Hrišćanstvo i homoseksualnost

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Hristos u trijumfu nad Tamom i Zlom (1982), Katedrala Svetog Đorđa u Kejptaunu, Južna Afrika.

Kroz hrišćansku istoriju, homoseksualni akti su u crkvi smatrani grijehom. Homoseksualne akte osuđuje Katolička,[1] Pravoslavna,[2][3] Doefeske, Drevnoistočne i Protestantske crkve (uključujući Crkvu adventista sedmog dana, većinu Baptističkih, Metodostičkih i Pentekostalnih crkava).[4] Pravoslavno bogoslovlje posmatra istopolnu seksualnu privlačnost kao manifestaciju posljedica oštećenja ljudske prirode prvorodnim grijehom.[2]

U 20. vijeku došlo je do značajnih društvenih i naučnih promjena. U mnogim zemljama društvo je postalo sekularno. U nauci je počeo da se učvršćuje stav da je homoseksualnost jedan od oblika seksualne orijentacije, koju čovjek ne može da promijeni. Jedan broj protestantskih crkava (uglavnom na Zapadu) počeo je da smatra homoseksualne odnose normom i da tumači biblijske tekstove o tome u istorijsko-kulturnom kontekstu.[2]

Terminologija[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Terminologija hemoseksualnosti

U Rječniku srpskog jezika u izdanju Matice srpske, „homoseksualnost” i „homoseksualizam” se navode kao sinonimi, „osobina onoga koji je homoseksualan, polna naklonost prema osobama istog pola.”[5]

U brojnim savremenim autorskim izvorima na ruskom jeziku, termini „homoseksualnost” i „homoseksualizam” smatraju se analozima koji označavaju „seksualnu orijentaciju, koja se manifestuje u erotskoj privlačnosti uglavnom ili isključivo prema osobama sopstvenog pola.”[6] U Rječniku Ožegova termin „homoseksualizam” je definisan kao „polna privlačnost prema osobama istog pola.”[7] U drugim izvorima ovaj termin se definiše kao „polna privlačnost pojedinca prema osobi istog pola i seksualni odnosi među njima.”[8] Ovaj termin i koncept uveo je u njemački jezik krajem 19. vijeka ugarski ljekar Karl Marija Kertbenj.[8][9]

Hrišćanski autori prave jasnu razliku između homoseksualne orijentacije, koja podrazumijeva prisustvo homoseksualne privlačnosti, i homoseksualnog ponašanja.[10][11] Prema Pravoslavnoj enciklopediji, „homoseksualizam” je homoseksualna praksa, dok termin „homoseksualnost” autori enciklopedije povezuju sa homoseksualnim željama, koje smatraju izopačenim. Bez upotrebe termina „seksualna orijentacija”, Pravoslavna enciklopedija objašnjava razliku između seksualnog pošananja i seksualnih želja na sljedeći način:

Smatra se da je potrebno razlikovati homoseksualnost od homoseksualizma — izopačenu polnu privlačnost čovjeka uglavnom prema osobama istog pola (polna privlačnost prema osobama suprotnog pola naziva se heteroseksualnost, prema osobama istog pola — biseksualnost), — budući da homoseksualnost može ostati pod kontrolom pojedinca i da se ne realizuje u praksi, iako, po pravilu, homoseksualnost podrazumjeva i odgovarajuće seksualno ponašanje. Zauzvrat, homoseksualnost nije uvijek poljedica homoseksualizma.

Pravoslavna enciklopedija smatra analogom termina „homoseksualizam” u vezi sa homoseksualnim ponašanjem, istorijski crkveni termin „muželoštvo”.[2] U savremenoj sekularnoj terminologiji, homoseksualno ponašanje se označva terminom „muškarci koji praktikuju seks sa muškarcima” (analogno ženama). Katehizis Katoličke crkve na ruskom jeziku koristi termin „homoseksualizam” ne u širem smislu homoseksualne prakse, kao što to čini Pravoslavna enciklopedija, već u značenju koje je zabilježeno u rječnicima: kao „odnosi između muškaraca ili žena koje doživljavaju seksualnu privlačnost, isključivo ili prevladavajuću, prema osobama istog pola” (ne koristi termina kao što su „perverzija” ili „izopačenost”).[1]

U literaturi zemalja zapadnog svijeta termin homoseksualizam (engl. homosexualism, njem. Homosexualismus itd.) rijetko se koristi, umjesto njega se češće koristi termin homoseksualnost (engl. homosexuality, njem. Homosexualität itd.). U hrišćanskoj literaturi na engleskom jeziku termin homoseksualnost se može koristiti i za označavanje homoseksualnog ponašanja i za označavanje seksualne orijentacije osobe. Istovremeno, savremeni autori na engleskom jeziku ističu da biblijski tekstovi ne govore o seksualnoj orijentaciji, nego o homoseksualnom ponašanju. Homoseksualnost kao „opredjeljenje” se posmatra kao savremeni koncept.[12]

