Pređi na sadržaj

Sumrakovac

Koordinate: 43° 56′ 20″ S; 22° 01′ 54″ I / 43.938756° S; 22.031575° I / 43.938756; 22.031575
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Sumrakovac
Crkva Svete Trojice
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugZaječarski
OpštinaBoljevac
Stanovništvo
 — 2022.Pad 354
 — gustina15,21 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate43° 56′ 20″ S; 22° 01′ 54″ I / 43.938756° S; 22.031575° I / 43.938756; 22.031575
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina230 m
Površina23,275 km2
Sumrakovac na karti Srbije
Sumrakovac
Sumrakovac
Sumrakovac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj19376
Pozivni broj030
Registarska oznakaZA

Sumrakovac je naselje u Srbiji u opštini Boljevac u Zaječarskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 354 stanovnika[1] (prema popisu iz 2011. bilo je 494 stanovnika).

Etimologija

[uredi | uredi izvor]

Prema predanju, kada su meštani ovog sela prvi put došli na ovaj prostor sa Kosova, došli su u sumrak i zbog toga je i selo prozvano Sumrakovac. Ipak 130 godina pre doseljenja, selo se već pod ovim nazivom spominje u turskom popisu iz 1560. godine.[2]

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Sumrakovac se nalazi u Timočkoj Krajini, u istočnoj Srbiji, na 18 km severoistočno od Boljevca. Sumrakovac leži na Zlotskoj reci, 3-4 kilometara uzvodno od njenog ušća u Crni Timok. Smešten je u pitomoj dolini koja se lepezasto širi u plodnu ravnicu.[2] Selo se nalazi na 230 metara nadmorske visine, sa matematičko-geografskim položajem 43° 56' SGŠ ; 22° 02' IGD.

Istorija

[uredi | uredi izvor]
Stari kameni spomenik

Meštani Sumrakovca su se sa Kosova doselili u ovaj kraj krajem 17. veka u Velikoj seobi Srba. Prema legendi, na obalama Zlotske reke stigli su u sumrak, pa su zbog toga dali ime naselju Sumrakovac. Legenda o nastanku sela ipak nema potvrdu u istorijskim činjenicama jer se prvi put pominje u turskim popisima vek ranije, 1560. godine. Tada je zapisano pod nazivom Sumrakovce (Sumrakofče u bugarskom izdanju).[2] Imao tri kuće.

Najstariji sačuvani materijalni trag istorije Sumrakovca jesu ostaci nekadašnje crkve Svetog Arhangela. Po legendi, njen ktitor je Radul-beg. U blizini ove crkve koja je danas u ruševinama na kraju Sumrakovca, pronađeni su ćupovi puni srebrnog rimskog novca.[3]

U centru Sumrakovca nalazi se Stari kameni spomenik-zapis Vaskrs svete Trojice koji su meštani podigli 1830. godine. Posvećen je Sumrakovčanima stradalim u epidemiji kuge koja se širila te 1830. godine. Ispod uklesanog krsta na zapisu se nalaze i imena stradalih od kuge.[4] Posle Drugog svetskog rata izgrađena je u centru sela nova crkva posvećena Svetoj Trojici koja od tada postaje seoska slava.

U seoskoj osnovnoj školi učiteljavao je poznati srpski pesnik i slikar Đura Jakšić koji je ovde proveo školsku 1857/58. godinu. Imao je tri đaka iz samog sela i jednog iz susednog Podgorca. Malo se zna o njegovom boravku ovde, osim toga da ovde napisao pesme „Na noćištu“, „Veče“ i „Orao“. Osećao se vrlo skučeno i teško i gledao je da što pre ode odatle, što je sa završetkom školske godine i učinio. O samom selu ostavio je nekoliko podataka, da se kuća u kojoj je stanovao nalazila pored Zlotske reke i da je u njoj i reci Crni Timok bilo mnogo pastrmke, a Sumrakovac je nazivao Kamenac zbog toga što ga je, kako kažu, otac jedne devojke jurio kamenjem pošto mu se vrzmao oko kćeri. U spomen na njegov boravak u Sumrakovcu osnovna škola danas nosi ime „Đura Jakšić“.[2]

