Pređi na sadržaj

Crveni Kmeri

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
zastava Komunističke partije Kampućije
zastava Demokratske Kampućije
Žrtve Crvenih Kmera i njihove lobanje

Crveni Kmeri (kmerski: Kmae Krɑhɑɑm) su bili vladajuća politička partija Kambodže — kojoj je promenila ime u Demokratska Kampućija— od 1975. do 1979. godine, čiji je glavni osnivač i vođa bio Pol Pot, koji je bio lider partije od 1963. do 1981. godine.[1][2][3][4] Crvene Kmere neki istoričari nazivaju „najkrvavijom i najmračnijom decom komunizma”,[5] prvo zbog užasnih zločina i genocida, koji su počinili nad sopstvenim narodom Kmerima, što je koštalo oko 2 miliona nevinih ljudi i njihovih života.[4][6] Za vreme svog režima opustošili su prestonicu Pnom Pen, koja je bila napušten grad duhova za vreme njihove vladavine i komunističkog režima, ljude su iselili na Polja smrti u unutrašnjosti zemlje na logore smrti, gde su Kmeri bili mučeni, ubijani i umrli od gladi. Rasejali su i pobacali više od milion leševa ubijenih muškaraca, žena i dece, čiji su kasniji kosturi, lobanje i kosti kao i pocepana stara odeća bili nađeni po njima i po poljima. Neke žrtve, ukoliko nisu imali pištolj ili pušku, su bušili lobanje sa oštrim alatkama i oruđem, nakon čega su tekle litre krvi. Ubijali su i mučili decu, a stotine hiljada ljudi je sahranjeno živo i zakopali ih u zemlju. Uništavali su hramove iz doba Kmerskog carstva Angkor, demolirali, spaljivali kuće i zgrade u Pnom Penu. Kambodža u tom trenutku, kada su 1975. godine na čelu sa Polom Potom došli do vlasti, nije imala vladu i stabilnu civilnu vlast, organe uprave i policiju, vojne snage SAD su izvršile vojnu invaziju napad na Kambodžu, bacajući mine i bombe na grad Pnom Pen, kao i po selima na severu i u unutrašnjosti zemlje, pa im je to odgovaralo, da poput velike vojne hunte sprovode ono što su oni nazivali „revolucijom”. Pol Pot je godinama pre unazad pre 1975. godine imao plan u selu na severu Kambodže, da skupi što veći broj mladih čak i maloletnih i neobrazovanih seljaka, kojima je držao predavanja i kako moraju da sprovedu revoluciju i da će njihov trenutak doći. Posledice toga su bile jezive i morbidne, a posledice nakon 1979. su tek bile vidljive, kada su strane organizacije i novinske agencije sa novinarima, fotografi, kriminolozi, strane televizije zatekle užasne, zastrašujuće, odvratne, morbidne prizore koji se ne mogu videti ni na horor filmu. Neprijatan miris leševa, kostiju, lobanja, odeće, stare, izgorele na suncu, osušene krvi, da su se lica, novinari, reporteri, koja su se našla na licu mesta, šetajući po poljima su povraćali, vrištali i padali u nesvest od neprijatnih mirisa i kostura.[7]

