Skopski sandžak
| Skopski sandžak Üsküb Sancağı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 16. vek—1912. | |||||||||
.png) Skopski sandžak krajem 19. veka | |||||||||
| Glavni grad | Skoplje | ||||||||
| Regija | Balkan | ||||||||
| Zemlja |  Osmansko carstvo | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | Begovat | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 16. vek | ||||||||
• Ukinuto | 1912. | ||||||||
| |||||||||
Skopski sandžak (tur. Üsküb Sancağı) bio je niža administrativna jedinica Osmanskog carstva sa centrom u Skoplju (tur. Üsküb).
Nastanak i teritorijalni opseg[uredi | uredi izvor]
Nakon osmanskog osvajanja Skoplja od srpskog oblasnog gospodara Vuka Brankovića 1392. godine je osnovano Skopsko krajište. Prvi upravnik krajišta bio je Pašajit-beg-osvajač Skoplja.[1] Skopski sandžak je formiran sredinom 16. veka.[2] Sve do osmanske administrativne reforme 1864. bio je deo rumelijskog ejaleta. Krajem 18. i početkom 19. veka Skopskim sandžakom je polunezavisno vladala albanska pašalarska porodica poreklom iz Ljume.
Najmoćniji skopski paša bio je Ivzi paša ili Avzi paša koji je ovom oblašću vladao kroz celu prvu polovinu 19. vek. Avzi paša je zadržao upravu i nakon kršenja moći mesnih muslimanskih feudalaca od strane sultana Mahmuda II tridesetih godina 19. veka. Avzi paša je bio pristalica reformi, kao i sultan Mahmud i obezbeđivao je sigurnost i prosperitet svojim podanicima-muslimanima i hrišćanima.[3] Nakon smrti Avzi paše Skopski sandžak je podvrgnut centralizacijii njegovi upravnici postavljani su sultanovim iradama iz Istanbula.
Administrativne reforme[uredi | uredi izvor]
Administrativnom reformom Osmanskog carstva Skopski sandžak je 1871. zajedno sa Prizrenskim, Niškim i Debarskim sandžakom pretvoren u jednu veću administrativnu jedinicu-Prizrenski vilajet. Godine 1875. Prizrenski vilajet je rasformiran a Skopski sandžak je pridodat Bitoljskom vilajetu. Kada je 1877. formiran Kosovski vilajet Skopski sandžak postao je njegov deo. Centar Kosovskog vilajeta je 1888. prenesen iz Prištine u Skoplje. Teritorije koje je Skopski sandžak obuhvatao bile su podeljene u manje kaze.
Krajem 19. i početkom 20. veka. Skopski sandžak je bio podeljen na Skopsku, Krivopalanačku, Kočansku, Kačaničku Kratovsku, Malešku , Tetovsku, Radovišku, Štipsku i Kumanovsku kazu. Godine 1901. Veleška kaza iz Solunskog vilajeta je pridodata skopskom sandžaku i to je poslednja administrativna promena pred oslobođenje 1912.[4] Skopski sandžak je prestao da postoji nakon Prvog balkanskog rata kada je Kraljevina Srbija oslobodila i pripojila ove oblasti. Pravno gledano Skopski sandžak ušao je u sastav Srbije tek nakon Londonske konferencije 1913. Od Skopskog sandžaka formiran je Skopski okrug.[5]
Kaze Skopskog sandžaka 1903.[uredi | uredi izvor]
- Skopska kaza
- Kumanovska kaza
- Krivopalanačka kaza
- Kratovska kaza
- Kočanska kaza
- Otomanija
- Orhanija
- Radoviška kaza
- Štipska kaza
- Tetovska kaza
- Gostivarska kaza
- Veleška kaza
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Arhaeological exavations "Skopsko Kale" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. фебруар 2011), Приступљено 25. 4. 2013.
- ^ Çelebi, Evliya (1967). Hazim Šabanović, ур. Putopis - Kulturno nasljeđe (на језику: Serbo-Croatian). Svjetlost. стр. 279. „29. Skopski sandžak nije osnovan odmah poslije zauzimanja Skoplja, nego je od 1392. pa sve do pada Srbije (1459) i Bosne (1463) Skoplje bilo sjedište krajišnika koji su upravljali cijelim turskim područjem od Skoplja do Vrhbosne. Osnivanjem smederevskog i drugih sandžaka u Srbiji i bosanskog sandžaka to je krajište znatno smanjeno i izgubilo značaj koji je dotle imalo. Sredinom XVI. v. ono je postalo središnja oblast zasebnog skopskog sandžaka.”
- ^ VEST — Macedonian daily newspaper Архивирано на сајту Wayback Machine (2. avgust 2014), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ D. M. Brancoff, La Macédoine et sa population chrétienne, avec deux cartes ethnogtaphiques, Paris 1905, 4-9
- ^ „Arhivirana kopija” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 23. 06. 2013. g. Pristupljeno 10. 01. 2013.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Çelebi, Evliya (1967). Hazim Šabanović, ur. Putopis — Kulturno nasljeđe (na jeziku: Serbo-Croatian). Svjetlost. str. 279.
- Ağanoğlu, Yıldırım (2000). Salnâme-i Vilâyet-i Kosova: Yedinci defa olarak vilâyet matbaasında tab olunmuştur: 1896 (hicri 1314) Kosova vilâyet-i salnâmesi (Üsküp, Priştine, Prizren, İpek, Yenipazar, Taşlıca). İstanbul: Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Ovaj članak vezan za oblast Makedoniju je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti. |