 27. avgusta 1855. godine.

Od 1859. go 1861. prve neredovne studentkinje dobile su šansu da prisustvuju predavanjima. Godine 1861. na instituciji je studiralo 1,270 redovnih i 167 vanrednih studenata. Od njih je 498 pohađalo Pravni fakultet, tada najveću sastavnicu u okviru univerziteta. Ipak, tada su studije na Pravnom fakultetu bile znatno raznovrsnije i nisu bile fokusirane isključivo na domen prava, slično raznolikosti studija koji se danas često pronalazi na filozofskim fakultetima. Godina 1861. i 1862. na univerzitetu je došlo do ustanaka među studentima što je dovelo do dva privremena zatvaranja u toku te akademske godine. Studentska okupljanja su zabranjena, a studenti su izbacivani i špijunirani dok su otvorena javna predavanja takođe zabranjena. Nakon 1865. na univerzitetu je ukupno ostalo svega 524 studenta.

Dekretom cara Aleksandra II od Rusije koji je donesen 18. februara 1863. godine, vraćeno je pravo univerzitetskoj skupštini da sama izabire rektora. Tada je takođe osnovan i novi fakultet za teoriju i istoriju umetnosti koji je ujedno bio deo fakulteta istorije i filologije. U martu 1869. godine ponovo je došlo do studentskih nemira koji su ovoga puta bili manjega obima. Do 1869. godine 2,588 studenata je diplomiralo na univerzitetu.

Osuđeni Prvomartovci

Godine 1880. je Ministarstvo nacionalnog prosetiteljstva zabranilo je studentima da stupaju u brak, a oženjeni ili udati studenti i studentkinje nisu se mogli upisati na univerzitet. Nova je studentska pobuna izbila 1882. godine. Godine 1884. još je jedna povelja univerziteta stupila na snagu koja je ponovo izbor rektora vratila u ruke Ministarstva nacionalnog prosvetiteljstva. Dana 1. marta 1887. godine uhapšena je revolucionarna grupa studenata poznata kao Prvomartovci koji su bili deo ljevičarske revolucionarne Narodne volje, koji su pripremali plan atentata na cara Aleksandra III. Pet uhapšenih studenata je osuđeno na srmtnu kaznu. Vlada je nakon ovoga dodatno povećala uplitanje u rad univerziteta pa je nove kandidate za studije moralo da odobri Ministarstvo nacionalnog prosvetiteljstva koje je zabranjivalo studije kandidatima koji su dolazili van aristokratije i bužoazije, a iz seljačkih ili radničkih porodica. Povremeni izuzeci su rađeni kada bi ministarstvo procenilo da se radi o posebno talentovanom kandidatu.

Do 1894. godine 9,212 osoba je ponelo univerzitetske diplome. Među uglednim akademicima povezanih sa Sanktpeterburškim univerzitetom u drugoj polovini XIX veka bili su i fizičar Hajnrih Lenc, hemičar Dmitrij Mendeljejev i psiholog Ivan Sečenov. Dana 24. marta 1896. godine Aleksandar Popov javno je predstavio tarnsmisiju radio talasa po prvi puta u istoriji.

Na dan 1. januara 1900. na pravnom je fakultetu studiralo 2,099 studenata, 1,149 na fakultetu za fiziku i matematiku, 212 na fakultetu orijentalnih jezika, 171 na fakultetu za istoriju i filologiju. Godine 1902. u okviru univerziteta otvorena je i prva menza. Za vreme Ruske revolucije 1905. godine statut je ponovo izmenjen i autonomija je delomično vraćena u ruke univerziteta i kao i mogućnost da se rektor izabere po prvi je puta od 1884. godine u skupštini Sanktpeterburškog univerziteta. Ipak, studentski nemiri iskorišteni su za još jedno obustavljanje rada, a akademska autonomija ponovo je vraćena tek 1911. godine. 1911. godine univerzitet je ponovno privremeno zatvoren.

Kada je 1914. godine započeo Prvi svetski rat univerzitet je poneo ime Petrogradski državni univerzitet, a institucija je postala važan centar organizovanja potpore i podizanja morala za rat. Godine 1915. godine otvoreno je odjeljenje u Permu koje je postalo Državni univerzitet u Permu. Skupština univerziteta pozdravila je početak Februarske revolucije 1917. godine u kojoj je ukinuta monarhija, a univerzitet je od tada postao poznat pod nazivom Petrogradski univerzitet. Uprkos ovoj potpori obaranju monarhije, kada je došlo do Oktobarske revolucije administracija nije inicijalno podržavala Boljševike i nevoljno je sarađivala sa Narodnim komesarijatom za prosvetiteljstvo. Ruski građanski rat doveo je do ideoloških sukoba i obračuna na univerzitetu, a deo je ideoloških neprijatelja novoga režima po zaršetku rata morao napustiti zemlju.