Prorektor Kijevske duhovne akademije docent Vladimir Burega u članku, zasnovanom na izvještaju Međunarodne konferencije „Hrišćanstvo i savremena koncepcija čovjeka” u Krakovu, primjećuje da pošto sufiksa -izam u slovenskim jezicima sadrži negativnu konotaciju, „želja da se govori o homoseksualnoj privlačnosti i ponašanju kao normalnoj pojavi” dovodi do odbijanja da se koristi termin „homoseksualizam” i umjesto njega upotrebljava riječ „homoseksualnost”, sa istim smisaonim sadržajem. Prema Buregi, sama terminologija koja se postala široko rasprostranjena u Evropi i Americi, „sadrži određeni izazov za hrišćansku antropologiju.” Burega naglašava da biblijski tekstovi „govore isključivo o homoseksualnom ponašanju. Svi pokušaji da se u Bibliji pronađu ideje o homoseksualnoj orijentaciji moraju se smatrati uzaludnim.”[13]

Istorijski aspekti[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Istorija hrišćanstva i homoseksualizma

Rano hrišćanstvo[uredi | uredi izvor]

Glavni članci: Judaizam i homoseksualnost i Biblija i homoseksualnost

Rano hrišćanska predstava o seksualnosti, s početkom od apostolskog vremena, obrazovane su na osnovu ortodoksnih judejskih propisa i odlikovao su ih antagonistički odnos prema homoseksualnom polnom aktu, smatrajući ga, zajedno sa heteroseksualnom preljubom, grijehom.[14]

Judejska literatura iz perioda Drugog hrama jednoglasno se protivi praksi homoseksualnih odnosa.[15] Isti stavovi su izraženi u knjigama jevrejskih autora, npr. Josifa Flavija i Filona Aleksandrijskog.[15][16]

Obrazovanje hrišćanskog vjeroučenja odbijalo se u okruženju snažnog uticaja judaizma, i u to vrijeme hrišćanstvo se doživljavalo kao jedna grana (sekta) judaizma. Moralnost i ritualne norme judaizma bile su regulisane Mojsijevim zakonom. Hrišćanstvo i judaizam imaju zajedničke osnovne izvore (Stari zavjet, poznat i kao Tanah), i imaju mnogo toga zajedničkog u pogledu ideja o moralnosti i seksualnim normama, uključujući stavove prema homoseksualnom ponašanju. Kontinuitet moralnih normi Starog zavjeta u hrišćanstvu je povezan sa prihvatanjem moralnih zapovjesti Starog zavjeta u njihovom hrišćanskom poimanju (u kontekstu učenja Isusa Hrista i apostola).[17] Ova prejemstvenost se može pratiti kada se uporede djela istoričara i bogoslova prvih vijekova naše ere i, naročito, djela Crkvenih otaca.

Novi zavjet i apostolsko hrišćanstvo[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Biblija i homoseksualnost

Moralne norme hrišćanstva u oblasti seksualnih odnosa zasnovane su na tekstovima Starog i Novog zavjeta. Besjeda na gori se posmatra kao skoncentrisani pogled na moral,[18] povezujući zapovjesti i učenja Novog zavjeta sa zapovjestima Starog zavjeta.

U Besjedi na gori, Isus je koristio klasične vrijednosti judaizma,[19][20] postavljajući, sa stanovništva hrišćanskih bogoslova, čak i strožije moralne norme od zahtjeva starozavjetnog judaizma i judaizma iz Isusovog vremena.[21][22][23] Prihvatajući moralne seksualne norme starozavjetnog judaizma kao detaljniji prikaz principa seksualnog morala Dekaloga (zapovjest „ne čini preljube”), hrišćanstvo stavlja glavni akcenat na zahtjeve prvenstveno unutrašnje moralne čistote (misli i želje čovjeka).[24]

Crkveni oci[uredi | uredi izvor]

Pored biblijskih tekstova, u pravoslavlju i katolicizmu, kao značajan argument, navode se i izjave Crkvenih otaca, svetaca i (kod katolika) Crkveni učitelji, čija se vjera odnosi na oblast Svetog predanja. U protestantizmu, ova ranohrišćanska literatura se smatra istorijskim dokazom o stavovima hrišćana tog vremena.