Demografija

[uredi | uredi izvor]

Prema popisu iz 2022. u Sumrakovcu živi 354 stanovnika što je za 140 manje (-28,34%) u odnosu na popis iz 2011. kada je bilo 494 stanovnika. U naselju ima 313 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 54,64 godina (51,84 kod muškaraca i 57,43 kod žena).[1]

Prema popisu iz 2002. u naselju ima 260 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,47.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Demografija[5]
Godina Stanovnika
1948. 1.529
1953. 1.547
1961. 1.475
1971. 1.212
1981. 1.017
1991. 805 802
2002. 642 642
2011. 494
2022. 354
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[6]
Srbi
  
 636 99,06%
Vlasi
  
 3 0,46%
nepoznato
  
 0 0,0%


Stanovništvo prema polu i starosti[7]
m
ž
? 1
  
  
 2
80+ 15
  
  
 18
75—79 21
  
  
 34
70—74 32
  
  
 44
65—69 42
  
  
 45
60—64 24
  
  
 36
55—59 23
  
  
 16
50—54 23
  
  
 19
45—49 26
  
  
 26
40—44 17
  
  
 15
35—39 13
  
  
 10
30—34 11
  
  
 9
25—29 11
  
  
 12
20—24 14
  
  
 6
15—19 10
  
  
 15
10—14 12
  
  
 10
5—9 12
  
  
 6
0—4 6
  
  
 6
Prosek : 51,3 55,1
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 358 368 371 346 315 276 260
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 80 93 32 19 21 8 5 2 0 0 2,47
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 283 50 192 27 12 2
Ženski 307 31 177 85 14 0
UKUPNO 590 81 369 112 26 2
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 111 47 0 21 16
Ženski 48 36 0 1 0
UKUPNO 159 83 0 22 16
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 1 3 3 1 3
Ženski 0 0 1 0 0
UKUPNO 1 3 4 1 3
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 2 1 0 8 2
Ženski 0 0 2 6 2
UKUPNO 2 1 2 14 4
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 1 0 0 2
Ženski 0 0 0 0
UKUPNO 1 0 0 2

Obrazovanje

[uredi | uredi izvor]

U Sumrakovcu postoji OŠ „Đura Jakšić“ koja je krenula da radi 1839. godine kao četvororazredna škola, a od 1953. godine kao osmorazredna.

Škola je dobila naziv po pesniku Đuri Jakšiću koji je radio u ovoj školi 1857. godine, pošto je na svoj zahtev premešten iz Podgorca u Sumrakovac.

Danas ova škola sa izdvojenim odeljenjima u Savincu, Osnić Timoku, Osnić selu i Osnić Bukovu ima 182 učenika smeštenih u 15 odeljenja i četiri predškolske grupe sa 24 deteta.

Sportski klubovi

[uredi | uredi izvor]
  • FK Mladost, osnovan 1952. godine.

Galerija

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b „Knjiga 2”. Starost i pol, podaci po naseljima (PDF). publikacije.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. ISBN 978-86-6161-230-5. 
  2. ^ a b v g „Onomastika „Kosovljanskih sela“ u okolini Zaječara”. Srpska akademija nauka i umetnosti. 2015. Pristupljeno 02. 09. 2023. 
  3. ^ „Sumrakovac: Od svitanja do sumraka”. Pristupljeno 14. 1. 2022.  Miloljub Milošević, RTV Bor
  4. ^ „Zapis u Sumrakovcu”. Pristupljeno 14. 2. 2022.  KOC Boljevac, 17. mart 2017
  5. ^ „Knjiga 20”. Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011. Podaci po naseljima (PDF). stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. septembar 2011. ISBN 978-86-6161-109-4. 
  6. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  7. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сумраковац&oldid=27926025”