Izraz Crveni Kmeri je skovao kambodžanski šef države Norodom Sihanuk. Odnosio se na komunističke partije u Kambodži koje su prerasle u Komunističku partiju Kampućije (KPK) i kasnije Partiju Demokratske Kampućije. Organizacija je bila poznata i pod imenom Kmerska komunistička partija i Nacionalna armija Demokratske Kampućije. Premijer Kambodže Hun Sen je bio u Crvenim Kmerima, svoju političku karijeru je započeo u političkoj partiji Pola Pota, znajući šta on smera i koji mu je bio cilj, pobegao je u Vijetnam i napustio partiju kada je imao 21 godinu. Njegovi rođaci su nastradali i bili ubijeni kao osveta što ih je napustio. Crveni Kmeri su najviše ostali upamćeni zbog smrti kako se procenjuje oko 1,5 miliona ljudi (procene variraju od 850.000 do 3 miliona) tokom njihove vladavine. Razlozi smrti su bili smaknuća, umiranje od gladi i prisilni rad.[1][8][9] Pod okriljem vođe Pola Pota, Crveni Kmeri su uveli radikalni oblik agrarnog komunizma u kome je celokupno stanovništvo bilo prisiljeno da radi na kolektivnim farmama ili u sličnim projektima prisilnog rada. Stotine hiljada lobanja i drugih kostiju žrtava je nađeno na poljima smrti.Kada se pogleda broj ubijenih u odnosu na broj stanovnika (procena oko 7,5 miliona 1975), ovo je bio jedan od najsmrtonosnijih režima 20. veka.[10] Jedan od njihovih slogana je bio: Nema koristi zadržati te. Uništiti te nije gubitak. Smatra se da su čitave generacije mladih ljudi i njihovi životi uništeni i nestali, uključujući i nekadašnji članovi u partiji Crvenih Kmera, koji su i sami bili ubijani, ukoliko nisu slušali naređena da ubiju, neki su bili poslati u notorni ozloglašeni zatvor S 21, jer bi bili proglašeni za uljeze i izdajice i bili bi mučeni i ubijeni. Procenjuje se da je više od 100 000 pripadnika Crvenih Kmera bilo ubijeno od strane svojih istih „partijskih drugova”, a oni koji su živi i preživeli, koji su promenili imena i lična dokumenta i žive na selu, porodice su im bile ubijene od strane Crvenih Kmera.[11]

Ideologija Crvenih Kmera je evoluirala vremenom. U ranim danima, to je bila ortodoksna komunistička partija koja se ugledala na vijetnamske komuniste. Postala je više staljinistička i antiintelektualno nastrojena kada su se grupe studenata koje su studirale u Francuskoj vratile u Kambodžu. Studenti, uključujući kasnijeg vođu partije, Pola Pota, su bili pod jakim uticajem Komunističke partije Francuske. Nakon 1960, Crveni Kmeri su razvili sopstvene političke ideje. Na primer, za razliku od marksističke doktrine, Crveni Kmeri su seljake smatrali proletarijatom i pravim predstavnicima radničke klase. Do 1970-ih,[a] Crveni Kmeri su kombinovali svoje ideje sa antikolonijalističkim idejama KP Francuske, sa kojima su se njene vođe upoznale tokom studija na francuskim univerzitetima tokom pedesetih. Vođe Crvenih Kmera su privatno gajile vrlo negativne emocije prema onome šta su videli kao arogantan stav Vijetnamaca, i rešile su da uspostave oblik komunizma različit od vijetnamskog modela.