Prema Pravoslavnoj enciklopediji, Crkveni oci su među najsramnijim i najtežim grijesima smatrali homoseksualne akte i srodne grijehe (kao što je zlostavljanje djece). Jovan Zlatousti, komentarišući riječi apostol Pavle u svojoj Poslanici Rimljanima o polnim izopačenjima neznabožaca, pisao je „… sve su strasti nečasne, ali je luda ljubav prema ljudima posebno nepoštena, jer duša pati i ponižava se u ovim grijesima više nego tijelo u bolestima… Neznabošci nisu imali toliko satansko učenje, nego i đavolski život.” Po logici Zlatoustog, đavo je uništio međusobnu sklonost jednog prema drugom muškog i ženskog pola, predodređenih da u braku postanu „jedno tijelo”. Kao rezultat toga, svaki pol je počeo „da se neprijatelji i sam sa sobom i jedan protiv drugog… žene su počele da vrijeđaju ne samo muškarce, nego i žene, a muškarci su se pobunili jedni protiv drugih i protiv ženskog pola… Pobunili su se protiv same prirode.” Razvijajući ovu ideju u istom komentaru na Poslanicu Rimljanima, Zlatousti tvrdi da se homoseksualci ponašaju gore od bludnica, jer je „miješanje sa bludnicama, iako bezakonito, prirodno, a homoseksualnost je i protivzakonito i protivprirodno.” Homoseksualci su, prema Zlatoustom, gori od ubica: „ubica odvaja dušu od tela, a ovaj pogubljuje dušu zajedno sa telom. Ma koji grijeh da uzmeš, nijedan neće biti ravan ovom bezakonju.”[2]

Mnogi Oci, Crkveni učitelji i sveci govorili su o homoseksualnim aktima na krajnje oštar osuđujući način. Vasilije Veliki, Grigorije Niski, Avgustin Hiponski, Jovan Postnik i mnogi drugi osudili su homoseksualne akte.[3] Crkveni kanoni propisuju da homoseksualce treba isključiti iz pričešća na isti način kao i preljubnike. Prema pravilima Vasilija Velikog: „Onome koji je pokazao gnijev na muškom polju, neka vrijeme za pokajanje bude raspoređeno prema vremenu onoga koji je učinio bezakono djelo preljube.” Period izopštenja od pričešća u ovim pravilima je određen na 15 godina. Prema Grigoriju Niskom, homoseksualstvo je preljuba „protiv prirode” i zbog toga počinilac treba biti izopšten na 18 godina. Pravila Jovana Postnika dozvoljavaju ublažavanje pokajanja na 3 godine, pod uslovom da se grešnik pokaje, ali homoseksualci ne bi trebalo da budu dio crkvenog klira.[2]

Epoha Vaseljenskih sabora[uredi | uredi izvor]

Na osnovu kategoričke osude homoseksualnih odnosa od strane crkve, u hrišćanskim državama su donijeti zakoni koji kažnjavaju te odnose. Hrišćanski carevi Konstancije II i Konstans I su 342. proglasili smrtnu kaznu za muškarce koji stupaju u istopolne odnose.[25] Hrišćanski carevi Valentinijan II, Teodosije I i Gracijan osudili su 390. muškarce koji „igraju ulogu žene”, osuđujući krivce za to na javno spaljivanje.[26] Hrišćanski car Justinijan I optužio je one koji su počinili homoseksualne akte, da je njihovo ponašanje uzrok pojava kao što su glad, zemljotresi i pošast od bolesti. Ukazujući na biblijsku priču o uništenju gradova Sodoma i Gomora, on naređuje da se homoseksualni akti kažnjavaju smrću (zakoni iz 538. i 544.).[27][28][29][30] Poznato je da su Justinijanovim ukazom homoseksualci kastrirani i sprovođeni gradom da ih svi vide.[30][31]

Istraživači vide vezu između logike Justinijanovih zakona i kasnijih zakona, koji često propisuju smrtnu kaznu za homoseksualne akte u hrišćanskim gradovima.[28][29] Naredna viševjekovna istorija puna osuda homoseksualnih odnosa, kako od inkvizicije, tako i državnim „zakonima protiv sodomije”, iako je broj osuđenih na kaznu za homoseksualne odnose bio neznatan u poređenju sa brojem kažnjenih zbog optužbi za jeres i vradžbine.[32]

Srednji vijek[uredi | uredi izvor]

Od 6. do 14. vijeka, bogoslovi su često smatrali sodomiju ili najtežim seksualnim grijehom, ili jednim od najgorih grijehova ove vrste. U dokumentima ranog srednjeg vijeka pojam sodomije najčešće nije preciziran, ali se prema nekim autorima u 14. vijeku pojam sodomije koristio uglavnom za označavanje homoseksualnih akata. Tako je Albert Veliki jasno razlikovao sodomiju od masturbacije, preljube (narušavanje supružnikove vijernosti), vanbračne veze i izopačenosti, tvrdio je da sodomija prkosi „ljepoti, razumu i prirodi” i insistirao na tome da je sodomija najgori grijeh.[33]

