Treća armija (Osmansko carstvo)
| Treća armija | |
|---|---|
 Pre bitke kod Sarikamiša, Enver-paša i Oto fon Feldman pregledaju jedinice | |
| Postojanje | August 5, 1914 – October 15, 1918[1] |
| Zemlja |  Osmansko carstvo |
| Tip | kopnena vojska |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Značajni komandanti | Hasan Izet-paša (1. novembar – 19. decembar 1914) Enver-paša (22. decembar 1914 – 10. januar 1915) Hafiz Haki-paša (12. januar– 13. februar 1915) Mahmud Kamil-paša (13. februar 1915 – 23. februar 1915) Abdul Kerim-paša (23. februar 1915 – 16. februar 1916) Mehmed Vehib-paša (februar 1916 – jun 1918) Mehmet Esad-paša (jun – oktobar 1918) |
Treća armija je prvobitno osnovana na Balkanu, a kasnije je branila severoistočne provincije Osmanskog carstva. Njeno prvo sedište bilo je u Solunu, gde je formirala jezgro vojnih snaga koje su podržavale Mladotursku revoluciju 1908. godine. Mnogi od njenih oficira, koji su učestvovali u revoluciji, uključujući Enver-pašu i Mustafu Kemala Ataturka, postigli su slavu i moć.
Do 1911. godine vojska je preseljena u Erzindžan, u severoistočnoj Anadoliji, a početkom Prvog svetskog rata preseljena je u Erzurum. Tokom rata, borili su se protiv ruske kavkaske vojske, jermenskih dobrovoljačkih jedinica i iza linija koje su se nosile sa jermenskim snagama otpora u svom području. Tokom ovog perioda, njihov angažman je bio najznačajniji u bitkama kod Sarikamiša, Koprukoja i za Erzurum. Sedište vojske je premešteno u Susehir (grad u blizini Sivasa) nakon katastrofalne bitke za Erzurum, a do kraja 1916. vojska nije imala nikakvu ofanzivnu sposobnost. Nakon Ruske revolucije, ruska kavkaska vojska se raspala.
Između 1917. i 1918. godine je napredovala protiv snaga Jermenskog pokreta nacionalnog oslobođenja koje je utvrdio jermenski Kongres Istočnih Jermena koji je postao Jermenska armija sa postankom Demokratske Republike Jermenije. Tokom ovog perioda, Treća armija je angažovala jermenske snage u bitkama kod Sardarapatu, Abaranu i Karakilisi.
Formacije[uredi | uredi izvor]
Bojni redovi 1908.[uredi | uredi izvor]
Nakon Mladoturske revolucije i uspostavljanja Druge ustavne ere, 3. jula 1908. godine, nova vlada je pokrenula veliku vojnu reformu. Vojni štab je modernizovan. Njegova operativna oblast bila je Rumelija, sa jedinicama u Evropi (Albanija, Kosovo, Makedonija) i Maloj Aziji (Ajdin). Komandovala je sledećim aktivnim divizijama;[2] Treća armija je takođe imala funkcije inspektorata za dvanaest redif (rezervnih) divizija:[3][4]
- Treća armija
- 5. pešadijska divizija (Beşinci Fırka)
- 6. pešadijska divizija (Altıncı Fırka)
- 17. pešadijska divizija (On Yedinci Fırka)
- 18. pešadijska divizija (On Sekizinci Fırka)
- 3. konjička divizija (Üçüncü Süvari Fırkası)
- 4 artiljerijska bataljona u tvrđavama
- Redif divizije Treće armije (naziv divizije označava njegovu lokaciju):
- 9. bitoljska rezervna pešadijska divizija (Dokuzuncu Manastır Redif Fırkası)
- 10. veleska rezervna pešadijska divizija (Onuncu Köprülü Redif Fırkası)
- 11. solunska rezervna pešadijska divizija (On Birinci Selânik Redif Fırkası)
- 12. ajdinska rezervna pešadijska divizija (On İkinci Aydın Redif Fırkası)
- 28. skopska rezervna pešadijska divizija (Yirmi Sekizinci Üsküp Redif Fırkası)
- 29. prištinska rezervna pešadijska divizija (Yirmi Dokuzuncu Pirştine Redif Fırkası)
- 30. prizrenska rezervna pešadijska divizija (Otuzuncu Pirzerin Redif Fırkası)