Nakon četiri godine vladavine, režim Crvenih Kmera je uklonjen sa vlasti 1979. nakon invazije od strane Socijalističke Republike Vijetnam. Pokret je opstao do devedesetih kao pokret otpora. Operisao je u zapadnoj Kambodži iz baza u Tajlandu. 1996, nakon mirovnog sporazuma, njihov vođa Pol Pot je zvanično raspustio organizaciju.[15] Nekadašnji članovi Crvenih Kmera danas žive povučenim životom, uklopili su se u današnje društvo Kambodže, mnogi su promenili imena i lična dokumenta zbog velike krivice i sramote kao i zbog velike i surove osude od strane društva i sveta. U izjavama i anonimnim intervjuima su tvrdili da su im mozgovi bili isprani, da su morali da urade izvrše naređenje da ubiju ili likvidiraju, ako ne bi to isto uradili, bili bi ubijani, što znači da su se članovi partije Crvenih Kmera ubijali među sobom. U intervjuu koji je dao Pol Pot 1997. godine, izjavio je da ne oseća nimalo krivice i nije pokazivao znake kajanja i krivice zbog smrti 2 miliona ljudi, svog sopstvenog naroda.[16] Iz tog intervjua, neki su tvrdili da Pol Pot ili Salot Sar nije bio ni blizu i nimalo nije bio ni svestan toga šta je uradio i kolike su bile posledice njegovih ideja i postupaka. Tvrdio je i pravdao se su da njegove namere bile najbolje i da je želeo dobro svom narodu, Kmerima, i da on nije naredio lično tolika ubistva, kao i da je među Crvenim Kmerima bilo Vijetnamaca koji su bili uljezi i ubice, a postoje neoborivi fizički dokazi da je on sam lično ubio najmanje 500 ljudi, njegovih političkih protivnika i pripadnika elite koje je on prezirao i želeo lično da im presudi, uključujući i jedna devojka u koju je bio zaljubljen, tada žena, koja ga je odbila u mladosti i udala se za dosta bogatijeg muškarca iz Pnom Pena. Pol Pot je umro 15. aprila, 1998, u bedi i nemaštini sa drugom ženom i ćerkom u malom selu blizu Tajlanda, njegovo telo je bilo spaljeno, ne suočivši se sa sudom[17].

Ideologija

[uredi | uredi izvor]

Uticaj komunističke misli

[uredi | uredi izvor]

Ideologiju pokreta oblikovala je borba za vlast tokom 1976. godine u kojoj je takozvani Partijski centar predvođen Pol Potom porazio druge regionalne elemente svog rukovodstva. Ideologija Partijskog centra kombinovala je elemente komunizma sa izrazito ksenofobičnim oblikom kmerskog nacionalizma. Delimično zbog njegove tajnovitosti i promena u načinu na koji se predstavljao, akademska tumačenja njegove političke pozicije uveliko variraju,[13]‍:25 u rasponu od tumačenja kao „najčistijeg“ marksističko-lenjinističkog pokreta do okarakterisanja kao antimarksističke „seljačke revolucije“.[13]‍:26 Prvo tumačenje kritikovao je istoričar Ben Kirnan, koji tvrdi da ono dolazi iz „pogodne antikomunističke perspektive“.[13]‍:26 Njene vođe i teoretičari, od kojih je većina bila sa izložen izrazito staljinističkim pogledima Francuske komunističke partije tokom 1950-ih,[18]‍:249 razvili su karakterističnu i eklektičnu „postlenjinističku“ ideologiju koja se oslanjala na elemente staljinizma, maoizma i postkolonijalne teorije Franca Fanona.[18]‍:244 Početkom 1970-ih, Crveni Kmeri su gledali na model Albanije Envera Hodže za koji su verovali da je najnaprednija komunistička država koja je tada postojala.[13]‍:25

Mnoge karakteristike režima — kao što je fokus na seljaštvo, a ne na urbani proletarijat kao bedem revolucije, njegov naglasak na inicijativama tipa Velikog skoka napred, njegova želja da ukine lični interes za ljudsko ponašanje, promocija zajedničkog života i prehrane, i njegov fokus na percipiranom zdravom razumu u odnosu na tehničko znanje — izgleda da je bio pod jakim uticajem maoističke ideologije;[18]‍:244 međutim, Crveni Kmeri su ove karakteristike ispoljili u ekstremnijem obliku.[18]‍:244 Pored toga, ne-Kmeri, koji su činili značajan deo navodno favorizovanog segmenta seljaštva, bili su izdvojeni zbog svoje rase.[13]‍:26 Prema Benu Kirnanu, ovo nije bila „ni komunistička proleterska revolucija koja je privilegovala radničku klasu, niti seljačka revolucija koja je favorizovala sve poljoprivrednike.”[13]‍:26