Učitelj i svetac Katoličke crkve, Toma Akvinski u Summa Theologica tvrdio je da su homoseksualni akti suprotni prirodnom zakonu (onaj moralni zakon, koji je, prema Tomi, Bog dao svim ljudima, bez obzira na njihovu vjeru i religiju).[34] Ideje Tome Akvinskog učvrstile su se u savremenom zvaničnom učenju Katoličke crkve.[1] Vijekovima je tradicionalno moralno bogoslovlje opisivalo posebnu izopačenost istopolnih seksualnih odnosa, često pominjući homoseksualne akte u istom redu sa incestom i bestijalnošću.[35][36]

U srednjem vijeku, crkva je učila da grijeh sodomije može donijeti gnijev Gospoda na zemlju ili grad, kao što su Sodoma i Gomora kažnjene za svoje grijehe.[37] Brodolom u kojem je 1120. poginuo Vilijam, sin i nasljednik engleskog kralja Henrija I, istoričar Henri Hantingdonski vidio je kao posljedicu grijeha sodomije, za koji su krivi skoro svi na brodu.[38]

Tokom krstaških pohoda, homoseksualizam kao pojava u Evropi se često poistovjećivala sa islamom, s obzirom na prodaju dječaka iz evropskih zemalja u hareme muslimanskih vladara. Takođe, katarski jeretici su bili optuženi za homoseksualizam, a te optužbe su bile povezane sa činjenicom da su njihovi bonhommes („savršeni”) putovali u parovima (kao muškarci) tokom svojih propovjedačkih misija.[38]

U kasnom srednjem vijeku borba crkve protiv sodomije postaje organizovanija, posebno u 12—13. vijeku, nakon uspostavljanja inkvizicije i pooštravanja zakona protiv homoseksualnih odnosa. Do kraja 13. vijeka, optužbe za homoseksualne radnje postale su uobičajene u istragama inkvizicije.[33] Na Nabluskom saboru 1120. u Kraljevini Jerusalim donijeti su zakoni protiv sodomije, koja se kažnjavala spaljivanjem ili protjerivanjem iz kraljevine. Pad krstaške kraljevine 1291. objašnjen je, između ostalog, širenjem sodomije u Templarskom redu.[37] Optužbe za homoseksualizam bile su među glavnim na suđenju Templarima u Francuskoj početkom 14. vijeka.[39] Treći lateranski sabor 1179. bio je prvi katolički vaseljenski crkveni sabor, kojim je utvrđena precizna kazna za sodomiju. Monasi su kažnjavani isključenjem iz reda ili zatvaranjem u manastir.[33]

Nova i novija istorija[uredi | uredi izvor]

Homoseksualni akti su dekriminalizovani u pretežno hrišćanskim zemljama u drugoj polovini 20. vijeka. U Sjedinjenim Državama su takvi zakoni u velikom broju saveznih država ukinuti tek 2003, kada ih je Vrhovni sud proglasio neustavnim.[40]

Promjene u društvu[uredi | uredi izvor]

Savremeni pogledi na homoseksualno ponašanje u zapadnom društvu značajno se razlikuju od onih koji su preovladavali do druge polovine 20. vijeka. Ranije je bilo uobičajeno da se o homoseksualnom ponašanju govori gotovo isključivo kao o izopačenosti, a u hrišćanskim crkvama kao o grijehu i narušavanju ustanovljenog Božijeg poretka. S pravne tačke gledišta, homoseksualizam je viđena kao zločin (protiv javnog morala), ili kao bolest. Ipak, u 20. vijeku na Zapadu je došlo do korjenitih promjena u stavovima, o homoseksualnim aktima se prestalo govoriti kao o perverziji.[13] Svjetska zdravstvena organizacija skinula je homoseksualnost sa spiska psihičkih poremećaja.[41] U zapadnim i nizu drugih zemalja svijeta postoji proces prihvatanja homoseksualne orijentacije kao norme u društvenoj, pravnoj i medicinskoj sferi.[42][43][44] Psiholozi su počeli da proučavaju prirodi homoseksualnosti i mnogi od njih dolaze do zaključka da se seksualna orijentacije odrasle osobe ne može namjerno mijenjati.[45][46][47]

Pogledi na homoseksualnu privlačnost i ponašanje[uredi | uredi izvor]

Nedavne promjene u pogledima na društvo stavljaju u hrišćanske crkve pred potrebu da formulišu i afirmišu svoj stav prema homoseksualnom ponašanju i homoseksualnoj orijentaciji u novim istorijskim uslovima. U diskusiji o tome homoseksualnosti, savremene crkve su počele da koriste termine „homoseksualna privlačnost”,[2] „sklonost”,[1][48] „tendencija”[1] i „homoseksualna orijentacija”,[49] koji se razlikuju od homoseksualnog ponašanja i nisu označeni kao grijeh.[13]

