Saobraćaj u Norveškoj
Norveška je za evropske uslove velika i retko naseljena zemlja (< 20 st./km²). Takođe ova skandinavska zemlja je izrazito planinska, sa mnogo zatvorenih područja, naročito sa kopna. Sve ovo čini velike prepreke kopnenom saobraćaju (auto-putevi, železnica). Međutim, zahvaljujući visokom razvoju Norveške mnoge prirodne prepreke za razvoj savremenog saobraćaja su prevaziđene. Sa druge strane najduža obala u Evropi ka morima koja se nikad ne lede i vode ka razvijenom delu sveta daju veliki značaj pomorskom saobraćaju.
Norveška ima razvijen drumski, železnički, vazdušni i vodni saobraćaj. Najveći saobraćajni čvor je glavni grad, Oslo.
Železnički saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Državno preduzeće za železnicu je "Norveška državna uprava za železnicu" (nor. Jernbaneverket).
Po najnovijim podacima godine ukupna dužina železničke mreže u Norveškoj je 4.087 km standardne širine koloseka koloseka (1435 mm). Od toga je elektrifikovano 2.622 km (64%), a 219 km su železnice duplog koloseka. Značajan podatak je postojanje čak 696 železničkih tunela i 2760 železničkih mostova. Treba istaći i to da u ove podatke nisu uključene žičare i uspinjače, koje su u skladu sa karakterom zemlje česte i dobro korišćene.
Najveće čvorište je prestonica Oslo. Od njega kreću gotovo sve železničke linije u zemlji. Najvažnije od njih su:
- Železnica Bergen, Oslo - Dramen - Bergen, ukupna dužina 372 km.
- Železnica Ostfold, Oslo - Mos - Sarpsborg - granica sa Švedskom (ka Geteborgu), ukupna dužina 137 km.
- Železnica Vestfold, Oslo - Dramen - Skien, ukupna dužina 148 km.
- Železnica Dovre, Oslo - Hamar - Lilehamer - Dombos - Trondhajm, ukupna dužina 553 km.
- Železnica Roros, Hamar - Roros - Trondhajm, ukupna dužina 383 km.
- Železnica Kongsvinger , Oslo - granica sa Švedskom (ka Stokholmu), ukupna dužina 115 km.
- Železnica Sorland, Dramen - Kristijansand - Egersund - Stavanger, ukupna dužina km.
- Železnica Nordland, Trondhajm - Stenkjer - Mo i Rana - Bode, ukupna dužina 729 km.
Gradska železnica je prisutna u većim gradovima, u Oslu, Bergenu i Trondhajmu. Svi gradovi poseduju tramvajski prevoz i prigradsku železnicu, koja je veoma bitna s obzirom na rasplinutost i malu gustinu naseljenosti norveških gradova. Postoje planovi i za gradnje lakog metroa u ovim gradovima. Međutim, izgradnja ovog tipa prevoza započeta je samo u Bergenu, koji nema prave mogućnosti širenja (skučen između mora i strmih brda).
Železnička veza sa susednim zemljama:
Drumski saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Ukupna dužina puteva u Norveškoj je 90.741 km, od toga je 67.602 km sa tvrdom podlogom. Dužina auto-puteva u državi je je svega 270 km (pogledati: Auto-putevi u Norveškoj), što je malo za zemlju veličine Norveške, ali razumljivo s obzirom na retku naseljenost i izraziti planinski karakter zemlje. Zbog toga su uglavnom izgrađeni u južnoj polovini zemlje, gde je gustina naseljenosti veća i uglavnom predstavljaju izlazne puteve iz velikih gradova (naročito je značajan auto-put oko Osla). Naročito je bitna izgradnja auto-putne veze Osla sa Geteborgom u Švedskoj na jugu, a, samim tim, i savremeno priključenje na auto-putnu mrežu Evrope. Sve prethodno navedeno važi i za magistralne puteve - oni su kvalitetni i uglavnom su smešteni u južnoj Norveške i duž morskih obala. Kao i kod železnice drumski tuneli i mostovi su veoma česti.
Glavni putevi u Norveška se uglavnom poklapaju sa evropskim saobraćajnim koridorima i nose brojčanu oznaku od 1 do 99. Njihova ukupna dužina je 8.769 km. „Brojevi“ puteva rastu od juga ka severu. Poslednjih godina učinjeno je mnogo da se izdvoje oni pravci koji su bitniji i tako su dobijeni „Državni putevi“, često se poklapajući sa putevima Evropskih koridora. Pored toga u vidu auto-puta su i obilaznice oko velikih gradova (Stokholm, Geteborg, Malme).