- 31. serska rezervna pešadijska divizija (Otuz Birinci Serez Redif Fırkası)
- 32. beratska rezervi pešadijska divizija (Otuz İkinci Berat Redif Fırkası)
- 33. korčska rezervi pešadijska divizija (Otuz Üçüncü Görüce Redif Fırkası)
- 34. debarska rezervna pešadijska divizija (Otuz Dördüncü Debre-i Bala Redif Fırkası)
- 54. đevđelijska rezervna pešadijska divizija (Elli Dördüncü Gevgili Redif Fırkası)
Bojni redovi 1911.[uredi | uredi izvor]
Daljim reorganizacijama Osmanske vojske, da bi se uključilo i stvaranje štaba na nivou korpusa, do 1911. godine vojska je imala sedište u Erzindžanu. Struktura vojske pre Prvog balkanskog rata 1911. bila je sledeća:[5]
- Glavni štab, Erzindžan
- IX korpus, Erzurum
- 28. pešadijska divizija, Erzurum
- 29. pešadijska divizija, Baiburt
- X korpus, Erzindžan
- 30. pešadijska divizija, Erzindžan
- 31. pešadijska divizija, Erzindžan
- 32. pešadijska divizija, Elazig
- XI korpus, Van
- 33. pešadijska divizija, Van
- 34. pešadijska divizija, Muš
- Prva plemenska konjička divizija, Erzurum
- 39. konjički puk, Erzurum
- 1. plemenski konjički puk, Erzurum
- 2. plemenski konjički puk, Kigi
- 3. plemenski konjički puk, Varto
- 4. plemenski konjički puk, Hinis
- 5. plemenski konjički puk, Hasankale
- 6. plemenski konjički puk, Sivas
- Druga plemenska konjička divizija, Agri
- 24. konjički puk, Agri
- 7. plemenski konjički puk, Eleškirt
- 8. plemenski konjički puk, Agri
- 9. plemenski konjički puk, Agri
- 10. plemenski konjički puk, Agri
- 11. plemenski konjički puk, Agri
- 12. plemenski konjički puk, Tutak
- 13. plemenski konjički puk, Dijadin
- 14. plemenski konjički puk, Bajazit
- Treća plemenska konjička divizija, Erdiš
- 25. konjički puk, Erdiš
- 15. plemenski konjički puk, Kop
- 16. plemenski konjički puk, Erdiš
- 17. plemenski konjički puk, Erdiš
- 18. plemenski konjički puk, Saraj
- 19. plemenski konjički puk, Baškale
- Četvrta plemenska konjička divizija, Mardin
Bojni redovi 1914.[uredi | uredi izvor]
Vršioci dužnosti komandanta bili su Hasana Izet-paša (oktobar - decembar 1914) i Enver-paša (decembar 1914 - januar 1915). Pre Sarikamiša, vojska se sastojala od 118.660 vojnika od sledećih jedinica kojima su komandovali sledeći komandanti:[6][7]
- IX korpus - Ahmed Fevzi-paša
- 17. pešadijska divizija
- 28. pešadijska divizija
- 29. pešadijska divizija
- X korpus - Hafiz Haki-paša
- 30. pešadijska divizija
- 31. pešadijska divizija
- 32. pešadijska divizija
- XI korpus - Abdul Kerim-paša
- 18. pešadijska divizija
- 33. pešadijska divizija
- 34. pešadijska divizija
- Druga konjička brigada
- Van konjička brigada
Nakon bitke kod Sarikamiša, armija je smanjena na oko 20.000 ljudi, a izgubila je svo oružje i tešku opremu.[6][8]
Bojni redovi 1915.[uredi | uredi izvor]
Vršilac dužnosti komandanta Hafiz Haki-paša (12. januar - februar 1915) je umro od tifusa u Erzurumu 1915. godine. Mahmut Kamil-paša (februar 1915 - februar 1916) je preuzeo komandu.
Godine 1915, Trećoj armiji je polako vraćana snaga. U julu te godine, bila je dovoljno jaka da pobedi Ruse u Malazgirtu. Kasnije tokom godine, zbog gubitaka koje su Osmanlije pretrpele na Galipolju, snage Treće armije su preusmerene i više nikada neće dostići svoju punu snagu. U jesen 1915, armija je brojala 60.000 vojnika.[9]
Bojni redovi 1916.[uredi | uredi izvor]
Vršilac dužnosti komandanta bio je Vehib-paša (februar 1916-jun 1918).