Pravoslavna enciklopedija potvrđuje grešnost „svakog homoseksualnog akta” i piše o homoseksualnim željama: „Homoseksualnost, bez obzira na izvore porijekla o kojima se diskutuje u nauci — biološki, društveni, kulturni ili njihovoj kombinaciji — smatra se u pravoslavnom bogoslovlju kao posljedica greške pokvarenosti čovječije prirode.”[2]

Katolička crkva označava „homoseksualne radnje” ili „homoseksualne akte” kao grijeh i istovremeno naziva homoseksualne sklonosti „duboko ukorijenjenim”, njihovo porijeklo „u velikom stepenu neobjašnjivim” i poziva ljude sa ovom sklonošću ka čednosti (uzdržavanje od seksualne aktivnosti izvan heteroseksualnog braka).[1] Neki predstavnici pravoslavlja smatraju da je homoseksualna privlačnost urođena. Tako je protojerej Vsevolod Čaplin izjavio: „Postoje ljudi koji imaju upornu privlačnost prema osobama svog pola, a za neke od njih to se dešava ne toliko njihovom krivicom, već zato što zapravo imaju izvjesnu urođenu iskrivljenost duševnog i fizičkog stanja.”[50]

Pentekostalska Skupštine Boga su 1979. odbacili poruku zaštitnika homoseksualaca, koji su tvrdili da je homoseksualnog predodređena genetski i da ljudi nemaju izbora.[51] Kontroverzno, pentekostalci su tvrdili da postoji mogućnost liječenja homoseksualnosti i promjene načina života uz božju pomoć.[52] U izjavi o stavu iz 2014, Skupštine Boga je primjetila da se termin homoseksualnost koristi da opiše i seksualnu orijentaciju i ponašanje. Shvatajući homoseksualnu orijentaciju kao privlačnost prema osobama istog pola, ova crkva navodi: „Homoseksualna orijentacija može stvoriti iskušenja za požudno razmišljanje i ponašanje, slična heteroseksualnim iskušenjima, koja nisu nužno ostvarena i kojima se može oduprijeti i savladati ih sila Svetog Duha. Samo homoseksualna požuda (strasna želja) i homoseksualno ponašanje su u ovoj studiji shvaćeno kao grešni.”[49]

Predsjedavajući Crkve Isusa Hrista svetaca posljednjih dana Gordon Hinkli, odgovarajući na pitanje o homoseksualnost, rekao je: „mi volimo” one „koji sebe nazivaju gejevima i lezbijkama.” „Možda imaju određene tendencije koje su jake i koje je teško kontrolisati. …Ako se ne ponašaju u skladu sa ovim sklonostima, onda mogu da idu naprijed kao i svi ostali članovi Crkve.”[48]

U nekim protestantskim konfesijama posljednjih decenija došlo je do preispitivanja tradicionalnih pogleda na homoseksualno ponašanje. Na osnovu ideje da je seksualna orijentacija dar koju čovjek ne može promijeniti, i na osnovu koncepta da svako ima pravo na seksualni život u skladu sa svojom seksualnom orijentacijom, počelo je ne samo sekularno društvo, nego i jedan broj protestantskih crkava da smatra homoseksualne odnose normalnim. Mnoge hrišćanske zajednice na Zapadu, prihvatajući ovu liniju razmišljanja, počele su da blagoslove istopolne zajednice. S tim u vezi, Ruska pravoslavna crkva je saopštila da se „odlučno protivi pokušajima da se grešna tendencija prikaže kao ’norma’” i „osuđuje svaku propagandu homoseksualizma.”[2]

Bogoduhovnost i metode čitanja Biblije[uredi | uredi izvor]

Crkvena tradicija gleda na biblijske knjige kao na bogoduhovnost, ali bogoslovsko razumjevanje ovoga povezano je sa brojnim pitanjima, kao što su razumjevanje prirode interakcije između Boga i čovjeka u stvaranju biblijskog teksta, nepogrešivosti ili granica nepogrešivosti teksta i niz drugih. Prema Pravoslavnoj enciklopediji, terorije bogoduhovnosti mogu se podijeliti na dvije vrste. Prvi tip je zasnovan na kategoričkom zahtjevu usaglašenosti sa bezuslovnim božanskim autoritetom Biblije, drugi omogućava šire i slobodnije pristupe. U prvom slučaju, ljudsko učešće je minimizirano, duhovnost odozgo se upoređuje sa diktatom, a bogoduhovnost se proteže ne samo na značenje, već i na slovo biblijskog teksta. Slična ideja se desila i u svetoočevskoj tradiciji, iako to nije bilo sve. Protestantski reformatori su nastavili ovaj pristup. Za njih je to služilo kao garancija nepogrešivosti Biblije. Katolicizam je u to vriječio učio analogno. Reinterpretacija koncepta bogoduhovnosti počela je u 17. vijeku. Kritičko razmišljanje doprinijelo je stvaranju teorija koje su imale za cilj pomirenje sa novim naučnim podacima.[53]