Dok je CPK sebe opisivala kao „komunističku državu broj 1“ kada je bila na vlasti,[13]‍:25 neki komunistički režimi, kao što je Vijetnam, videli su je kao maoističko odstupanje od ortodoksnog marksizma.[13]‍:26 Prema autorki Rebeki Gidli, Crveni Kmeri su „skoro odmah pogrešili sprovodeći maoističku doktrinu umesto da prate marksističko-lenjinističke recepte.“[19] Verovanje maoista i Crvenih Kmera da ljudska volja može da prevaziđe materijalne i istorijske uslove bilo je u velikoj suprotnosti sa osnovama marksizma, koji je naglašavao istorijski materijalizam i ideju istorije kao neizbežnu progresiju ka komunizmu.[13]‍:27 Godine 1981, nakon Kambodžansko-vijetnamskog rata, u pokušaju da dobiju stranu podršku, Crveni Kmeri su se zvanično odrekli komunizma.[20][21]

Napomene

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ See:[1][2][6][12][13][14]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v Chandler, David P. (2018). Brother Number One: A Political Biography Of Pol Pot. Routledge. ISBN 978-0-429-98161-6. 
  2. ^ a b Strangio, Sebastian. „China's Aid Emboldens Cambodia”. Yale Global Online. Arhivirano iz originala 17. 12. 2020. g. Pristupljeno 12. 4. 2020. 
  3. ^ „The Chinese Communist Party's Relationship with the Khmer Rouge in the 1970s: An Ideological Victory and a Strategic Failure”. Wilson Center. 13. 12. 2018. Arhivirano iz originala 26. 3. 2023. g. Pristupljeno 26. 11. 2019. 
  4. ^ a b Hood, Steven J. (1990). „Beijing's Cambodia Gamble and the Prospects for Peace in Indochina: The Khmer Rouge or Sihanouk?”. Asian Survey. 30 (10): 977—991. ISSN 0004-4687. JSTOR 2644784. doi:10.2307/2644784. 
  5. ^ „Khmer Rouge”. Encyclopedia.com. Arhivirano iz originala 26. 3. 2023. g. Pristupljeno 17. 1. 2021. 
  6. ^ a b „China-Cambodia Relations”. Radio Free Asia. Arhivirano iz originala 26. 3. 2023. g. Pristupljeno 26. 11. 2019. 
  7. ^ Guillou, Anne Yvonne (9. 10. 2008). „Medicine in Cambodia during the Pol Pot Regime (1975-1979): Foreign and Cambodian Influences”. HAL Open Science. Pristupljeno 8. 12. 2023. 
  8. ^ McLellan, Janet (1. 4. 1999). „5”. Many Petals of the Lotus: Five Asian Buddhist Communities in Toronto (1st izd.). University of Toronto Press. str. 137. ISBN 978-0-8020-8225-1. 
  9. ^ Chandler, David (2007). A History of Cambodia. Routledge. ISBN 978-1578566969. 
  10. ^ Ratner, Steven R.; Abrams, Jason S. (2001). Accountability for Human Rights Atrocities in International Law: Beyond the Nuremberg Legacy (2nd izd.). Oxford University Press. str. 272. ISBN 978-0-19-829871-7. 
  11. ^ „Cambodia profile – Timeline” (na jeziku: engleski). BBC News. 2011-04-07. Arhivirano iz originala 28. 11. 2018. g. Pristupljeno 2023-07-08. 
  12. ^ Levin, Dan (30. 3. 2015). „China Is Urged to Confront Its Own History”. The New York Times. Arhivirano iz originala 20. 5. 2022. g. Pristupljeno 26. 11. 2019. 
  13. ^ a b v g d đ e ž z i Kiernan, Ben (2008). The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975–79. Yale University Press. ISBN 978-0300142990. 
  14. ^ Laura, Southgate (8. 5. 2019). ASEAN Resistance to Sovereignty Violation: Interests, Balancing and the Role of the Vanguard State. Policy Press. ISBN 978-1-5292-0221-2. 