Najvažniji državni magistralni putevi su:
- Državni put E6, granica sa Švedskom - Sarpsborg - Mos - Oslo - Hamar - Lilehamer - Dombos - Trondhajm - Stenkjer - Mo i Rana - Bode - Alta - Kirkenes - granica sa Rusijom, ukupna dužina 2630 km.
- Državni put E8, Tromse - granica sa Finskom, ukupna dužina 118 km.
- Državni put E10, Lofotska ostrva - narvik - granica sa Švedskom, ukupna dužina 60 km.
- Državni put E12, Mo i Rana - granica sa Švedskom, ukupna dužina 20 km.
- Državni put E16, Bergen - Henefos - Oslo, ukupna dužina 494 km.
- Državni put E18, Kristijansand - Arendal - Porsgrun - Dramen - Oslo - granica sa Švedskom, ukupna dužina ? km.
- Državni put E39, Trondhajm - Molde - Olesund - Bergen - Stavanger - Kristijansand, ukupna dužina 1300 km.
- Državni put E69, Olderfjord - Nordkap, ukupna dužina 129 km.
- Državni put E75, Varde - Vadse - granica sa Finskom, ukupna dužina 125 km.
Vodeni saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Norveška je izrazita primorska zemlja sa najdužom obalom u Evropi. Zemlja izlazi na Norveško i Severno more, kao i na moreuz Skagerak. Norveška ima veoma povoljan položaj, jer je njena obala okrenuta ka razvijenoj zapadnoj Evropi i zahvaljujući Golfskoj struji nikada se ne ledi. Zbog toga duž cele obale postoji niz naselja, kako na kopnu, na otvorenom moru ili u zalivima (fjordovima), tako i na mnogobrojnim ostrvima. Ova naselja uglavnom su oslonjena na more i morski prevoz do bližih gradova.
Veliko ograničenje za razvoj pomorskog saobraćaja u Norveškoj su strme i visoke planine nad gotovo celom obalom, koje većim delom zatvaraju prilaz iz unutrašnjosti Skandinavije. Međutim, na svim mestima gde je ta veza moguća (primorske doline, ušća reka, duboki zalazi fjordova u kopno) razvile su se značajne luke i danas veliki gradovi poput Osla, Bergena, Trondhajma, Dramena, Bodea ili Tromsea. Manje luke su Narvik, Olesund, Stavanger, Molde i Stejnćer.
Unutrašnji vodeni saobraćaj Norveška je zanemarljiv i odnosi se na par manjih jezera. On je uglavnom turističkog oblika.
Gasovodi i naftovodi[uredi | uredi izvor]
Norveška spada među retke razvijene zemlje sveta sa izvozom nafte i prirodnog gasa.
Gasovod: Gasovodna mreža je veoma razvijena, a postoje i podzemni gasovodi do Danske, Francuske, Belgije , Nemačke i Velike Britanije.
Naftovod: 53 km
Vazdušni transport[uredi | uredi izvor]
U Norveškoj postoji veliki broj avio-preduzeća, od kojih je najpoznatije preduzeće "Skandinejvijan erlajns sistem" ili kraće i poznatije "SAS", koje zajedničko glavno avio-preduzeće i za Dansku i Švedsku.
U zemlji postoji čak 99 zvanično upisanih aerodroma 2006. godine, od čega 63 sa čvrstom podlogom (pogledati: Aerodromi u Norveškoj). 59 uvršteno na listu međunarodnih aerodroma sa IATA kodom (IATA Airport Code). Zbog izolovanosti mnogih delova zemlje čak 49 aerodroma imaju stalne linije za prevoz putnika, i to najveći deo njih samo ka Oslu ili leti čarter linije do turističkih odredišta. Svega nekoliko aerodroma ima stalne međunarodne linije i mogu se smatrati velikim za državu. To su:
- Aerodrom „Gardermoen“ u Oslu - OSL
- Aerodrom „Flesland“ u Bergenu - BGO
- Aerodrom „Vernes“ u Trondhajmu - TRD
- Aerodrom „Sola“ u Stavangeru - SVG
- Aerodrom „Bode“ u Bodeu - BOO
- Aerodrom „Langnes“ u Tromseu - TOS
- Aerodrom „Vigra“ u Olesundu - AES
Najvažnije vazduhoplovno čvorište u Norveškoj je Aerodrom „Gardermoen“ kod Osla, koji se nalazi na 48 km sevevno od grada. Ovo je i drugi po prometu aerodrom u Skandinaviji. Drugi po važnosti je Aerodrom „Flesland“ u Bergenu. Većina ostalih navednih aerodroma ima instrane letove samo do zemalja severne Evrope.
U Norveškoj postoji i 6 zvanično upisanih heliodroma.