Prema mišljenju autora Pravoslavne enciklopedije, sada je nemoguće ostati u okvirima prve vrste teorije zbog opštepriznatih dostignuća biblijskih disciplina, a drugi tip ostavlja nepoznatim po kojim kriterijumima treba razlikovati bogoduhovni tekst. Katolicizam je tvrdio da je Biblija nepogrešiva u pitanjima spasenja, a Bog je njen autor zajedno sa ljudima. U protestantizmu su bogoslovske promjene dovele do pojave fundamentalizma, koji je nastavio da insistira na nepogrešivosti biblijskog pisma, revidirajući osnovne odredbe fundamentalnih nauka. Pravoslavlje je ostalo po strani od traganja za zapadnim bogoslovljem, iako su bogoslovi Pariske škole predlagali princip sinergije božanstvenog i čovječijeg načela i odbacili „mehaničko-bukvalno poimanje bogoduhovnosti svetih knjiga — nasljeđe judejskog i konzervativnog protestantskog bogoslovlja.”[53]

Pravoslavni stav o pitanjima seksualne etike u velikoj mjeri se poklapao sa stavom katolicizma i konzervativnog protestantizma, koji se razlikovao u sistemu argumentacije. Prema Pravoslavnoj enciklopediji, pravoslavlje ne smatra konzervativna tumačenja biblijskih tekstova panacejom, jer vjeruje da su van konteksta Predanja moguće različita „čitanja” ili „hermeneutičke smjernice”. Položaj Pravoslavne crkve „ukorijenjen je u njenom blagodatnom, tajanstvenom iskustvu crkvenog života, kao u iskustvu Carstva Božijeg, života u Hristu, kao u iskustvu borbe protiv grešnih strasti, preobražaja u novo stvaranje, ostvarenog dejstvom Svetog Duha.”[2]