  15. ^ „Cambodia profile”. BBC News. 17. 1. 2012. Arhivirano iz originala 15. 11. 2011. g. Pristupljeno 30. 7. 2019. 
  16. ^ „No Redemption – The Failing Khmer Rouge Trial By Allan Yang”. Harvard International Review. 2008. Arhivirano iz originala 25. 4. 2019. g. Pristupljeno 18. 4. 2014. 
  17. ^ Kako moćni padaju.Ekonomist
  18. ^ a b v g Jackson, Karl D (1992). Cambodia, 1975–1978: Rendezvous with Death. Princeton University Press. ISBN 978-0691025414. 
  19. ^ Gidley, Rebecca (2019). Illiberal Transitional Justice and the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (na jeziku: engleski). Springer. str. 48. ISBN 978-3-030-04783-2. Arhivirano iz originala 13. 10. 2023. g. Pristupljeno 1. 2. 2022. 
  20. ^ Cook, Susan; Rowley, Kelvin (2017). Genocide in Cambodia and Rwanda: New Perspectives (PDF). Routledge. ISBN 9781351517775. Arhivirano (PDF) iz originala 11. 8. 2022. g. Pristupljeno 13. 5. 2018. 
  21. ^ Taylor, Adam (7. 8. 2014). „Why the world should not forget Khmer Rouge and the killing fields of Cambodia”. The Washington Post. Arhivirano iz originala 25. 4. 2019. g. Pristupljeno 30. 7. 2019. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Affonço, Denise. To the End of Hell: One Woman's Struggle to Survive Cambodia's Khmer Rouge. London: Reportage Press, 2007.
  • Bizot, Francois. The Gate. New York: Knopf, 2003.
  • Bultmann, Daniel. "Irrigating a Socialist Utopia: Disciplinary Space and Population Control under the Khmer Rouge, 1975–1979," Transcience, vol. 3, no. 1 (2012), pp. 40–52.
  • Chanda, Nayan, Brother Enemy: The War After the War. San Diego: Harcourt Brace Jovanovich, 1986.
  • Criddle, JoAn D. To Destroy You Is No Loss: The Odyssey of a Cambodian Family. New York: Atlantic Monthly Press, 1987. ISBN 978-0-9632205-1-6.
  • Him, Chanrithy. When Broken Glass Floats: Growing up under the Khmer Rouge, A Memoir. New York: W.W. Norton, 2000.
  • Ngor, Haing. A Cambodian Odyssey. New York: Macmillan, 1987.
  • Nhem, Boraden. Khmer Rouge: Ideology, Militarism, and the Revolution that Consumed a Generation Praeger, 2013. ISBN 978-0-313-39337-2.
  • Pran, Dith (Comp.). Children of Cambodia's Killing Fields: Memoirs by Survivors. New Haven, Conn.: Yale University Press, 1997.
  • Panh, Rithy with Bataille, Christopher. The Elimination: a Survivor of the Khmer Rouge Confronts his Past. Clerkenwell, 2013. A dispassionate interview and analysis of "Duch", who was head of security for the Khmer regime. Written by a surviving victim.
  • Swain, Jon. River of Time. New York: St. Martin's Press, 1997. ISBN 0-425-16805-0.
  • Ung, Loung. First They Killed My Father: A Daughter of Cambodia Remembers. New York: HarperCollins, 2000. ISBN 0-06-093138-8.
  • Olivier Weber, Les Impunis, Un voyage dans la banalité du mal (Robert Laffont, 2013).
  • Piergiorgio Pescali, S-21 Nella prigione di Pol Pot La Ponga Edizioni, Milan, 2015. ISBN 978-8897823308.

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Crveni Kmeri na Vikimedijinoj ostavi.

Drugi onlajn izvori

[uredi | uredi izvor]

Genocid

[uredi | uredi izvor]

Nekategorisano

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Црвени_Кмери&oldid=27967446”