Istorija univerziteta u periodu Sovjetskog Saveza

Sovetska markica povodom 150 godina univerziteta

Fakultet za fiziku

Od 1918. institucija nosi ime Prvi petrogradski državni univerzitet, a 1919. Narodni komesarijat za prosvetiteljstvo integrisao ga je sa Drugim (psihoneurološki institut) i Trećim (Bestuževski kurs za žene) univerzitetom u Petrogradski državni univerzitet. Narodni komesarijat je iste godine doneo odluku o osnivanju Fakulteta društvenih nauka objedinjavanjem orijentalistike, istorije i filologije i prava. Gruzijski istoričar Nikolaj Jakoljevič Mar (rus. Никола́й Я́ковлевич Марр; gruz. ნიკოლოზ იაკობის ძე მარი) bio je prvi dekan novoga objedinjenog fakulteta. Pokrenuti su i takozvani rabfakovi (rus. Рабочий факультет) i besplatni kolegiji sa namerom da se pruži masovno obrazovanje. Prema komentarima američke studentkinje prve godine Ajn Rand, upisi na univerzitetu 1920. godine bili su otvoreni i većinu su studenata činili antikomunisti uključujući i radikalne protivnike režima koji su kasnije izgubili pravo studija. Smatrajući da obrazuju klasnog neprijatelja režim je 1922. godine proveo prvu veliku čistku u kojoj su sa univerziteta proterani svi osim studenata završnih godina koji su dolazili iz buržujskih porodica.

Opsada Lenjingrada

Godine 1924. univerzitet je poneo ime Lenjingradski državni univerzitet. Kako bi suzbili opoziciju režimu, veći broj istoričara uključujući i Sergeja Platonova, Jevgenija Tarlea i Borica Grekova su uhapšeni i zatvoreni na osnovu fabrikovanih optužbi za kontrarevoluciju i zaveru u takozvanoj Akademskoj aferi 1929-1930. godine. Neki drugi profesori i zaposleni postali su žrtve staljinističkih progona u periodu Velike čistke 1937. i 1938. godine.

U periodu od 1941. do 1944. godine za vreme Opsade Lenjingrada veći je broj studenata, profesora i zaposlenika je stradao u bitkama, zbog represije ili od gladi. Univerzitet je nastavio da deluje od 1942. do 1944. godine kada je privremeno premešten u Saratov, na reci Volgi severno od Volgograda. Jedan je ogranak univerziteta bio smešten i u Jelabugi u Tatarstanu. Vrhovni sovjet Sovjetskog Saveza je 1944. godine univerzitetu dodelio Orden Lenjina povodom 125 godina rada za doprinos nauci i kulturi.

Ugledni predavači i studenti

Dmitrij Medvedev

Sanktpeterburški državni univerzitet je pohađalo ili je na njemu predavalo više dobitnika Nobelovih nagrada. Osam dobitnika nagrade koji su studirali na ovom univerzitetu su Ivan Pavlov (fizika i medicina 1904), Ilja Iljič Mečnikov (psihologija i medicina 1908), Nikolaj Nikolajevič Sejmonov (hemija 1956), Lav Landau (fizika 1962), Aleksandar Prohorov (fizika 1964), Vasilij Leontjev (ekonomija 1973), Leonid Kantorovič (ekonomija 1975) i Josif Brodski (književnost 1987). Među ruskim liderima koji su ga pohađali broje se i Petar Stolipin, Vladimir Lenjin, Vladimir Putin i Dmitrij Medvedev. Među inostranim liderima, univerzitet je pohađala i predsednica bivše sovjetske republike Litvanije Dalja Gribauskajte. Ugledni predavači na Sanktpeterburškom državnom univerzitetu su bili i Leonard Ojler, Mihail Lomonosov, Dmitrij Mendeljejev, Boris Rozing, Ivan Turgenjev i Aleksandar Blok, Boris Parigin. Američka književnica Ajn Rand pohađala je univerzitet u periodu od 1920. do 1924. godine i diplomirala je sa počastima u domenu istorije.

Vidi još

• Evropski univerzitet u Petrogradu

Literatura

• The history of the university, with a particular focus on the Law Faculty, from the 19th century to the perestroika period, is documented in English in David Lempert, Daily Life in a Crumbling Empire: The Absorption of Russia into the World Economy, Book 2, Eastern European Monograph Series. . Columbia University Press. 1996. ISBN 978-0-88033-341-2. .

Spoljašnje veze

• Sanktpeterburški državni univerzitet
• Stranica na Fejsbuku
• Stranica na VKontaktu
• Stranica na Jutjubu
• Saint Petersburg State University homepage
• History of The St. Petersburg University in virtual space