Razlike u pozicijama savremenih crkava imaju veze sa razlikama u pristupima čitanju Biblije. Ovo se, između ostalog, tiče pitanja homoseksualnog ponašanja. Američki akademski istraživači primjećuju da postoje crkve koje su podložnije verbalističkom (bukvalnom) pristupu, i one koje koriste istorijsko-kritički metod. U verbalističkom pristupu, odlomak biblijskog teksta shvata se tačno onako kako zvuči: bez preispitivanja istorijskog konteksta u kome je napisan, originalnog jezika ili publike kojoj je upućen. Istorijsko-kritički pristup koristi metode za tumačenje koje uzimaju u obzir istorijski razvoj svake knjige Biblije, postavljajući pitanja o usmenoj tradiciji, autorstvu, publici, istoriji, jezicima, književnom žanru, prevodu i prenošenju tekstova. Po mišljenju akademskih istraživača, verbalistički pristup je dostupan široj javnosti, dok istorijsko-kritički metod zahtjeva posebne kvalifikacije i mnogo je manje dostupan.[54]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ „Celomudrie i gomoseksualizm”. Katehizis Katoličeskoй Cerkvi (na jeziku: ruski). str. 2357—2359. Pristupljeno 5. 9. 2023. 
  2. ^ a b v g d đ e ž z i „Gomoseksualizm”. Pravoslavnaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). XII : „Gomelьskaя i Žlobinskaя eparhiя — Grigoriй Pakurian”. Moskva: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя». 2006. str. 42. ISBN 5-89572-017-X. 
  3. ^ a b „XII.9 // OSNOVЫ SOCIALЬNOЙ KONCEPCII Russkoй Pravoslavnoй Cerkvi / Oficialьnыe dokumentы / Patriarhiя.ru”. Patriarhiя.ru (na jeziku: ruski). 9. 6. 2008. Pristupljeno 5. 9. 2023. 
  4. ^ „Resolution On Homosexuality”. https://www.sbc.net/ (na jeziku: engleski). SBC.net. 1. 6. 1988. Pristupljeno 5. 9. 2023.  Spoljašnja veza u |website= (pomoć)
  5. ^ Jerković, Jovan; Pižurica, Mato; Pešikan, Mitar (2010). „homoseksualnost”. Pravopis srpskoga jezika. Novi Sad: Matica srpska. str. 1438. ISBN 978-86-7946-079-0. COBISS.SR 256189191. 
  6. ^ „Gomoseksualьnostь”. Bolьšoй Эnciklopedičeskiй slovarь (na jeziku: ruski). 2000. 
  7. ^ Ožegov, S. I.; Švedova, N. Ю. (1949—1992). „Gomoseksualizm”. Tolkovый slovarь Ožegova (na jeziku: ruski). Pristupljeno 5. 9. 2023. 
  8. ^ a b „Gomoseksualizm”. Slovarь praktičeskogo psihologa (na jeziku: ruski). Harvest. 2003. ISBN 978-5-17-007175-3. Pristupljeno 5. 9. 2023. 
  9. ^ Hirschfeld, Magnus (2001). „Name und Begriff der männlichen und weiblichen Homosexualität”. Die Homosexualität des Mannes und des Weibes (na jeziku: nemački). de Gruyter. str. 4. ISBN 978-3-11-017251-5. Pristupljeno 5. 9. 2023. 
  10. ^ Uaйt 2003.
  11. ^ An Understanding of the Biblical View on Homosexual Practice and Pastoral Care: Seventh-day Adventist Theological Seminary Position Paper. Seventh-day Adventist Theological Seminary. 9. 10. 2015. str. 3. Pristupljeno 6. 9. 2023. 
  12. ^ Raйkena, Lilanda; Uilhoйta, Džeйmsa; Longmana III, Trempera, ur. (2005). „Gomoseksualizm”. Slovarь bibleйskih obrazov (na jeziku: ruski). Bibliя dlя vseh. str. 226—227. ISBN 978-5-7454-0945-5. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  13. ^ a b v Vladimir Viktorovič, Burega (7. 7. 2012). „Otnošenie k probleme gomoseksualizma v sovremennom zapadnom hristianstve”. bogoslov.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  14. ^ Greenberg, David F.; Bystryn, Marcia H. (1982). „Christian Intolerance of Homosexuality”. American Journal of Sociology. 88 (3): 515—548. ISSN 0002-9602. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  15. ^ a b Šraйner, Tomas R. (20. 6. 2011). „Novozavetnый vzglяd na gomoseksualizm”. reformed.org.ua (na jeziku: ruski). Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  16. ^ Penna, Romano. „Homosexuality and the New Testament”. EWTN Global Catholic Television Network (na jeziku: engleski). Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  17. ^ Grenz, Stenli Dž.; Smit, Džeй T. (ur.). „Zakon, ego primenenie», «Zapovedi”. Hristianskaя эtika. Karmannый slovarь (na jeziku: ruski). Ezdra Books Distributors. ISBN 978-966-8182-38-9. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  18. ^ Grenz, Stenli Dž.; Smit, Džeй T. (ur.). „Nagornaя propovedь”. Hristianskaя эtika. Karmannый slovarь (na jeziku: ruski). Ezdra Books Distributors. ISBN 978-966-8182-38-9. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  19. ^ Polonskiй, Pinhas (2009). „Iskažennoe predstavlenie ob эtike iudaizma v hristianskoй kulьture”. Dve tыsяči let vmeste: evreйskoe otnošenie k hristianstvu (na jeziku: ruski). Feniks. ISBN 978-5-903875-72-6. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  20. ^ Polonskiй, Pinhas (1995). Evrei I Hristianstvo: Nesovmestimostь Dvuh Podhodov K Miru (na jeziku: ruski). Mahanaim. ISBN 978-5-86532-013-5. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  21. ^ Lopuhin, A. P., ur. (2009). „Evangelie ot Matfeя. 5:17-29”. Tolkovaя Bibliя, ili Kommentarii na vse knigi Sv. Pisaniя Vethogo i Novogo Zaveta (na jeziku: ruski). Ripol Klassik. ISBN 978-5-485-00275-6. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  22. ^ Barkli, Uilьяm. „Kommentarii k Novomu Zavetu - čitatь, skačatь”. azbyka.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 8. 9. 2023. „Mat. 5:17-28” 