- IX korpus
- 17. pešadijska divizija
- 28. pešadijska divizija
- 29. pešadijska divizija
- X korpus
- 30. pešadijska divizija
- 31. pešadijska divizija
- 32. pešadijska divizija
- XI korpus
- 18. pešadijska divizija
- 33. pešadijska divizija
- 34. pešadijska divizija
- 36. pešadijska divizija
- 37. pešadijska divizija
- 2. konjička divizija
- 15-20 bataljona pograničnih stražara i žandarmera
- nekoliko hiljada kurdskih neredovnih trupa
Kada su Rusi započeli svoju iznenadnu ofanzivu u januaru 1916. godine, koja je kulminirala u bici kod Koprukoja, armija je brojala 65.000 vojnika i 100 pušaka.[10] Vojska je izgubila skoro 15 000 ljudi koji su ubijeni, ranjenih ili se smrzli i oko 5 000 zatvorenika. Broj dezertera je procenjen na oko 5 000.[11] Oko 20-30 topova je izgubljeno. XI korpus je pretrpeo najveće gubitke, oko 70% svoje efektivne snage. Vojska se utvrdila u svojoj bazi, gradu Erzurumu.
Vojska je mogla očekivati pojačanje Prve i Druge armije nakon pobede na Galipolju, ali zbog lošeg stanja osmanske železnice, trebalo je vremena da dođu do Treće armije. Armija je imala oko 50.000 vojnika.[12] Takođe, imala je kratke mitraljeze i trebalo im je više artiljerije da bi dobro branila grad. Mahmut Kamil se vratio sa otpusta i ponovo preuzeo komandu vojske od Abdula Kerima.
Rusi su upali u grad, probivši njegovu spoljnu odbranu, prisiljavajući Mahmuta Kamila da napusti grad i povuče se na zapad. Vojska je brojala možda 25 000 ljudi i 30 ili 40 topova.[13] Moral vojske je bio veoma nizak. Mahmut Kamil-pašu zamenio je Vehip-paša.[14] Vojska je nastavila da se povlači, izgubivši Trapezunt na obali. Protivnapad nije mogao da vrati grad.
U julu 1916, Rusi su pokrenuli još jednu seriju napada na Treću armiju, što je vojsku koštalo oko 30% snage i ostavilo moral jako uzdrman.[15] Do septembra 1916, vojska je bila veoma slaba i dezerterstvo je bilo veliki problem. Do oktobra je bilo oko 50.000 dezertera u vojsci.[16] Treća armija nije mogla igrati nikakvu ulogu u osmanskim ofanzivama planiranim za tu jesen.
Bojni redovi 1917.[uredi | uredi izvor]
Vršilac dužnosti komandanta bio je Vehib-paša (februar 1916. - juni 1918).
Vojska je doživela veliku reorganizaciju u zimu 1916. godine. Na prelasku u 1917. godinu, reorganizovana je na sledeći način:[16]
- I Kavkaski korpus
- 9. kavkaska divizija
- 10. kavkaska divizija
- 36. kavkaska divizija
- II Kavkaski korpus
- 5. kavkaska divizija
- 11. kavkaska divizija
- 37. kavkaska divizija
Tokom zime 1916-1917, Ruska revolucija je efektivno zaustavila rusku vojsku na svom putu i na kraju izazvala da se na Kavkazu raspe.
Treća armija je kasnije napredovala i, tokom 1917. i 1918, ponovo zauzela sve što je izgubila, pa čak i zauzela Kars, koji je izgubila još 1877. godine. Ove akcije su postigle ono što su Osmanlije želele Brest-litovskim mirom, povratak predratnih granica Osmanskog carstva u skladu sa Batumskim sporazumom.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ David Nicolle, colour plates by Rafaelle Ruggeri, The Ottoman Army 1914-18, Men-at-Arms 269. . Ospray Publishing Ltd. 1994. pp. 14. ISBN 978-1-85532-412-1.
- ^ Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913. Westport, Connecticut"publisher=Praeger. str. 17.
- ^ Erickson 2003, str. 19. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFErickson2003 (help)
- ^ T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Balkan Harbi, 1912-1913: Harbin Sebepleri, Askerî Hazırlıklar ve Osmanlı Devletinin Harbe Girişi, Genelkurmay Basımevi. 1970. str. 87-90.. (jezik: turski)
- ^ Edward J. Erickson, Defeat in Detail, The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, Praeger. 2003. str. 379-381.
- ^ a b Hinterhoff 1984, str. 500
- ^ Edward J. Erickson, Ordered to Die; A History of the Ottoman Army in the First World War, (Greenwood Press, Westport, Connecticut, USA), 57.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 288.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 320.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 331.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 342.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 353.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 364.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 375.
- ^ W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 407.
- ^ a b W.E.D. Allen and Paul Muratoff, Caucasian Battlefields, A History of Wars on the Turco-Caucasian Border, 1828-1921. ISBN 978-0-89839-296-8. str. 437.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913. Westport, Connecticut"publisher=Praeger. str. 17.
- Hinterhoff, Eugene (1984). The Campaign in Armenia. Marshall Cavendish Illustrated Encyclopedia of World War I, vol ii. New York: Marshall Cavendish Corporation. str. 500. ISBN 978-0-86307-181-2.