  23. ^ MakDonalь, Uilьяma. „Ot Matfeя 5 glava — Bibliя” (na jeziku: ruski). Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  24. ^ Grenz, Stenli Dž.; Smit, Džeй T. (ur.). „Эtika Iisusa», «Zapovedi”. Hristianskaя эtika. Karmannый slovarь (na jeziku: ruski). Ezdra Books Distributors. ISBN 978-966-8182-38-9. Pristupljeno 7. 9. 2023. 
  25. ^ Kodeks Feodosiя, 9.7.3.
  26. ^ Kodeks Feodosiя, 9.7.6.
  27. ^ Novellы Юstiniana, 77, 144.
  28. ^ a b „The Catholic Church and Homosexuality”. chantcd.com. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  29. ^ a b Haeberle, Erwin J. (1983). „Sex and the Law”. The Sex Atlas (na jeziku: engleski). Continuum. ISBN 978-0-8264-0233-2. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  30. ^ a b Kon, Igorь Semёnovič (2003). „Hristianskaя Evropa”. Liki i maski odnopoloй lюbvi: lunnый svet na zare (na jeziku: ruski). ACT – Olimp. ISBN 978-5-8195-0836-7. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  31. ^ Malala, Ioann. „Kniga XVIII”. Hronografiя (na jeziku: ruski). Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  32. ^ Kon, Igorь Semenovič (2001). „Nenazыvaemый porok”. Lюbovь nebesnogo cveta (na jeziku: ruski). Prodolženie Žizni. ISBN 978-5-7654-1238-1. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  33. ^ a b v Gilmour-Bryson, Anne (1996). „Sodomy and the Knights Templar”. Journal of the History of Sexuality. 7 (2): 151—183. ISSN 1043-4070. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  34. ^ Saint Thomas (Aquinas) (1920). „Secunda Secundæ Partis, Question 154”. The "Summa Theologica" of St. Thomas Aquinas ... (na jeziku: engleski). Burns, Oates & Washburne, Limited. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  35. ^ Geйsler, Norman (2007). Otvetы kritikam Biblii: [per. s angl.] (na jeziku: ruski). Bibliя dlя vseh. str. 80. ISBN 978-5-7454-1031-4. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  36. ^ Rяhovskiй, Sergeй (12. 8. 2009). „Svящennoe Pisanie o gomoseksualizme”. love-contra.org. Pristupljeno 8. 9. 2023. 
  37. ^ a b Barber 1998, str. 132.
  38. ^ a b Barber 1998, str. 133.
  39. ^ Barber 1998, str. 123.
  40. ^ Abarinov, Vladimir (1. 6. 2009). „Celomudrie po-amerikanski”. Radio Svoboda (na jeziku: ruski). Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  41. ^ „ICD-10 Version:2019”. icd.who.int. Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  42. ^ Kon, Igorь Semёnovič (2003). „O normalizacii gomoseksualьnosti”. Seksologiя i seksopatologiя. 2: 2—12. Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  43. ^ Derяgin, Gennadiй Borisovič (3. 3. 2011). „Gomoseksualizm. Biseksualьnostь”. Biblioteka Kvirion, 1000 rasskazov o geяh s tegom slэš | russian-language queer library Queerion.com (na jeziku: ruski). Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  44. ^ „Understanding sexual orientation and homosexuality”. apa.org (na jeziku: engleski). American Psihologican Association. 2008. Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  45. ^ „Insufficient Evidence that Sexual Orientation Change Efforts Work, Says APA”. apa.org (na jeziku: engleski). American Psihologican Association. 2009. Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  46. ^ Mondimor, Frensis (17. 7. 2003). „Spasenie i ispravlenie”. LGBT-služenie "Nuntiare et Recreare" (na jeziku: ruski). Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  47. ^ „Submission to the Church of England’s Listening Exercise on Human Sexuality.” (PDF) (na jeziku: engleski). Royal College of Psychiatrists. 31. 10. 2007. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 08. 2010. g. Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  48. ^ a b Hinckley, Gordon B. (1998). „What Are People Asking about Us?”. www.churchofjesuschrist.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  49. ^ a b „Homosexuality, marriage, and sexual identity”. ag.org (na jeziku: engleski). The General Council of the Assemblies of God. avgust 2014. Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  50. ^ „V RPC predlagaюt vvesti federalьnый zapret propagandы gomoseksualizma sredi deteй”. NEWSru.com (na jeziku: ruski). 18. 1. 2012. Pristupljeno 9. 9. 2023. 
  51. ^ „Sexuality: Homosexual Conduct”. ag.org. Arhivirano iz originala 7. 4. 2017. g. Pristupljeno 10. 9. 2023. 
  52. ^ „The Assemblies of God and Homosexuality”. religioustolerance.org. Arhivirano iz originala 6. 12. 2021. g. Pristupljeno 10. 9. 2023. 
  53. ^ a b „Bogoduhnovennostь”. Pravoslavnaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). V : „Bessonov — Bonveč”. Moskva: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя». 2002. str. 442—447. ISBN 5-89572-010-2. 
  54. ^ Pizzuto, Vincent Anthony (2009). „Christianity and homosexuality”. Ur.: O'Brien, Jodi. Encyclopedia of Gender and Society (na jeziku: engleski). 1. SAGE. str. 137—138. ISBN 978-1-4129-0916-7. Pristupljeno 10. 9. 2023. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хришћанство_и_хомосексуалност&oldid=26171269”